Ну і трэцяя ўмова. Я не магу заклікаць у тэксце да фізічнага ўздзеяння на Янку Пільняка. Гэта адзінае, што паўстала паміж тапкам ды прусаком у якасці падзякі за паслугу ад яго «гаспадароў»: умова пра адсутасць маіх заклікаў да таго, каб хто-небудзь яго ўрэшце прышлёпнуў.
Заўвага рэд. «Ахрэм»: мы атрымалі ліст з закрэсленым чырвонай асадкай сказам ды ананімным надпісам («выдаліць з тэкста»). Паколькі мы друкуем Настын ліст у тым выглядзе, у якім яго атрымалі на рэдакцыйную паштовую скрыню і, да таго ж, не ведаем, чыя гэта парада і каму адрэсаваная, мы вырашылі сказ не знішчаць.
Я не заклікаю Янку забіваць. Я не заклікаю адпілаваць яму галаву. Я нават не прашу аб малым, каб хто-небудзь адшчыкнуў яму яйцы тупымі садовымі нажніцамі. Не будзем чапаць гэтую мярзоту, хай сабе жыве. Мне дастаткова, каб усе ведалі, як усё было насамрэч, каб ніхто не крануў невінаватага. Не магу выключаць, што разам са з’яўленнем майго тэкста ў «Ахрэме», будзе выдадзены які-небудзь контр-тэкст, які запэўніць усіх прагных крыві Янкі Пільняка ў ягоных геройствах у дачыненні да мяне. Ці будзе сцвярджаць, што тыя словы, якія я выводжу зараз зялёным алоўкам на паперы, былі насамрэч напісаныя не Настай у спецустанове, у якой яна апынулася з-за Пільняка, а палкоўнікам на Лубянцы. Але ж я не магу моўчкі назіраць за тым, як белае становіцца чорным, а чорнае — белым, як зноўку ўсё пераблытваецца, перакуляецца дагары нагамі, і гэтым разам размова ідзе пра мяне, пра мой лёс, маю гісторыю, маіх норыцаў ды маіх трусікаў. У апошні раз паспрабую выправіць свет, хаця блытаць анёлаў з шатанамі звыкла для нацыянальнага характару, і нават сотні жыццяў тут не хопіць, каб памясціць анёлаў назаўсёды ў рай, чарцюкоў — назаўжды ў пекла. Хацела тут выкарыстаць замест «чарцюка» слоўца, якое вынайшаў Пільняк, слоўца «дэманюк», аднак зрабілася грэбліва ад яго мовы ў маім роце: нічога агульнага з гэтай пачварай! Магла б, нават правапіс змяніла б на тарашкевіцу, каб толькі не карыстацца тымі ж словамі, што і ён, але не здольная…
Дарэчы, прамільгнула зараз думка, што прычына, па якой КДБ вырашыў стачыць Пільняка — не ў гідлівасці. Бо бландзіністых прынцаў у белых бурносах ў камітэце няма, а лайно ад лайна не званітуе. Тут можа быць іншая карысць: з ліста вынікае, што Насту свабоды пазбавіла не сістэма, а Янка Пільняк. І што нянавісць павінна факусавацца выключна на ім, а не на ўсіх гэтых незаўважных чэкісцкіх нячысціках, імя якім у краіне — легіён. Даволі разумна… Выглядае, цяпер ўжо я гуляю на іх баку?
Заўвага рэд. «Ахрэм»: далей ідзе некалькі радкоў тэкста, якія былі замазаныя белай карэктарскай фарбай. Мы спрабавалі скалупнуць яе, аднак разам з фарбай адышоў і вялікі кавалак паперы, таму выглядае, што тэкст не аднавіць.
Але ж харэ корпацца ў складаных пытаннях, я вам тут не Сігмунд Фройд. Давайце шчыльней да справы, бліжэй да стравы. Побач з маім белым, як полацкая Сафія, пакоем, знаходзіцца зала эстэтычнай тэрапіі, дзе я штотыдня малявала адзін і той жа букет — пасля таго, як далоні перасталі дрыжэць ад прывітальнай дозы «галы», якой мяне ветліва сустрэлі прафесійныя дактары, высокую кваліфікацыю якіх я тут яшчэ раз засведчу.
Букет уяўляў сабой пук нейкіх ссохлых раслінных рэшткаў у жбане, задрапіраваных аптэкарскім халатам, на якім з некаторай складанасцю былі ўтвораныя цяжкія класічныя складкі, як у Хруцкага. Мне не далі фарбаў, бо дактары сказалі, што баяцца майго магчымага самагубства: нажаруся якога ўльтрамарыну ды памру нах. А ім адказваць. Такія прастадушныя! Нібы з дапамогай алоўка забіцца немагчыма!
І вось, пасля таго, як мы дамовіліся з галоўастраномам пра тры забароны, замест малюнку на эстэтычных практыкумах я пачала займацца пісанінай. Мабыць, нейкая ўнутраная інструкцыя недастаткова дакладна тлумачыла алгарытм дзеянняў у выпадку, калі пазбаўлены волі жадае змяніць занятак на «тэрапіі прыгажосцю». Бо мяне працягваюць саджаць за мальберт перад гэтым пастылым нацюрмортам ды зноў даюць дзве гадзіны на тое, каб выканаць «заданне»: адчуванне здаровага сэнсу іх мякка абыходзіць бокам, бо кожны раз пасля таго, як я здаю спісаную паперу, каб яе замкнулі ў шафе да наступнага тыдня, адказны доктар агалошвае мне адзнаку за нацюрморт і ўрачыста прастаўляе яе ў дзённік. Я прасіла пакінуць мне аркушы паперы ды алоўкі ў пакоі, каб я пісала тады, калі мне таго захочацца, але атрымала адмову, бо «працэсс пісання ліста» можа занадта мяне раз’юшыць ці расхваляваць, а яны прызвычаіліся да думкі, што мяне тут насамрэч вылечваюць ад нейкага псіхічнага захворвання. Адчуваць сябе дактарамі, вядома ж, прыемней, чым катамі ці турэмшчыкамі.