21
Інзе было не пазайздросціць. Падзеі апошняга часу проста выматалі яе. Добра яшчэ, высветлілася, што Хрушчанка памёр сваёй смерцю – ад ішэмічнай хваробы сэрца (больш дакладна – адрыванне тромба), а не ад алергіі. Бо ў Інгі прычын для трывогі было больш, чым у каго. У самой алергія. Ды яшчэ ад нервовага напружання ў яе з’явіліся праблемы са здароўем. Увесь апошні час яна адчувала неверагодную фізічную ўтому. Галава балела. Шчытавідка павялічылася. Але ўсё гэта можна было лічыць драбязой у параўнанні з тым, што душа была не на месцы. З таго вечара, калі яна вярнулася дамоў пасля трагічнага фуршэту і застала мужа з Лагуном, першая думка, якая перабіла ўсё, нават смерць Хрушчанкі, была: ужо ці яшчэ не? Расказаў Лагун ці не паспеў? Толькі вялікім намаганнем волі яна прымусіла сябе супакоіцца. Але больш гэтая думка ніколі і нідзе не пакідала яе.
Самае непрыемнае, што пасля таго Лагун зачасціў хадзіць да іх. Не было вечара, каб ён не прысутнічаў. Інга ездзіла на працу, сама не ведаючы, навошта, абы не быць дома. А дома адбывалася адно і тое – кожны вечар муж з Лагуном разам праводзяць час, гуляюць, размаўляюць. Лагун робіцца тут сваім чалавекам. Спачатку Інгу непакоіла гэта, потым пачало раздражняць і, нарэшце, палохаць. Было ў гэтым сяброўстве мужа з Лагуном нешта не тое, і ўвогуле ў іхнім трохкутніку было нешта ненатуральнае, падазронае і, галоўнае, пагрозлівае, быццам яе сілай адрывалі, аддзялялі ад мужа – з разлікам, каб яе лінія жыцця пайшла асобна, а мужа з Лагуном асобна.
Яна старалася трымацца натуральна, рабіла выгляд, што нічога не адбываецца, а сама ўвесь час ліхаманкава думала, што рабіць? Што рабіць, калі муж даведаецца? А гэта рана ці позна абавязкова здарыцца. І яна рыхтавала сябе да абароны, каб быць гатовай, калі ўсё выплыве, адбівацца, як дзікая кошка, зубамі і кіпцюрамі.
Як яна цяпер раскайвалася! Як жа ясна ёй было, што дарэмна яна з Лагуном звязалася. Па дабрыні, ад шкадавання. Ад глупства. Вялікая памылка! І ўжо зусім балюча думаць, што яе ахвяра ў прынцыпе была непатрэбнай. Хрушчанка ўсё адно памёр, а не стала яго – знікла праблема са сцэнарыем, адпала патрэба кагосьці на штосьці ўгаворваць.
Цяпер дзе б яна ні была па-за домам: у краме, на працы ў кінастудыі, проста на прагулцы – калі не бачыла мужа з Лагуном, яна мучыла сябе здагадкамі. Што там адбываецца? Што яны робяць? Пра што гавораць? Ёй хацелася кінуць усё і мчацца дамоў.
А то ёй пачынала здавацца, што хітры муж даўно выпытаў усё ў наіўнага хлопчыка, і цяпер думае, як ёй, ці ім абаім, жонцы з палюбоўнікам, адпомсціць, – таму і марудзіць, вычэквае зручны момант, а сам рыхтуе выкананне кашмарнага плана, кшталту пасадзіць абаіх у бочку і кінуць у бяздонне вод.
Даходзіла да таго, што Інга нават дзяжурныя сцэнарыі чытала з практычнай цікавасцю, вывуджваючы сцэны, у якіх мужы каралі няверных жонак; з непрыемным здзіўленнем яна адкрыла для сябе, што гэтай тэме прысвечаны цэлыя тэлешоў (раней не любіла тэлевізію), а ў інтэрнэце яе пачалі цікавіць выпадкі самых хітрых, незвычайных, загадкавых забойстваў. Яна зрабілася вельмі асцярожнай у гэтым плане. Перад тым, як легчы спаць, абмацвала падлогу каля ложка, ці не разбіўся там градуснік і не разлілася ртуць. Перастала карыстацца ліфтам. Старалася як найрадзей пераходзіць вуліцу. Калі гартала кнігу або рукапіс сцэнарыя, не слініла, як раней, па-дзіцячы пальцы, баючыся, што старонкі могуць быць змазаны атрутай. Вялікую асцярожнасць праяўляла ў ванне, памятаючы, што па статыстыцы тут здараецца больш няшчасных выпадкаў, чым ў ДТЗ. Не адказвала на званкі і ўвогуле адключала тэлефон нават у лёгкі дожджык, не кажучы пра навальніцу. І быў самы ліпкі, самы брыдкі страх – гэта калі сядала ў машыну за руль і трэба было павярнуць ключ запальвання; калі яна рабіла гэта, дык заплюшчвала вочы.
Яна вярталася дамоў і бачыла адну і тую ж карціну. Муж з Лагуном у доме, на тэрасе, у садзе прагульваюцца па дарожках, прычым абсалютна шчаслівы муж і пануры, рукі ў кішэнях джынсаў, Лагун. І бедная Інга кожны раз па выразах твараў, поглядах, па інтанацыі слоў намагалася зразумець: ужо ці яшчэ не? І з палёгкаю разумела, што пакуль не. Можна было перавесці дых.
