Сеючы ж і дома, і за домам косьці, —
Дзе нас гналі нашы леташнія госьці, —
Як у пушчы цёмнай, зьбіліся з дарогі
I здарма чакалі ад людзей падмогі…
*
Ўсё спаганяць людзі, покі ноч шалее,
Вырвуць веру ў шчасьце, веру і надзею,
Ды таго ня вырвуць, што напела маці
Ночкай над калыскай роднаму дзіцяці.
Ой, ня вырваць з сэрца цябе, наша слова,
Ой, ня ўзяць ніякім сховам ды аковам,
Як бяруць матулю у малой дзяціны,
Як бяруць у бацькі апошняга сына!
*
Ты зжылося з намі, бацькаўскае слоўца,
Як бы корань з дрэвам, як бы зь небам сонца;
Дзеліш з намі вечна ўсё, што з намі ходзе
У благой і добрай мачысе-прыгодзе.
I мы самі нават мо' не спазнавалі,
Як у думках нашых цябе гадавалі,
Як цябе хавалі ў шчасьці і няшчасьці
Ад напраснай злосьці, ад людской напасьці.
*
Ты ў жыцьці вяло нас з хвалай і няхвалай;
Быў час — свае правы чужым дыктавала;
І цяпер хто зводна над табой сьмяецца, —
Гэта або вецер, што ў платах трасецца,
Або той сьмяецца, хто ня знаў ніколі
Чалавечых думак, чалавечай долі, —
Хто ў грудзях гадуе злосна, непрытворна
Замест сэрца — камень, мест душы — дым чорны.
*
Як жыло ты з намі — будзеш вечна жыці,
Грамадой мільёнаў зь сьветам гаманіці…
З попелу мінуўшых дзён сьляпых, крывавых
Весела узойдзе рунь сьвятлянай славы,
I радзімым словам рукой мазалістай
Беларус упіша на старонцы чыстай
Кнігі ўсіх народаў важна, ў непрымусе
Сумную аповесьць роднай Беларусі.
«Нашай Ніве»
Не загаснуць зоркі ў небе,
Покі неба будзе, —
Не загіне край забраны,
Покі будуць людзі.
Ночка цёмная на сьвеце
Вечна не начуе;
Зерне, кінутае ў ніву,
Ўсходзіць ды красуе.
Наша зерне — нашы думкі —
Не загінуць сьвету, —
Бліснуць краскай непаблеклай
Вечных агняцьветаў.
З добрых думак, што мы кінем
На сваім дзірване,
Будзе ўнукам нашым жніва —
Доля, панаваньне.
Беларускаю рукою
Сьветлай праўды сіла
Славу лепшую напіша
Бацькаўшчыне мілай.
Зацьвіце яна, як сонца
Пасьля непагоды,
Ў роўнай волі, ў роўным стане
Між усіх народаў.
Не загіне край забраны,
Покі жывы людзі, —
Не загаснуць зоркі ў небе,
Покі неба будзе!
Ворагам беларушчыны
Чаго вам хочацца, панове?
Які вас выклікаў прымус
Забіць трывогу аб той мове,
Якой азваўся беларус?
Чаму вам дзіка яго мова?
Паверце, вашай ён ня ўкраў,
Сваё ён толькі ўспомніў слова,
Зь якім радзіўся, падрастаў.
Цяпер і вы загаварылі,
З апекай выйшлі, як зь зямлі;
А што ж дагэтуль вы рабілі?
А дзе ж дагэтуль вы былі?
Ваш брат і цёмны, і галодны;
Хацінка свой зжывае век;
I век ня знаў ён дум свабодных,
I крыўдзіў свой брат — чалавек.
Вам страшна нашай сьлёзнай песьні
I жальбы страшна вам глухой?
Вам жудка сонца напрадвесьні?
Мілей вам холад зь цемнатой?
А што ж вам беларус такога
Пасьмеў зрабіць, пасьмеў сказаць?
Эх, трэба ўчыць яшчэ вас многа,
Як свайго брата шанаваць!
Эх, кіньце крыўдамі карміцца, —
Кожны народ сам сабе пан;
I беларус можа зьмясьціцца
Ў сям’і нялічанай славян!
Напасьцю, лаянкай напраснай
Грудзей ня варта мазаліць!
Не пагасіць вам праўды яснай:
Жыў беларус і будзе жыць!
Ня столькі «хамскія» натуры
На карках вынесьлі сваіх!
I сьвіст даносчыкаў пануры,
Паверце, не запудзіць іх!
К свабодзе, роўнасьці і знаньню
Мы працярэбім сабе сьлед!
I будзе ўнукаў панаваньне
Там, дзе сягоньня плача дзед!