— Ну, што ж, будзем падымаць камуністаў.
Аляксей Мікалаевіч, нягледзячы на некаторую рахманасць, даволі мэтаімкнёны і настойлівы. Дамогся, напрыклад, таго, што ў клубе СП быў забаронены більярд. Шумныя більярдысты, што з трэскам штурхалі шары, перашкаджалі працаваць.
1 мая. Святочная дэманстрацыя працоўных. На чале калоны творчай інтэлігенцыі — Максім Танк, артысты мінскіх тэатраў, артысты філармоніі. Твар у Яўгена Іванавіча добры, усмешлівы. Перад урадавай трыбунай усе прывітальна махалі рукамі. Грымяць, ажно расколваецца паветра, рэпрадуктары. Прывітанні і лозунгі! І як можна грамчэй! Быццам бы недзе паблізу, у скверыку, схаваўся нейкі асілак з надзвычай гучным голасам і аглушальна крычыць: «Салідарнасць! Салідарнасць!..»
Мне міжвольна прыгадаўся заключны эпізод у рамане П. Пестрака «Сустрэнемся на барыкадах». Героі — падпольшчыкі, «інжынеры барыкадаў», як назваў іх У. Калеснік, вызваленыя з турмаў у верасні 1939-га, выйшлі нарэшце на свабоду. Радасныя і шчаслівыя, яны нясуць сцягі, гучна гамоняць, абдымаюцца з таварышамі.
Пестрака побач з Танкам чамусьці не было.
3 мая. Першамайскія святы прайшлі, прыступіў да выканання службовых абавязкаў. Пісьменнікі… Ці ведаю я іх? Хіба толькі некаторых з майго пакалення — М. Стральцова, У. Караткевіча, І. Чыгрынава, Б. Сачанку, Р. Барадуліна, А. Вярцінскага, П. Макаля, яшчэ таго-сяго. А народ вельмі цікавы.
Першым пісьменнікам, якога я бачыў у жыцці, быў Мікола Засім, які аднойчы прыехаў быў у нашу Кругельскую школу, апрануты ў скуранку, у капелюшы («Марыканец», — казалі пра яго пажылыя жанчыны, — у капелюшы!») і гучным голасам — дрыжэлі шыбы ў вокнах — чытаў свае вершы. Адзін, помню, заканчваўся заклікам: «Бі не зайцоў, а паноў!» Ужо няма Міколы…
Пісьменнікаў ведаю больш па творах, чым непасрэдна.
У «ЛіМе», помню, быў надрукаваны сяброўскі шарж М. Лісоўскага «Зямное прыцягненне». За сталом сядзяць К. Крапіва, Я. Брыль, М. Лужанін, а П. Пестрак падае ім чыгунок з гарачай бульбай. Пісьменнікі — захавальнікі традыцый нацыянальнай самабытнасці.
Пісьменніцкія дачы: у Ждановічах — Крапівы, Броўкі і Глебкі. Побач — Шамякін, Пестрак, Макаёнак, а таксама Лужанін.
На Нарачы: Танка, Лынькова і Куляшова.
— Гэта ўсё, вядома, невыпадкова. Наследак старога сяброўства...
5 мая. Тут, аказваецца, свая сталоўка. Знаходзіцца ў цокальным паверсе. Зручней і танней, чым у горадзе, і гатуюць няблага. Зрэшты, гатуюць не тут, а аднекуль носяць. Са сталоўкі, што на рагу. Там даражэй, а ў нас танней. Магчыма, даплачвае прафсаюз.
6 мая. Стаў на ўлік у лечкамісіі. Пасылалі ад урача да ўрача. Я паскардзіўся на боль у пахвіне, аднак нічога благога не знайшлі.
Перасяліўся да Лёні ў яго кааператыўную аднапакаёвую кватэру. Перанёс чамадан з кнігамі. Буду спаць на раскладушцы.
7 мая. Хадзіў у Саюз пісьменнікаў, які побач з ЦК, бліжэй знаёміўся з адміністрацыяй. Сустрэў Р. Бярозкіна. Ён у звыклай сваёй светла-шэрай кепцы. Выгляд — пакутніцкі, трымаецца за шчаку. Аказваецца, лечыць зубы ў паліклініцы СП.
Бярозкін — тэмпераментны крытык. Калісьці пасля агляднага даклада Івана Ралько пра паэзію, які дакладчык (што праўда, то праўда) крыху зацягнуў, выступілі А. Вялюгін і Р. Бярозкін і так урэзалі, што Іван не вытрымаў, захістаўся і ўпаў з крэсла, грымнуўшыся аб падлогу. Страціў прытомнасць. Выклікалі «хуткую дапамогу». Урач пісьменніцкай паліклінікі шаноўны Уладзімір Барысавіч Нэйфах распытваў пра пацярпелага: «А ён член Саюза пісьменнікаў?» Думалі, ужо без духу.
Угледзеўшы мяне, Рыгор Саламонавіч не стрымаў свайго здзіўлення:
— Дык вы ўжо тут працуеце? — Кіўнуў на будынак ЦК.
— І тут, і тут, — адказаў я, маючы на ўвазе ЦК і Саюз пісьменнікаў.
— Робіце поспехі!
Можна і так. Бярозкіна паважаю, нават з яго «прыколамі».
9 мая. Гэты дзень у нас доўга не святкавалі. Каб, як казалі, не адрывацца ад працоўных будняў, не расслабляцца. А цяпер на вуліцах россып народу. Некаторыя людзі на добрым падпітку. Ветэраны звіняць нагруднымі «іканастасамі».
Вялікая Айчынная вайна і Перамога ў ёй з’яўляюцца цэнтральнай і вызначаючай сусветную гісторыю падзеяй ХХ стагоддзя. І сусветную гісторыю і «гісторыю» асобнага, звычайнага чалавека. У часе вайны я, на Брэстчыне, знаходзіўся пад акупацыяй. Гэта быў вельмі пакутлівы час. Акупацыя замінала і пасля вайны. Савецкая ўлада не любіла тых, хто знаходзіўся і пакутаваў пад нямецка-фашысцкай акупацыяй, хаця сама нічога не зрабіла, каб не пакідаць іх там — пад акупацыяй. Больш таго, гэта ставілася, нават майму пакаленню, у віну. Цяжка ўспамінаць…