Вядома ж, як законапаслухмяны грамадзянін Штата Масачусетс, я не праходзіў далей вітальні і адразу набраў police. «I’m English spoken, please, send English spoken crew», — удакладніў я, спадзеючыся, што мая іншаземнасць паскорыць рэакцыю на выклік. Аднак не, не паскорыла, а запаволіла: англамоўных спецоў тут было, здаецца, двое на ўвесь горад. Праз сорак хвілін (добра яшчэ, што праз сорак!) прыбыла машына з двума румянымі афіцэрамі, якія адразу ж спыталі, што ў мяне скралі, і чаму я вымыў падлогу. Я растлумачыў, што падлогу не мыў (якія прадбачлівыя злодзеі — падзівіліся яны), і мы пайшлі складаць вопіс скрадзенага. Праз трыццаць хвілін карпатлівай працы ў вопіс патрапіў адзін кіліх (той, што ўтрымліваў напаўпразрысты след ад Астыных вуснаў) ды стары кампутар, на якім я правяраў пошту.
Кошт кампутара паліцэйскія даволі трапна вызначылі па таўшчыні яго дапатопных дратоў у 50 даляраў ЗША, кіліх у вопіс быў імі ўключаны як «glass glass» (шкляная шклянка). З прафесійна пастаўленым жалем (актор, які граў бы паліцэйскага ў падобнай мізансцэне для тэатра, мог бы больш натуральна сімуляваць спачуванне, чым было зроблена тут), адзін з іх патлумачыў, што, паколькі сума скрадзенага ды пашкоджанага не пераўзыходзіць 500 даляраў, падставы для ўзбуджэння крымінальнай справы няма, і ніякіх следчых дзеянняў працэдурай не прадугледжана. І што мне трэба проста набыць новую куртку, прыбрацца ды ўспрыняць тое, што здарылася, як падставу для набыцця больш новага кампутара. Я спытаў, што шукалі злодзеі і ці не прыйдуць яшчэ раз. Другі паліцэйскі, чый акторскі талент быў больш яскравым, паклаў мне руку на плячо і запэўніў, што злодзеі ніколі не вяртаюцца («they never come back»). І што, калі сыходзіць са спісу зніклых рэчаў, адзінай мэтай узломшчыкаў было прыдбаць узоры генетычнага матэр’ялу, які застаўся на краях шклянкі, для генетычнага аналізу і супастаўлення ДНК (другі рагатнуў). «Але ж, — ён не стрымаў усмешкі, — паколькі вы не занятыя ў дзейнасці, якая кранае інтарэсы спецыяльных службаў ды дзяржаўнай бяспекі, вам гэтага можна не асцерагацца: звычайны хатні крадзёж. З тым толькі адрозненнем, што зроблена надта прафесійна — замок не пашкоджаны ды ўсе сляды прыбраныя». Ён адзначыў, што такое бывае: прафесіяналы адсочваюць замежнікаў ды бамбяць іх хаты мэтаскіравана, у спадзяванні, што агляд на месцы штосьці выкрые. «Don’t speak English loud», — параіў ён.
Яны пакінулі мяне знаёміцца са стандартнай формай адмовы ад узбуджэння справы на літоўскай (слоўнік не надта дапамагаў), а самі зайшлі «да суседа», бо раптам таму давялося пабачыць што. Сусед хутка з’явіўся разам з імі, ішоў няпэўна намацваючы нагамі зямлю перад сабой, а потым хутка і роўна сеў, не адрэагаваўшы на маё вітанне. «Ён ненармальны, — растлумачыў больш артыстычны з паліцыянтаў, кіўнуўшы на Іванова, які моўчкі разгойдваўся на маёй канапе. — У яго даведка, шызафрэнія другой ступені, але не буйны. Мы б паразмаўлялі з ім у яго, але гэты вар’ят там усе сценкі калам вымазаў, тоўстым такім слоем, а потым соллю пасыпаў… (Іваноў гікнуў: „Ра-та-туй“!) І надта ж там смярдзіць».
Суседа было не пазнаць. Ён нагадваў чалавека, які ўвайшоў у містычны транс (можа, у яго і быў транс, а тое, што ён зрабіў з хатай, выконвала ролю рытуала, які да гэтага трансу спрычыніўся). Так ці інакш, усе віды сувязі з ім былі страчаныя. Уражвала, як хутка ён перайшоў з прыцемак у поўную цемру.
«Ці бачылі вы штосьці сёння ўдзень?» — запытваўся менш артыстычны паліцыянт на літоўскай, на ангельскай і яшчэ на нейкай мове, дужа падобнай да беларускай. Гэты афіцэр, мабыць, з-за недахопу творчага складніку ва ўласнай натуры быў вымушаны граць ролю строгага дзядзькі. Іваноў працягваў разгойдвацца, не зважаючы на раздражняльнікі, пытанні ды штуршкі. Яго ўхапілі за галаву (глядзець на гэта было не вельмі прыемна, здаецца, хлопцы трохі выйшлі за рамкі паліцэйскііх канвенцыяў), ён сціх і вылупіўся перад сабой. «Можа, блазнуе?» — выказаў здагадку больш таленавіты на ангельскай (мабыць, думаў, што Іваноў ангельскую ўсё ж не разумее). Другі размахнуўся ды з усёй моцы ляснуў далонню па сківіцы старога, але не — не ўдарыў, рука замерла ў міліметры ад скуры. Іваноў не варухнуўся. «Не, такое не сімулюеш, — з долей павагі да чужога аўтызму сказаў паліцыянт. — Сапраўды крэйзі».
— Дык, можа, гэты тут і пасваволіў? — выказаў здагадку таленавіты.
— І крэкнуў гішпанскую «Mottura» з сакрэтам так, што замок працягвае працаваць? А пасля вымыў тут усё? Не гавары лухты!
Яны вырашылі, што трэба ўсё ж агледзець хату Іванова — раптам кампутар мой знойдзецца там — ды цягнулі запалкі, хто пойдзе. Пайсці прыйшлося больш таленавітаму, і ў гэтым мне пабачыўся нейкі касмічны закон. Калі ён вярнуўся, ад яго істотна смярдзела лайном: дзіўна, як Іваноў нарабіў такога, не запэцкаўшыся. У выніку яны забралі яго з сабой, а калі ўвечары наступнага дня сусед вярнуўся, ён быў ужо зусім іншым — увесь час усміхаўся, не разумеў ангельскую і дрэнна звязваў словы па-беларуску, а пра сябе расказваў, што ён працаваў балетмайстарам у Каўнасе.