- Ну, што ў вас?
- Вось тут...
- Нiчога не тлумачце. Я сам... Я, малады чалавек, зубы з'еў на гэтых планiроўках. Так... Так... Гэта ў вас што?
- Сад для дзяцей. З усiм комплексам...
- Так... Цiкава. Цiкава...
Ён ступiў да другога лiста, да трэцяга. Праект яму спадабаўся. Планiроўка мiкрараёна, архiтэктура яго не былi падобны на ўсё тое, што яму паказвалi дагэтуль. Абком i гарком паставiлi задачу - зрабiць мiкрараён найпрыгажэйшым у горадзе, самым сучасным па архiтэктурным вырашэннi, i некалькi бяскрылых праектаў ужо былi адхiлены. А ў гэтага, здаецца, нешта ёсць. Гукан падышоў да столiка, на якiм стаялi тры тэлефонныя апараты, патэлефанаваў спачатку галоўнаму архiтэктару горада Гамбiцкаму, потым свайму намеснiку Кушнеру, якi займаўся будаўнiцтвам. Папрасiў iх зайсцi. Кладучы слухаўку, спытаў:
- Як ваша прозвiшча? Хто вы?
- Маё? - зноў-такi нiбы здзiвiўся хлопец i ўсмiхнуўся, мабыць, падумаў: "Нарэшце вы здагадалiся спытаць пра гэта". - Я студэнт Ленiнградскага архiтэктурнага. Дыпламант. Гэта мой дыпломны праект. Я вырас на Выселках.
- О, брат, гэта ўжо цэлая тэма для рамана! Ведаеш, у нас мясцовы пiсьменнiк ёсць - Шыковiч?
- Ведаю. Я ў школе яшчэ калi вучыўся, ён у нас выступаў.
- Але... Яго хлебам не кармi, а дай пагаварыць.
I прыгадалася, як учора Шыковiч ледзь не сапсаваў дзень. Хораша было пасля рыбалкi сядзець на верандзе, слухаць, як шумiць дождж i лес. Ён, Гукан, i жанчыны пiлi шампанскае, Шыковiч i Яраш - каньяк. Чорт яго пацягнуў за язык выказацца супраць культу асобы (цяпер Гукан нават не помнiў, чаму пачаў гаварыць пра гэта). Вось тады Шыковiч i разышоўся. Прыгадаў, як Гукан, будучы сакратаром гаркома, прымушаў яго пiсаць пiсьмы Сталiну. "Сабраўся якi сход, актыў - давай Шыковiча, каб ён напiсаў прыгожа, паэтычна. Дзе яны, нашы пiсьмы, Сямён? Давай калi-небудзь пачытаем! I некаторыя мясцiны з нашай кнiгi, з першага выдання. Хочаш, пачытаю зараз?"
Жонка i Яраш рашуча супакоiлi шумнага гаспадара. Праўда, ён тут жа павярнуў усё на жарт i нават, здаецца, неяк папрасiў у яго, Гукана, прабачэння. Сямёна Парфёнавiча не пакрыўдзiла п'яная балбатня i напамiнак пра яго даўнюю дзейнасць. Не ён адзiн так рабiў. Такi быў час. Уразiла iншае: фамiльярнасць, з якой Шыковiч казаў гэта. Ён тады ж падумаў, што заўсёды меў рацыю, калi вельмi асцярожна прымаў запрашэннi. Нельга адказнаму работнiку хадзiць у госцi! Людзi хутка губляюць дыстанцыю.
Цяпер, адганяючы непажаданы ўспамiн, ён падумаў iнакш, больш злосна: "Зазнаўся, няшчасны пiсака... Расперазаўся".
Першы ўкацiўся ў кабiнет Гамбiцкi, нiзкi, тоўсты, з галавой-шарам, блiскучым, аж шызым ад частага галення. Ён хадзiў, быццам сапраўды катаўся на ролiках, хутка, бясшумна. Старшынi архiтэктар моцна пацiснуў руку. Маладому калегу свайму кiўнуў галавой, прывiтаўся здалёк:
- Прывет, Кухараў. Ты ўсё-такi вырашыў патурбаваць Сямёна Парфёнавiча? Ах, моладзь, моладзь!
- I правiльна зрабiў, што патурбаваў. Цiкавы праект, - сказаў Гукан.
Гамбiцкi пiльна паглядзеў на старшыню: сур'ёзна ён кажа, шчыра цi з iронiяй, з падэсцю?
- Цiкавы. Але не нашы ўплывы, Сямён Парфёнавiч. Не наш стыль, форма. Заходнiя.
- А што, па-вашаму, на Захадзе ў архiтэктуры няма нiчога цiкавага? спытаў Кухараў.
- Не. Чаму? Ёсць арыгiнальныя рашэннi. Вельмi своеасаблiвыя. Але ў нас не тыя задачы, дарагi мой калега, разумееце?
- А па-мойму, галоўная задача, каб было прыгожа, менш каштавала i людзям было зручна жыць. А вы проста кансерватар!
Шызы шар Гамбiцкага пачырванеў, загарэлiся маленькiя вушы, як два пялёсткi. Гукан засмяяўся.
- О! А вы малады, ды раннi. Зубасты. Гэта добра, - i раптам на твар яго як бы ўпаў цень i замарозiў рысы. - Але паважайце нас, старых. Мы з Фелiксам Янавiчам узарвалi заводы ў сорак першым. Мы збудавалi горад нанова. Хiба кепска збудавалi?
Гамбiцкi, сентыментальны чалавек, непрыкметна прамакнуў насоўкай вочы i надзеў акуляры.
- Увогуле - нiчога.
- Увогуле! Вы чулi? Увогуле! - плаксiва выкрыкнуў архiтэктар.
