— Прывычка.
А ў самога вымаўленне, інтанацыя і прозвішча — Трапач — беларускія. Звычайны русафонны беларус. Ён, як і ўсе тут, надта баіцца нацыяналізму і запалохвае ім іншых. Я нават крыху паспачуваў сабе, што давядзецца жыць сярод такіх «партыйцаў». Некаторыя пазіраюць на мяне з падазрэннем: «Адкуль ты такі? Ты яшчэ не даказаў, што ты партыйны чалавек. Якога ты стану?» Партыя і дзяржава ў нас адно цэлае. Адна і часта, на жаль, не надта прыхільная да чалавека сіла.
А я — партыйны чалавек ці не? Думаю, што партыйны, але, мне здаецца, не масавы. Не раз пераконваўся, што я не чалавек гурту, а хутчэй сам па сабе. Тут я патрэбен як функцыя, а не як чалавек са сваёй адметнасцю.
13 чэрвеня. 50 гадоў Авяр’яну Дзеружынскаму. Вясёлы чалавек. Кажуць, шматдзетны. Пастаянна нешта сабе пад нос спявае.
Падрыхтавалі Пастанову ЦК аб узнагароджанні яго Граматай Вярхоўнага Савета БССР. Пастанова будзе даслана ў Прэзідыум Вярхоўнага Савета і апублікавана як Указ гэтага Прэзідыума. Спасцігаю «кухню» сваёй работы.
Адчуваю, што апарат СП (нешматлікі) схільны бачыць у маёй асобе начальніка. Некаторыя, у тым ліку і пісьменнікі, асцярожнічаюць, прыгінаюцца. Гэтага «прыгінання» я не хацеў бы, яно не па мне. Яно абражае і таго, хто прыгінаецца, і таго, перад кім прыгінаюцца.
16 чэрвеня. Быў у А. Кулакоўскага, у яго кабінеце ў СП. Кабінет маленькі: стол і пара крэслаў. Аляксей Мікалаевіч цырымонны, прапанаваў «гарбаты». Пагаманілі. Чарговая размова пра маё прозвішча:
— А ведаеце, што пра ваша прозвішча Піліп Пестрак кажа? Гэта, кажа, у яго ў родзе быў нехта вельмі скупы. Нават мёд у яго гніў. Мог жа пазычыць каму ці проста з бедняком падзяліцца — дык не! Хай лепей згіне, а нікому не дасць. Вось людзі і празвалі — Гніламёдаў… — Я паважаю Пестрака і на яго не ў крыўдзе. Фантазёр.
18 чэрвеня. Паабедаўшы, а палове другой, пакідаем будынак і выходзім на вуліцу. Часцей за ўсё таўчэмся ў купалаўскім скверыку каля фантана з Купідонам. Вядзём размовы. Мне ўсё цікава. Удзельнік вайны лётчык Кулагін (з аддзела адміністрацыйных органаў) расказвае пра паветраныя баі, як ён збіваў «месераў». Усяго аднаго не хапіла для таго, каб атрымаць «героя».
Некаторыя згадваюць смешныя выпадкі з жыцця. Стараюся запомніць прозвішчы калег, імёны і імёны па бацьку. Лакішык, Лабун, Скобелеў, Дарашэвіч, Лапец, Есьман, Янчэўскі, Антанюк… Арыгінальным мне паказаўся Скобелеў. У акулярах, якія чапляе не толькі за вушы, але яшчэ і абвязвае тасёмачкай вакол галавы.
Людзі, як той посуд, з адной гліны, але розныя.
20 чэрвеня. Амерыканцы на Месяцы! Глядзеў па тэлевізары, як касманаўт (ад хвалявання не помню яго прозвішча) ступіў на месячны дол і з-пад яго нагі закурэў пыл. Гэта недзе ў заходняй частцы Мора Спакою. Устаноўлены сцяг ЗША.
21 чэрвеня. Вяртаючыся на Зямлю, амерыканцы прыхапілі з сабой 30 кг «месяцавага грунту»!
ЗША — першая лэдзі Космасу! Чым адкажам мы?
22 чэрвеня. З газет не знікае кітайская тэма. З кітайцамі, відаць, пасварыліся не на жарт. Не можа Мао Цзэдун дараваць за Сталіна. Бачыць у гэтым асабістую пагрозу сабе, сваёй уладзе. А як дружна і заўзята спявалі мы калісьці стылізаваную пад кітайскую інтанацыю песню «Масква—Пекін»! Цікава, хто яе аўтар?
Гэта толькі здаецца, што ўсё спынілася, застыла ў нерухомасці. Не, ўсё цячэ і змяняецца. Зрэшты, працягваць гэтую думку не буду, бо гэта цэлая філасофія.
23 чэрвеня. З дапамогай Валерыя Сяргеевіча адкрыў для сябе, што ў ЦК КПБ ёсць і такая структура, якая разглядае адхіленні ад статутных патрабаванняў у паводзінах членаў КПСС, ініцыіруе персанальныя справы.
Здараецца, моцна прыціскаюць, выключаюць з партыі, адбіраюць партбілет. Персанальныя справы слухаюцца на Бюро ЦК. Адну такую справу, расказваюць, рыхтаваў інструктар парткамісіі па прозвішчы Пушкін. Той, чыя справа рзглядалася, быў вельмі раззлаваны, яму здавалася, што Пушкін да яго несправядлівы. «Калі ты Пушкін, — закрычаў ён, — дык пішы «стіхі», а не персанальную справу!»
Жарсці кіпяць.
24 чэрвеня. У «Полымі» надрукаваны пераклад Я. Семяжона паэмы «Песня пра зубра» М. Гусоўскага. Гэта — падзея! Твор ХVI стагоддзя на лацінскай мове, напісаны нашым земляком. Гуманістычны, а заадно і патрыятычны пафас робяць яго цікавым і актуальным і сёння.
25 чэрвеня. Ноччу дзяжурыў у прыёмнай П. М. Машэрава. Не раз чуў выраз: «На версе вырашылі». Вось цяпер я на гэтым самым версе». Заступіў з 12-ці. Сталіца патанула ў цемені. Прыёмная — прасторная, падлога ўсцелена дывановымі дарожкамі, шмат тэлефонаў. Тэлевізар — мінскай маркі «Гарызонт».
Сеў глядзець тэлевізар. Галава так ацяжэла за дзень, што непрыкметна для сябе заснуў. Але хутка прачнуўся, устаў і доўга хадзіў па мяккай дывановай дарожцы чырвонага колеру. За дзвярыма, каля тэлефона ўсю ноч стаіць міліцыянер. Так працягвалася да самай раніцы, да з’яўлення Крукава. Дзяжурны па грамадзянскай абароне рэспублікі праверыў тэлефонную сувязь. Дзяжурныя — хто ноччу знаходзіцца ў прыёмнай П. М. Машэрава — носяць з сабой гумовыя падушкі. Надуваюць на месцы. У мяне такой падушкі няма. Можа, па часе, завяду. Але спаць тут «не паложана». Як у арміі. Там я аднойчы неасцярожна заснуў і адразу трапіў на гаўптвахту.