Шчасьлівы ты ці нешчасьлівы,
Будзі сыноў сваёй зямлі,
Над беларускай соннай нівай
Нязгаслы сьветач распалі!
Глядзі — ўскалышыцца, прачнецца
Мільённы прыспаны народ,
I вокліч славы пранясецца,
Пясьнярскай славы з роду ў род.
Ты у сваім вянку цярністым
Убачыш міртавы вянок,
I важна слаўлен, песьнярыста,
На той сьвет сойдзеш, як лісток.
Памёр пясьняр. — Над белым крыжам
За годам год перабяжыць;
Няпамяць імя пяўца зьліжа,
А песьня будзе жыць і жыць!
Наша песьня
Зазьвіні ты, як звон, і удар, як пярун,
Песьня наша, як воля, магучая!
Хай крыўдзіцель дрыжыць, як падбіты каршун,
Хай нясуцца ў сьвет рэхі грымучыя!
Хоць нуды ў табе шмат вылівана сьлязьмі,
Дума-песьня ня хітра складаная,
Але нашая ты: недруг, спробуй, вазьмі!..
Ты ня можаш быць, песьня, скаванаю.
Як на небе зара ці як думка ў душы,
Не скуесься няволі ты путамі:
Ты, як той салавей, зазьвініш і ў глушы, —
Запяешся людзьмі і закутымі.
Пей жа, песьня, дзень, ноч, песьня, родная нам,
Апявай жыцьцё наша праклятае,
І зайграй ты па сэрцу хоць раз бедакам,
Наўчы, як знайсьці шчасьце багатае.
Зазьвіні ты, як звон, і удар, як пярун,
Песьня наша, як воля, магучая!
Хай крыўдзіцель дрыжыць, як падбіты каршун,
Хай нясуцца ў сьвет рэхі грымучыя!..
*** Падсякайце тое дрэва…
Падсякайце тое дрэва,
Што ў корні ўсыхае;
Не ўважайце таго сэрца,
Што жалю ня мае.
Страшце птушку, празь якую
Свойская загіне;
Забывайце песьню, што вам
Вораг ваш накіне.
Ой, гадуйце, падлівайце
Гай жывы, зялёны:
Сэрцу добраму давайце
Добрыя паклоны.
Паважайце тую птушку,
Што крыўды ня робе;
Не цурайцесь роднай песьні
Ў шчасьці і ў жалобе.
Папросту
Простым мы словам зь сьветам гаворым,
Песьні аб цяжкай творым нягодзе,
З думкамі рвёмся к сонцу і зорам,
Рвёмся к свабодзе.
Простая нашых прадзедаў слава,
Хоць апаганена мудрым чужынцам;
Шлі, ідзём далей ўлева ці ўправа —
Простым гасьцінцам.
Сьвет там выдумкі хітрыя знае —
Троны, кароны, вісельні, кулі, —
Выдумаць гэта мы ў сваім краі
Неяк мінулі.
Летась нягодна, сёлета горай
Проста жылося, проста жывецца,
Красьці ж ня пойдзем, хоць у каморы
Кожны к нам прэцца.
Нас гадавалі віхры і ночкі,
Крыўдай паілі нас ад пялёнкі —
Толькі ж папросту мы ня йшлі ўпрочкі
З роднай старонкі.
Хочам папросту, каб лепш ручыла
Нашым хацінам, нашым прыплодам,
Каб стаць раўнёю славай і сілай
Іншым народам.
Проста жывём мы, як доля лучыць,
I крывадушыць не прабавалі…
Просім папросту: кіньце нас мучыць,
Ляхі, маскалі!
Вучыся…
Вучыся, нябожа, вучэньне паможа
Змагацца зь нядоляй, зь няволяй…
Што мучыць сягоньня, што думкі трывожа, —
Зьбяжыць і ня прыйдзе ніколі.
Жаль згіне, як мара; ня будзеш няздарай,
Нідзе і ні ў чым не заблудзіш;
Ты праўду ў няпраўдзе, як сонца між хмараў,
Спазнаеш, раз цёмен ня будзеш.
Такая прынука, як труд і навука,
Ці ж можа нам сіл не дадаці?
З такімі сябрамі, знай, будзе ня штука
I гора сваё зваяваці.
Паўнейшай адрынка, сыцейшай скацінка,
Ой, будзе — а толькі вазьміся!..
I знойдзецца ў працы аддыхі часінка,
I ў крыўду ўрагом не дасіся.
Крыўдзіцеляў зможаш, сьлед вечны праложыш
I к долі, і к волі, і к славе…
Адно ты прачніся, вучыся, як можаш,
Ці дома, ці на школьнай лаве.