Шлю вам песьняй, братнім словам
Здароўканьне, людзі:
Не гасіце веры, што вам
Жыцца лепей будзе.
Вы ня зломкі, вы ня зноскі,
Вы народ магучы:
Ваша панства — вашы вёскі,
Пан ваш — труд жывучы;
Ваша слава не ў палацы,
Не ў княжацкай мітры,
А на роднай ніве, ў працы
Карыснай, няхітрай.
Вашы скарбы не ў ядвабнай
Магнацкай саеце,
А Ў сярмязе непавабнай,
Старшай на ўсім сьвеце.
Вашы рукі хоць а біты —
Пясок на іх значан,
Але хлеб, імі здабыты,
Для ўсіх бел і смачан.
Слава вашай гэткай сілы
Вочы ўрагам коле,
Сьведкай — сьвежыя магілы,
Што сыпе няволя.
Сьведкай — прадзедаў шкілеты,
Курганы з кустамі,
Сьведкай — песьні воклік гэты,
Сьведкай — вы зь сьлязамі.
Дык хай жа вас не асіле
Зьверства непагоды,
Распусьціце сваё крыльле,
Як і ўсе народы.
Рухне крыўда, праўда ўстане,
Ворагаў адстраша,
Будзе долі панаваньне
На зямлі на нашай.
Паляці, мая мысьль
Паляці, мая мысьль,
Лётам сокала
I прагледзь гэты сьвет
Кругом-вокала.
Лётам сьветлай зары
Па-над стрэхамі —
Сып надзеяй жывой
I пацехамі.
Пей аб волі людзям
Думкі цудныя,
Уміляй іх жыцьця
Сьцежкі трудныя.
Залатыя сны ім
Няхай рояцца;
Няхай жаль на душы
Супакоіцца.
Гоняць хай ад сябе
Цьмы нядольныя,
І рука у руку
Пойдуць вольныя.
Так, ляці, эй, ляці,
Мысьль свабодная!
А ты міла спаткай,
Зямля родная.
Рвіся, думка!
Покі старасьць неўдалая
Костак з ног ня вале,
Рвіся, думка маладая,
Туды, вышай, далей!
К таей праўдзе ненапраснай,
К шчасьцю і свабодзе;
Рвіся, покі будзе ясна,
Покі будзе годзе!
Гарапашна, непрасьветна
I ў душы, і ў хаце,
Стане горай непрыветна,
Калі будзем спаці.
Дык жывуча, скокам-бокам,
Покі сэрца точыш,
Рвіся, думка, ненарокам, —
Знойдзеш, чаго хочаш!
Рвіся! рвіся! дый старайся
Нуду адалеці,
Заглушыцца не давайся
Ні за што на сьвеце.
За свабоду сваю…
За свабоду сваю
Ўсёй душой пастаю;
У агонь, у ваду
Я за ёю пайду.
Лепей сам сябе дам
Пахаваці людзям,
Як свабоду хаваць,
Злыбядзе аддаваць.
Ў сэрцы, ў думках сваіх
З самых лет маладых
Я яе ўзгадаваў
І сваёю назваў…
Гэй, ты, гэй, вецер, пей
А свабодзе маей!
Гэй, ты, гэй, бор, шумі,
А свабодзе грымі!
Гэй, ты, сонца, гары
Ад зары да зары,
Ланцугі распалі.
Па ўсёй чыста зямлі!..
На жалейцэ
I
З шумам бораў, ясакораў,
Ой, гаю, ой, гаю,
На жалейцы-дабрадзейцы
Думку дум зайграю.
Ой, зайграю, запытаю,
За што, за якое
Плачуць песьні, як ня трэсьне
Сэрца маладое?
Ці у маці я дзіцяцей
Ня быў, не хаваўся?
Ці замала уздыхала,
Як зь ёю прашчаўся?
Ці ніколі ня меў долі
У чужой хаціне,
Ці я ў полі ня меў волі
Пры чужой скаціне?
Ці мо’ сілы, Божа мілы,
Калі не хапала,
Як з сахою ці з касою
Ваюю, бывала?..
Ці ж то гэта, там, празь леты,
Як умру з надзеяй,
Мае косьці ў дзікай злосьці
Вецер не разьвее?
Не разьвее, не расьсее,
Каб і сьлед ня ўзьняўся,
То гаротны і маркотны
Па сьвеце бадзяўся?
Эх, жалейка-дабрадзейка,
За што, за якое
Плачуць песьні, як ня трэсьне
Сэрца маладое?