А з-за плятня ўжо зыркалі цікаўныя вочы суседкі. Ляпнула акно за спіной, у хаце на другім баку вуліцы. Яго бралі пад скрыжаваны «абстрэл». Мабыць, другіх сваіх наведвальнікаў Сухадоліха сустракала інакш.
Але паколькі весніцы засталіся адчыненыя, Кірыла рашуча ступіў у двор і спыніўся перад акном: няхай бачыць, што ён не адыдзе, пакуль не пагутарыць.
Ды жанчына праз хвіліну выйшла. У выцягнутых перад сабой доўгіх руках яна несла тоўстую кніжку ў палатнянай вокладцы.
«Няўжо Біблія? — амаль са страхам падумаў Кірыла. — Не хапала клопату!»
Чаго ён не ўмеў — дык гэта весці антырэлігійную прапаганду сярод веруючых. Суцяшаў сябе тым, што гэтага не ўмее рабіць большасць прапагандыстаў, а таму і чытаюць свае лекцыі не перад веруючымі, а перад тымі, хто даўно ўжо ні ў Бога ні ў чорта не верыць.
Яна злосна сунула яму кніжку:
— Во!
Ён адгарнуў вокладку і ледзь не засмяяўся. Гэта быў том «Лекарственные растения».
— Во! — паўтарыла яна. — Усяго пяць гадоў назад выпусцілі. Савецкі інстытут. Медыцынскі. Вучоныя! І ўсе пішуць: збірайце травы. Дык пакажыце мне закон, каб забаранялі іх збіраць? Дзе такі закон? — наступала яна.
Шыковіч глядзеў на яе знізу ўгору і не адразу здагадаўся, чаму змяніўся яе суровы твар, што яго быццам памаладзіла за тыя хвіліны, якія яна была ў хаце. Ага, жанчына паспела павязаць белую хусціну, і павязала своеасабліва, не так, як тутэйшыя сялянкі, «хаткай», а так, як павязваюць касынкі сёстры і санітаркі ў бальніцах.
Шыковіч вырашыў не перапыняць яе: няхай выкажацца.
— Не думайце, што я дурная, цёмная баба. Я не маю дыплома. Але я пятнаццаць гадоў рабіла сястрой у бальніцы. Былі людзі, якія верылі мне без паперак. Цяпер не вераць. Лепш за яе, нашу дурную фельчарыцу, што заявы на мяне піша. І грошы бяру! Бяру! А што мне — паміраць? Гародчык і той абрэзалі…
— Клаўдзя Сідараўна! — нарэшце перапыніў яе Шыковіч. — Я прыехаў да вас зусім па іншай справе.
Яна змоўкла, не разумеючы.
— Я хацеў спытаць у вас пра Савіча. Доктара Савіча. Сцяпана Андрэевіча.
Як яна адразу змянілася! Адступіла на крок, нібы спалохалася. Сцялася неяк уся, ажно ростам паменшала. Аднак твар асвяціўся нейкім унутраным агнём, адны маршчыны разгладзіліся, другія сталі глыбей. Але сказала яна яшчэ даволі сурова:
— Савіч васемнаццаць гадоў у зямлі. Навошта ён вам?
— Я хачу напісаць пра яго і пра вас.
— Што пра нас пісаць?
— Што? Я хацеў бы напісаць, што Савіч быў савецкім чалавекам. І тады, калі служыў у немцаў. Але для гэтага мне патрэбны доказы. Факты. Сведкі.
Яна зірнула на суседскі падворак і раптам запрасіла ветліва, ціха:
— Хадземце ў хату.
З дзвярэй патыхнула не кіслым і цвілым, як амаль з усіх сялянскіх сенцаў, а ліпеньскім вячэрнім лугам — густым водарам сухіх траў. У хаце таксама пахла травамі, але неяк зусім інакш. Ні сцяблін, ні пацярухі насення нідзе не было відно. Хіба толькі ў тых мяшочках, што віселі на жэрдачцы над печчу, ды ў тых пляшках і шклянках, што стаялі ў куце пад лавай. А так усюды чысціня: старанна пабелены сцены і нізкая столь, да жаўцізны адмыта падлога, засланы квяцістай даматканай посцілкай драўляны ложак. На стале пад настольнікам — круглая паляніца хлеба. Абразы ў куце, два невялічкія, упрыгожаныя вышываным ручніком. Самаробная рамка на сцяне, у якой пад шклом некалькі фатаграфій.
Гаспадыня выцерла пярэднікам і без таго чысты ўслончык, падсунула яго да стала, без слоў запрашаючы госця сесці. Сама стала пасярод хаты, сашчапіўшы рукі на грудзях. Спытала ўсё яшчэ з тайнай падазронасцю:
— Дык вы з рэдакцыі?
— Не верыце? — усміхнуўся Кірыла і дастаў з кішэні пасведчанне. — Калі ласка. Маё прозвішча Шыковіч… — Ён пашкадаваў, што не захапіў кніжкі. Але жанчына не кранулася з месца, каб паглядзець дакумент, і яму нават стала неяк няёмка. Ён паклаў пасведчанне на стол.
— А што вы ведаеце пра Савіча?
— Шмат чаго, але пакуль што рознае. Па некаторых дакументах Савіч — вораг. А людзі кажуць, што да апошняй хвіліны свайго жыцця ён змагаўся з фашыстамі…
— Хто кажа?
— Хто ведаў яго. У тым ліку дачка.
— Зося? — уся ўстрапянулася жанчына, хіснуўшыся наперад, і ў голасе яе чуліся здзіўленне, недавер, радасць. — Зося? Зоська жывая? Дзе яна?
— У горадзе. — Шыковіч не стаў адразу тлумачыць, што дачка Савіча яшчэ ў бальніцы пасля цяжкай аперацыі.
— Зося жывая! Божачка мой! — зусім па-старэчы не то ўсхліпнула, не то засмяялася Клаўдзя Сідараўна і зрабіла круг па хаце, як бы нечага шукаючы. Дакранулася рукой да печы, паправіла занавесачку на акне. Потым раптам села з другога боку стала, падперла далоняй шчаку і пільна ўгледзелася ў Шыковіча.