— Карацей, ты яе згубіў.
— Выходзіць, так,— вінавата патупіўся Чэсь.
— Успомні, дзе ты ўчора ці сёння сядзеў або ляжаў?
— Ды нідзе! Толькі на гарышча злазіў, да восаў, і адразу — спаць. Толькі... — Чэсь прыгадаў, як сёння Аксана ганебна зваліла яго.— Не, нідзе.
— Дзіркі зашываць трэба, лапух,— упікнуў Міхал.— Як у цябе хапіла розуму пакласці манету ў дзіравую кішэню? І як манета не выпала адтуль адразу ж? Ты ж босы быў?
— Босы... — Чэсь раптам спыніўся, паглядзеў на Міхала дзіўнымі вачыма.
— Ну, вось. Калі б манета выпала, яна б табе стукнула па назе. Няўжо ты не пачуў?
— Стой! Усё правільна! — з радасці Чэсь пляснуў сябра па плячы.— Успомніў — ніякай дзіркі ў кішэні не было, бо і шортаў не было! Я ў трыко быў! А ўвечары, калі я ўжо спаў, маці забрала трыко мыць, а мне паклала шорты. Цяпер успомніў: кашуля гэтая самая была, а вось штаны... — усё не мог угаманіцца Чэсь.
— І ты паўдня не ведаў, што ходзіш у другіх штанах?
—Паглядзеў бы я на цябе, каб ты так натаміўся! Ды і восы...
— Добра, хопіць пра восы. Дзе тваё трыко цяпер?
— Відаць, маці памыла ўжо. Вісіць і сохне.
— Ды не трыко,— аж зазлаваў на яго тугадумнасць Міхал,— навошта мне тваё трыко? Манета дзе? Можа, маці згубіла яе неяк, калі вытрусвала адзенне!
— Сапраўды, я пра гэта і не падумаў,— спалохаўся Чэсь. Другі раз за адну гадзіну страціць манету было б для яго занадта.
— Сядай! — скамандаваў Міхал.
Ён разагнаў веласіпед, Чэсь, прабегшы крыху збоку, схапіўся за руль і скочыў на раму. Вулічка бегла ўніз. Праз хвілін колькі хлопцы ўжо ўляцелі ў Чэсеў двор.
Пасярод двара стаялі начоўкі, ад якіх падымалася пара. Пахла пральным парашком. Чэсева маці, сагнуўшыся, шчыравала над бялізнаю; кавалак гаспадарчага мыла ў яе руцэ так і шоргаў па рыфленай дошцы. Амаль усе вяроўкі, нацягнутыя ў канцы двара між дзвюма грушамі, былі занятыя вымытай, прапаласканай адзежаю. Каля начовак засталася толькі невялікая кучка нейкага рыззя.
Хлопцы кінуліся туды і — вось радасць! — трыко! І манета на месцы, у задняй кішэні.
Чэсь працягнуў манету сябру:
— Ну, а ты не верыў?
Маці здзіўлена глядзела на іх, тады пачала бурчэць стомлена:
— Колькі разоў казала: правярай кішэні перад мыццём... А калі б размокла тое, што вы шукалі?
— Не, гэта не размокне! — шчаслівы Чэсь паказаў манету і маці.
— Ты б лепш памог, бэйбус, чым гайсаць цэлы дзень... Хоць бы памытае прапаласкаў, схадзіў бы на раку, ці выкруціць памог,— на маці манета не зрабіла ніякага ўражання.
Міхал падзівіўся: нічога сабе, «гайсае цэлы дзень». Гэта несправядліва было. Чэсь, можа, як ніводзін хлопец з пасёлка ніколі не бегаў ад хатняй работы, заўсёды памагаў дома.
— Давай, прапалашчу,— ухапіўся ён і цяпер.
— Ды ідзі ўжо, гуляй. Пакуль дачакаешся, сама. хутчэй зробіш. Ды ў восы зноў не ўлезь!
— Чаго гэта маці на цябе? — спытаў Міхал, калі яны адышліся.— Я дома і палавіны не раблю таго, што ты.
— Не, гэта яна так, для «звязкі слрў»,— адказаў Чэсь.— Яна добрая.
Яны мінулі двор, зайшлі за паветку, што прыляпілася з краю паплоўчыка, разлегліся на мяккім мурагу. Адсюль адкрываўся від на луг і на красуню Бярэзіну, што рабіла ў гэтым месцы плаўны паварот,— ціхаплынную, шырокую, зарослую з гэтага — нізкага — берага вольхамі і вербамі. Амаль да самай ракі спускаюцца дзялянкі агародаў і сотак. Збоку, на невысокім пагорачкукургане, віднеецца помнік: звычайная вертыкальная гранітная пліта, па кутках — чатыры бетонныя слупкі, злучаныя прывіслымі пасярэдзіне ланцугамі. На пліце, хлопцы ведалі, залатой фарбаю ззяюць словы:
Русским воинам Отечественной войны
Савецкім воінам Вялікай Айчыннай вайны
Слава героям!
А трохі далей, за паваротам ракі, дзе нізкі бераг пакрысе пачынае падымацца і робіцца высокім, стромкім,— там, на самай строме, надзейна схаваны ў лісці дуба і вольхаў, на галінах, што перапляліся даволі высока над зямлёю,— іхні будан...
Чэсь разглядаў манету.
— Вунь там і знайшоў,— паказаў ён у той бок, дзе быў помнік.— Не, ты глянь, Міхал,— ну, копія як у Аксаны! Не дзіва, што я паблытаў. Толькі ў гэтай манеце шчарбіна глыбейшая... Чаму ж, цікава, Аксана так даражыць гэтым... як яна сказала?
— Талерам.
— Так упрошвала: Чэсік, Чэсік, аддай...
— Як гэта ты так чырванець навучыўся? — насмешліва прыжмурыў на сябра вочы Міхал.
— Ды шчака свярбіць,— яшчэ больш пачырванеў Чэсь.— Паглядзеў бы я на цябе, каб цябе восы пакусалі... А! — успомніў ён.— Скажы лепш, аб чым ты шаптаўся з ёю?
— Я з ёю не шаптаўся.