- Добра збудавалi! - сурова i рашуча сказаў Гукан.
- Добра, - з ледзь прыкметнай усмешкай згадзiўся Кухараў. - Я паважаю старэйшых. Яны вучаць мяне. Але, Фелiкс Янавiч... вы кажаце: другiя задачы. На Захадзе - Чэхаславакiя i ГДР з iх высокай будаўнiчай культурай. Хiба ў iх не тыя ж самыя задачы?
- Вось гэта правiльна! - З Гуканавага твару, надзвычай багатага на пералiвы ценяў i святла, напалавiну сышоў цень - з верхняй часткi, з вачэй. У кабiнет увайшоў Кушнер, чалавек з маладжавым прыемным тварам, з пустым правым рукавом. Падаў усiм левую руку i без лiшнiх слоў пачаў разглядаць праект, пераходзячы ад аднаго лiста да другога.
- Ну як, будаўнiк? - спытаў Гукан, назiраючы за намеснiкам з хiтрай усмешкай.
- Лiха яго ведае! Для мяне гэта цёмны лес. Я пакуль на натуры не пабачу, не магу зразумець, дзе добра, а дзе дрэнна, - шчыра i проста прызнаўся Кушнер.
Гамбiцкi хмыкнуў. Гукан пакiваў галавой. Яго даўно перастала ўжо здзiўляць шчырасць намеснiка, яго незвычайная самакрытычнасць. Пра сябе i пра другiх ён гаварыў толькi праўду, якой бы яна нi была. Чаго не разумеў, не ведаў, не саромеўся прызнацца нi начальству, нi падначаленым. За гэта яго i паважалi i не любiлi.
- А мне гэтая планiроўка падабаецца. - Гукан пастукаў пальцамi па першым аркушы. - Разгледзь, Гамбiцкi, там са сваiмi... Сур'ёзна. Па дэталях... Памажыце таварышу... Кухараву.
- Калi Гамбiцкаму не падабаецца, ён пахавае без доўгiх надмагiльных прамоў, - кiнуў Кушнер.
- Iван Фёдаравiч! - пакрыўдзiўся архiтэктар.
- А мы вынесем усе праекты на выканком, у тым лiку i гэты... Абмяркуем з удзелам грамадскасцi. Выселкi павiнны быць прыгажэйшым раёнам! - заключыў Гукан.
У Кухарава пры гэтых словах блiснулi вочы, i ён горача падзякаваў старшынi гарсавета. Яму, магчыма, больш, чым каму другому, хацелася, каб Выселкi сталi прыгажэйшым раёнам. Калi, скруцiўшы чарцяжы, Кухараў выйшаў, Гукан кiўнуў услед:
- Бачылi, якая моладзь расце.
- Прабiўная, - адказаў Гамбiцкi.
- Адукаваная, - уздыхнуў Кушнер.
Гукан пайшоў за свой стол, сеў у крэсла, перагарнуў паперы, выбiраючы, якой заняцца ў першую чаргу. Спытаў:
- Як выхадны правялi?
- Ездзiў дзяцей праведаць у лагер. Сустрэў хлопцаў з завода. Ехалi назад заехалi ў чайную ў Вярбовiчах. I, канешне, выпiлi. Ды што пiлi! Пiва i нейкае пладовае вiно. Пойла. Хто ў нас толькi выпускае такую дрэнь? Бр-р, брыдота! Лепш ужо гарэлку пiць, - смешна зморшчыўся Кушнер; нават свае чалавечыя слабасцi ён нiколi не хаваў, расказваў пра iх проста i шчыра.
Гамбiцкi хмыкнуў, ён нiяк не мог звыкнуцца з гэтай святой прастатой намеснiка.
- А я працаваў. Нам, творчым работнiкам, няма калi i адпачыць.
Гукан i Кушнер не паверылi, што архiтэктар сапраўды працаваў, але змаўчалi.
Гукан сказаў:
- А я так хораша парыбалiў. Каля Дзятлава. На такую мясцiну натрапiў... Акунi, дурнi, аднаго возьмеш, вядзеш, другiя следам iдуць, гатовы на бераг выскачыць. Кiлаграмы чатыры нацягаў. А пасля насмяшыў мяне адзiн дзiвак. Сямён Парфёнавiч адкiнуўся на спiнку крэсла i весела засмяяўся. - Далiбог, даўно ўжо не смяяўся так. Шыковiч. Яны там у ляснiцтве дачу сабе адгрохалi. З Ярашам. Харомiна! Жывуць, як паны. Дык вось... Прыйшоў Шыковiч на бераг. П'яненькi, безумоўна. Сеў на абрыве. Бубнiў, бубнiў нешта. I раптам - боўць. У раку! Я гляджу - адзiн капялюш плыве. Ледзь я выцягнуў яго. Задрамаў, аказваецца, чалавек. Ха-ха-ха...
Нiколi яшчэ Гукан не смяяўся так на службе. Ва ўсякiм разе, Гамбiцкi не чуў, а таму ў першы момант нават разгубiўся. I толькi крыху пазней, калi старшыня выцiраў хусцiнкай вочы, архiтэктар захлiпаў смехам дробным, перарывiстым. Кушнер не засмяяўся зусiм. Яму чамусьцi не спадабалася гэтая весялосць, i ён сказаў:
- Я нiколi не бачыў Шыковiча п'яным.
I гэтым асек Гуканаў смех. Старшыня ўмiг замкнуўся: патушыў вочы, сцяў вусны. Нахiлiўся над сталом, прыгладзiў рэдкiя сiвыя валасы.
- Ну, будзем працаваць!
Гамбiцкi выкацiўся.
Кушнер падышоў да акна i, выглядаючы на вулiцу, сарваў каштанавы лiст.