8 лістапада. Памёр Ісак Ісакавіч Любан — славуты кампазітар, аўтар песні «Бывайце здаровы». Словы — Адама Русака, мелодыя — яўрэйская. Першым яе заспяваў Л. Уцёсаў. Палюбілася і прыжылася на Беларусі, ды і не толькі на Беларусі. Л. Уцёсаў спалучыў джаз з народнасцю. Вялікі артыст.
12 лістапада.У Саюзе пісьменнікаў Беларусі адбылася дыскусія «Паэт — пакаленне — час». З дакладам выступіў Алег Лойка. Адзначыў, што развіццё сучаснай беларускай паэзіі адбываецца па шляху большай праўдзівасці, шчырасці, перажытасці і аўтабіяграфізму. Унутранае аблічча яе лірычнага героя праступае ўсё больш выразна — у сацыяльна-філасофскім і маральна-этычным сэнсе. Абуджаюцца эстэтычныя пошукі, імкненне да наватарства, цікавасць да мастацкай шматколернасці слова. Паэзія ўсё часцей паглыбляецца ў індывідуальнае, уласнае, аўтабіяграфічнае. Схільнасць нешта абвяшчаць, да чагосьці заклікаць, прамаўляць саступае месца роздуму, рэфлексіі.
Чуў нядаўна ад рэдактара «Полымя» Кірэенкі, і гэта гучала як скарга, нараканне, што немагчыма сёння падабраць нізку новых добрых вершаў аб партыі, аб камуністах.
Я лічу, што на маладых не трэба крыўдаваць, не трэба іх залішне вучыць. Мэта кожнага пакалення — яно само. Кожнае пакаленне мае свой уласны ўнікальны досвед, свае патрэбы, жаданні, прэтэнзіі, дамаганні, урэшце новыя формы жыцця.
У перапынку, у кулуарных размовах Пімен Панчанка, страсаючы попел з цыгарэты, якую курыў, быў катэгарычны:
— Малады той, хто яшчэ не ілжэ.
Меў на ўвазе сябе? Залішняя катэгарычнасць заўсёды далёкая ад праўды.
14 лістапада. Вечар у СП, прысвечаны 100-годдзю Альберта Паўловіча (1875—1951). Аўтар папулярных гумарыстычных апавяданняў, жартоўных сцэнак, гумарэсак, анекдотаў, баек, лірычных вершаў. Сёння пра яго мала хто памятае. Чуў пераказ некаторых гумарэсак А. Паўловіча ад У. Караткевіча. Ведае!
16 лістапада. Сустракалі групу замежных пісьменнікаў — удзельнікаў Міжнароднага сімпозіума на тэму: «Гістарычны вопыт Другой сусветнай вайны і адказнасць пісьменніка за лёс свайго народа і чалавецтва ва ўмовах разрадкі міжнароднай напружанасці». Былі (хоць і не самыя знакамітыя) і немцы, і чэхі, і палякі, і французы, і масквічы, — і ўсе пагадзіліся, што тэма Вялікай Айчыннай вайны так і не стала гісторыяй. Гэтая думка гучала ў выступленнях многіх удзельнікаў сімпозіума — як нашых, так і замежных.
Ваенная тэма, на маю думку, эвалюцыяніруе ў плане паглыблення пасціжэння псіхалагічных і маральна-этычных канфліктаў, праламляючыся ў адчуваннях успрымаючага суб’екта, расце цікавасць да праўдзівых фактаў і дакументаў, да сімволікі і прытчавасці, фальклорных традыцый.
На агульным фоне рэзка выдзяляецца кніга А. Адамовіча, Я. Брыля і У. Калесніка «Я з вогненнай вёскі…» — пра людзей, якія прайшлі праз смерць.
17 лістапада. Тэатр імя Маякоўскага ў Маскве стварыў пастаноўку па аповесці В. Быкава «Трэцяя ракета». Рэжысёр — Я. Лазараў. Гэта стала вядома і ў нас. Калега В. К. з суседняга аддзела незадаволены. У час абедзеннага перапынку ў скверыку ён пачаў казаць: «Чаму гэта ўсё Быкаў ды Быкаў, як бы апроч яго нікога ў нас няма?» — «Ёсць», — згадзіўся я. — «Дык выходзіць, што дрэнна працуе Міністэрства культуры і ваш аддзел?» Я зразумеў, што тут што-небудзь даказваць не выпадае, але растлумачыў, што «Трэцяя ракета» — твор вельмі сцэнічны.
В. К., відаць, ведае, адкуль дзьме вецер. Работа нашага аддзела задавальняе далёка не ўсіх. Культура — справа тонкая, тут не надта загадаеш. Гэта яшчэ Ленін сказаў.
18 лістапада. З тыдзень ужо як атрымалі ліст ажно з Урала, з Іжэўска, ад нейкага Фокіна Варфаламея, удзельніка грамадзянскай вайны ў Сібіры ў 1918—1920 гадах. Піша пра другога ўдзельніка грамадзянскай вайны — Уладзіміра Азіна, з якім ён быццам бы служыў у 28-й дывізіі і якога ён абвяшчае здраднікам, спасылаючыся на тое, што добра ведае ўсё як было. У першым томе БелСЭ пра героя грамадзянскай вайны Уладзіміра Азіна — «жалезнага начдзіва» — змешчаны артыкул, а нейкі Фокін піша абы-што, нясе нейкую «адсябяціну» на падставе ўласных уражанняў і ўспамінаў. Даслаў ён свой ліст нам, таму што Азін — беларус, з сям’і «портного» Віцебскай вобласці.
Пераслаў ліст у акадэмію дырэктару інстытута Петрыкаву. Праз пару дзён прынеслі адказ, які мяне вельмі здзівіў. У ім гаварылася, што Інстытут гісторыі нічога пэўнага на ліст т. Фокіна адказаць не можа, паколькі няма дакументаў. Няма дакументаў? Але ж пра «жалезнага начдзіва» У. Азіна выйшла ўжо некалькі кніжак!