«Аўтамабілі з маскоўскімі нумарамі ўсё яшчэ і сёння круцяцца кожнае лета каля аршанскіх і барысаўскіх азёр. Усім карціць знайсці скарб з золатам і срэбрам. Пошукі пастаўлены на навуковую аснову. З кожнага возера бяруць пляшку вады і на спектраскопах у Маскве правяраюць наяўнасць атамаў золата і срэбра. Дзе яго больш, там абавязкова павінен быць скарб...»
Далей ішоў раздзел пад загалоўкам «Легенды пра скарбы». Адна з легендаў была ўжо знаёмая Аксане: французскі афіцэр, пахаваны ў Паплавах разам з рускімі салдатамі — пазелянелая медная пласцінка, два талеры іспанскага чакану, кавалак бяросты з крыжыкам унізе і слова «СLAD»...
«І гэтая загадка пакуль не разгадана,— канчаўся раздзел.— Зямля ўмее хаваць свае таямніцы».
Дзяўчынка звярнула ўвагу, што ў артыкуле чамусьці ні слова не сказана: а дзе цяпер гэтыя дзве манеты і копія бяросты?
— Скажыце,— парушыла яна цішыню,— хто аўтар гэтага артыкула?
— Я,— адказаў загадчык.
— Можна вас папрасіць... Пакажыце, калі ласка, мне талеры, пра якія пішаце ў сваім артыкуле. І копію бяросты.
Загадчык не здзівіўся. Ён развёў маленькімі, скалечанымі рукамі:
— З вялікай радасцю паказаў бы — але няма!
— Як няма? — сумелася Аксана.
— Так. На вялікі, велізарны жаль. Усё знікла ў вайну. Што згарэла, што прапала, што немцы вывезлі... Няма!
— Але тата казаў, у вайну знік усяго адзін талер! А другі, і копія бяросты, захоўваюцца ў архіўным музеі...
— Ваш тата памыліўся,— спакойна паведаміў загадчык.— Ваш тата — археолаг, і проста не ведае ўсіх дэталяў. Гэтыя манеты, копіі, экспанаты, звязаныя са скарбамі... Цяжка, скажу вам, зберагчы такія рэчы нават у архіўным музеі. Вы ж самі чыталі: газртныя нататкі — і тыя выразаюць па ўсіх бібліятэках.
Загадчык гаварыў спакойна і глядзеў на дзяўчынку з прыязню. Але Аксана ўжо не сумнявалася — ён хлусіць ёй. Ён проста не хоча нічога паказваць. Яму трэба, каб як найменш людзей ведалі пра гэтыя талеры.
Раздзел 37. СЕВА
Пачуўся стук у дзверы.
— Калі ласка! — сказаў загадчык.
Аксана сядзела на другім баку стала, за шафаю, адкуль не магла бачыць дзвярэй і таго, хто зайшоў у кабінет. Але па твары загадчыка яна зразумела: госць быў непажаданы.
— Я ж прасіў перш званіць, а тады прыходзіцв! — рэзка сказаў загадчык і пакасіўся на Аксану.
— Тэлефон быў заняты,— адказаў наведнік.
Які знаёмы голас! Аксана асцярожна выглянула зза шафы — і адразу ж падалася назад. Ёй захацелася забіцца ў самы куток. Вось дык сустрэча! Чэрвеньскі «знаёмы», Сева!..
— У мяне тут людзі,— сказаў, нібы папярэджваючы Севу, загадчык. І да Аксаны: — Вы скончылі? Усё выпісалі?
Яму яўна хацелася, каб Аксана зараз сабралася і пайшла.
Але дзяўчынка ў адказ адмоўна хіснула галавою. Яна баялася, што калі загаворыць, Сева пазнае яе па голасе.
Загадчык памуляў вуснамі:
— Ну што ж — працуйце... Тады мы з прыяцелем не будзем перашкаджаць вам. Падайце, калі ласка, мыліцу.
Узяў мыліцу пад паху, выграбся зза стала. Падцягваючы адну нагу, падаўся да дзвярэй. Пры хадзе ён віхляўся ўсім целам, свабодная рука балансавала... «Каго ж ён мне нагадвае?» — ізноў прамільгнула ў Аксаны.
Дзяўчынка сядзела, як на цвіках. Раптам ёй здалося, што яна чуе галасы. Так і ёсць. Загадчык, выходзячы ў калідор, пакінуў дзверы на шчылінку прыадчыненымі.
Аксана паднялася і асцярожна, на дыбачках падышла бліжэй. Кожную хвіліну яна гатовая была кінуцца назад, за шафу. «Калі зойдуць, убачаць — прыдумаю штонебудзь... Прысяду, скажу.— ручка некуды закацілася, не магу знайсці...»
Загадчык з Севам стаялі адразу каля дзвярэй, таму чуваць было кожнае слова.
— Што здарылася? — гнеўна пытаў загадчык.— Я забараніў вам прыязджаць сюды без крайняга выпадку!
Сева адказаў пасля паўзы, і голас у яго быў нейкі збянтэжаны:
— Акурат такі выпадак... Мы з лысым пагаварылі, і вось... Нам здаецца, ты ад нас штосьці хаваеш.
— Хрысціца трэба, калі здаецца! Яны, бачыце, пагаварылі!
Сева сказаў мірна:
— Не злуйся, Павук... Зразумей і нас. Нікому неахвота быць дурнем. Чаму ты нам не ўсё расказваеш? Мы робім усю чорную работу, сядзім у гэтых Паплавах...
«Павук!» — нарэшце здагадалася Аксана. Худыя вывернутыя рукі загадчыка, яго маленькая галава на тонкай шыі, віхлянне ў бакі пры хадзьбе... Усё гэта сапраўды нагадвала павука з вядомага дыснееўската мультфільма, які яны ўчора глядзелі з Кацяю.