(«Круглянскі мост»), а яго маральны антаганіст Брытвін на здароўе не скардзіцца.
Непакоіць і тое, што пісьменнік залішне часта спыняецца ў сваіх творах на постацях здраднікаў і баязліўцаў. Нашто іх столькі?
Сустрэча прайшла нармальна, Ткачоў і Алешка засталіся задаволеныя. Думаю, што Быкаў таксама.
У другой палавіне дня бачыліся з Д. Бічэль і М. Дуброўскім, якому ўжо добра за семдзесят і які, здаецца, ужо даўно кінуў пісаць. Нядаўна, паўжартам паведаміў Карпюк, ажаніўся, але далёка не ў першы раз. Прасіў палепшыць кватэрныя ўмовы.
2 сакавіка. На агульную сустрэчу ў домік Элізы Ажэшкі прыйшлі ўсе. Прыбегла В. Іпатава, якую камісія не запрашала, паколькі яна не член СП. Дуброўскі — у кажуху і валёнках. Намяло снегу па калені.
Пісьменнікі-гродзенцы пацвердзілі, што ўмовы для працы ёсць. Дуброўскі яшчэ раз паўтарыў просьбу аб кватэры. Некаторыя выказалі прэтэнзіі да мінскіх выдавецтваў, дзе рукапісы часам залежваюцца. Былі скаргі таксама на няўвагу з боку мясцовых уладаў. Д. Бічэль пусціла слязіну.
Ад’язджалі ў Мінск вечарам. Праводзіў, як і сустракаў, Аляксей.
— Глядзіце, хлопцы, беражыце сябе, — праяўляючы клопат, паўтараў ён. — У вагоне можа быць халадно, зіма, не прастудзіцеся.
«Зычлівы!» — думалася пра яго. І яшчэ я падумаў: «Нельга заганяць чалавека ў куток».
5 сакавіка. 75-годдзе К. Крапівы. У школе, дваццаць гадоў назад, «праходзілі» яго п’есу «Партызаны», а ў АН БССР убачыў яго самога. Твар — маска з застылым выразам сухасці і адчужанасці; ніколі не скажаш, што гэта майстар смеху. А між тым гэта так. К. Крапіва — постаць самабытная, але не адназначная. У свой час працаваў адказным сакратаром часопіса «Узвышша», а да гэтага — інструктарам Цэнтральнага бюро краязнаўства пры Інбелкульце. Неяк П. Броўка расказваў, як ён пазнаёміўся з Крапівой. Гэта было ў Полацку, куды Крапіва прыехаў у камандзіроўку, каб праінспектаваць краязнаўчую работу ў горадзе. Броўка ў гэты час працаваў у Полацку адказным сакратаром акруговай газеты «Чырвоная Полаччына». Крапіву сустрэў, калі той аглядаў вал Івана Грознага. Беларускі тып сатырыка-гумарыстычнай ацэнкі, — мяккай, не на паверхні, а прыхаванай, быццам малапрыкметнай, нутраной. Вось як у няскончаным рамане «Мядзведзічы» Крапіва малюе ўпаўнаважанага з Цэнтра, што выступае перад сялянамі:
«Пачаў ён здалёк, як кажуць, ад Адама, гаварыў вельмі агульнымі фразамі, устаўляючы шмат незразумелых слоў, глытаючы іх канцы».
У 20-я гады сачыніў вострую эпіграму з палітычным сэнсам, якая з таго часу не перадрукоўвалася.
— У твае, браток, кабылы
Заўважаюцца ўхілы:
Хвост направа служыць крыва,
а налева звісла грыва.
— Што ты, браце, што ты, мілы,
То ж не гора — благадаць:
Каб не гэтыя ўхілы,
То б і цэнтра не відаць.
Кажуць, што ў 30-я гады таго-сяго залажыў. Думаю, аднак, што гэта няпраўда, бо інакш не паслалі б саракатрохгадовага камандзірам роты на савецка-фінляндскай вайне 1939—1940 гг. Надзвычай смелая п’еса «Мілы чалавек» (1945), але не даспадобы мне «Людзі і д’яблы» (1958). «Людзіі д’яблы» былі пастаўлены на сцэне тэатра імя Я. Купалы, але неўзабаве спектакль знялі з рэпертуару пасля шматлікіх пісьмаў былых мінскіх падпольшчыкаў у сувязі з тым, што п’еса была створана на аснове не зусім правераных крыніц.
Цяпер Кандрат Кандратавіч піша — я чуў калісьці ад Глебкі — п’есу пра элексір неўміручасці: хто варты быць неўміручым? Словам, падаўся ў філасофію.
7 сакавіка. Унізе, на цокальным паверсе, прадавалі кветкі. Заўтра Міжнародны жаночы дзень. Сёння правялі агульны сход апарата з дакладам старшыні прафкама тав. Вухава, які падкрэсліў, што нашы жанчыны ні ў чым не саступаюць мужчынам.
Купіў некалькі цюльпанаў, але не ведаю, каму падарыць. Усё яшчэ халасцяк. Хтосьці вельмі правільна казаў: «Дрэнна быць аднаму».