Лагун маўчаў. Яна яшчэ больш супакойвалася і пачынала думаць, што калі ён не расказаў дасюль, дык, значыць, сапраўды ўмее трымаць язык за зубамі, гэта раз, а па-другое, відаць, маўчанне выгадна яму самому. Магчыма, ён баіцца мужа яшчэ больш, чым яна, і ў гэтым плане яны – саюзнікі. Больш за тое. Ёй пачынала здавацца, што нават калі ён раскажа, зусім не факт, што муж яму паверыць. У рэшце рэшт нават калі муж даведаецца – ну і што? Ну, здрадзіла, ну, падумаеш. Дваццаць першае стагоддзе.
Калі яна пераконвалася, што ніякі сюрпрыз пакуль яе не чакае, пачуццё ўдзячнасці да Лагуна ахоплівала яе. Яна нават шкадавала яго. Што ні кажы, а яна сама ва ўсім вінавата, яна ўцягнула яго ва ўсё гэта.
А потым была вячэра. Вясёлы муж, натапыраны Лагун і Інга, напятая як струна. Яна вачыма падбадзёрвала Лагуна: “Малайчына! Добра трымаешся. Так і трэба”.
Муж, увогуле вялікі аматар пагаварыць, не сунімаўся нават за сталом, прычым умеў развіць любую тэму, якую сам перад сабой і ставіў; нават на адно слова гатовы быў даць разгорнуты адказ.
– …Трэба заўважыць, – казаў ён, забыўшы кавалак катлеты на відэльцы, – што, разглядаючы наш час, ды і любы асобна ўзяты час, без папярэдняга, як нешта самастойнае і асаблівае, – тое самае, што разглядаць і вывучаць кончык пазногця безадносна ўсяго цела, уключаючы змесціва чарапной скрынкі (апошнім часам ён пачаў вучыцца гаварыць па-беларуску, бо чамусьці думаў, што гэта спадабаецца Лагуну).
– …Не памятаю, хто сказаў, што цяперашняя руская літаратура – гэта падвыпітая пажылая дама, якая па звычцы яшчэ какетнічае, але ў якой ужо ўсё ззаду, а наша беларуская – яшчэ школьніца, нават не старэйшых класаў, з шырока расплюшчанымі сінімі цікаўнымі вачамі, у якой усё наперадзе…
– …Тое, што адбываецца ў свеце, гэта не інтэрнэтызацыя, а даведзенае да найвышэйшай ступені абсурду пераможнае шэсце чалавечага Закона, інакш – юрыспрудэнцыі. Дзіўна ці, наадварот, заканамерна, што ў другім і трэцім тамах “Мёртвых душаў” паўставала менавіта тэма – юрыста як Вялікага Інквізітара. Пасля Дастаеўскі падхапіў яе і, канечне, сапсаваў…
– …Ні я, вядома, ды і ніхто іншы ніколі не зможа даказаць існаванне Бога. Затое я лёгка магу даказаць, па-першае, заганнасць тэорыі эвалюцыі – калі б існаваў натуральны адбор, чалавек не застаўся б голы, не выношваў бы так доўга плод і не мучыўся б у родах; па-другое, я магу даказаць безгрунтоўнасць атэізму. Шукаць Бога ў людскіх установах, гэтак званых храмах, тое самае, што спадзявацца на чалавечы юрыдычны суд. Таго не трэба шукаць, хто ў цябе за спіной, хто і так з табою. Бог, у маім разуменні ёсць уласна жыццё, гэта паветра, якім мы дыхаем. Мы не бачым, не шукаем яго і не думаем пра яго, таму што яно і так заўсёды з намі. Мы можам жыць толькі калі дыхаем; калі ж Бог нас пакідае, нібы перакрываецца кісларод, і мы проста гінем ад удушша.
Тое, што муж балбатун, Інга заўсёды ведала. Але лічыла, што, каб выгаварыцца, яму хапае яе. Праўда, яна не была ідэальнай слухачкай – магла ўстаць і выйсці пасярод размовы, гмыкала, перабівала на паўслове. Мо менавіта таму, натрапіўшы на Лагуна, ён адводзіў душу. Іншым разам Інга парадавалася б, што не ёй адной слухаць усё гэта. Цяпер жа яна адчувала ўкол рэўнасці. Ужо ёй хацелася да сябе ўвагі. Акрамя таго Інзе прыходзіла ў галаву (а ёй цяпер усё прыходзіла ў галаву), што яна мала ведае мужа. А што, калі паміж імі нешта большае за проста сяброўства? Мо ў гэтым і ёсць яго, мужава, помста? Такая па-езуіцку вытанчаная.
І хоць яна сама сябе пераконвала, што нічога такога асаблівага не адбываецца, усё нармальна, яна бачыла, разумела і адчувала, што ўсё зусім ненармальна. Муж і Лагун падабаюцца адзін аднаму. Лагун тут зусім па-тарцюфску асвойваецца. Прывыкае. Не трэба патураць іх сяброўству. Нельга Лагуна прывучаць. Нават калі ён нічога не раскажа, усё адно ад яго трэба пазбаўляцца, каб ён перастаў хадзіць.