Ўсе людзі значэньне пазналі вучэньня,
Адзін толькі ты ані дбаеш!
Цямней, беларусе, ад ночкі асеньняй,
I шчасьце ж такое ты маеш…
У вучылішчэ
Клумак з кніжкамі пад пахай,
Думак поўна галава, —
Там у школу даўным шляхам
Сыпе сельская дзятва.
Гурмам сыпе да навукі, —
Знаць ахвоту, ўвагу знаць:
Як жа, трэба знаньня штукі
Сходаць, скеміць, пераняць!
Буквы з памяці той клеце,
Той «таблічку» ў нос бурчыць;
Адным словам, яшчэ дзеці,
Адным словам, трэба ўчыць!
Янінцэ Паўловіч
Для Янінкі, для цёзкі,
Шлю паклон шчыры зь вёскі:
Жычу весела расьці, ўсе навукі перайсьці,
I шчасьліва, і ахвотна,
Ды бяз сумнасьці маркотнай
Песьні пець
І ляцець
Па-над борам
К сонцу, к зорам,
З вольнай думкай па-над гаем,
Па-над нашым бедным краем…
*
Для Янінкі, для цёзкі,
Шлю паклон шчыры зь вёскі:
Жычу, посьле ўсіх навук без прынукі і дакук,
Жыці з мужам, а багатым,
Каб была век доля сьвятам,
Добра жыць
І любіць
Дружку дружка,
Як пяюшка —
Птушка птушку, што век звонка
Славіць нашую старонку
І са мною для цёзкі
Шле паклон шчыры зь вёскі!..
Ён і яна
Гэткай пары на сьвеце
Роўных ім не было:
Ён арлом мог глядзеці,
Ёй да твару ўсё йшло.
Безь яго ёй ня жыці,
А яму безь яе,
Думка ў думку злажыці
Так умелі свае.
Не чапалі іх мукі
I ні крыўда, ні плач,
Да ўсяго мелі рукі —
Толькі знай, толькі бач!
Слава йшла полем-борам,
I то йшла ня бы як —
Ажна цёмненькім зорам
Было зайздрасна так.
Скуль яны узяліся,
Гэта ім толькі знаць;
Да іх кожны маліўся,
Ці за іх — не згадаць!
Так жылі, многа сьцёрлі
Лет сваіх маладых;
Як жылі, так памёрлі,
Пахавалі так іх.
Так патухла іх імя,
Дый праз завід, ці што,
Не заплакаў над імі
I нідзе, і ніхто.
Толькі чулыя людзі
Ўзьнесьлі насып зь зямлі,
Далі камень на грудзі,
Напіс важны далі:
«Дзьве душы Бога просяць,
Каб хоць так бедным ім
На тым сьвеце жылося,
Як тут зь імі жывым.
Бо жыла так прыгожа
Гэта пара адна:
Ён быў Голад-нябожа,
А Няволя — яна».
Падымайся, ўставай!
Падымайся, ўставай!
Апранай капоту:
Ад двара, ад купца
Клічуць на работу.
Падымайся, ўставай!
Шмат ё латаць дзюрак:
Зарос кустам дзірван,
Трэба сотню шурак.
Падымайся, ўставай!
Умыйся сьлязою:
Кабыліну ваўкі
Кончаць за гарою.
Падымайся, ўставай!
Думкі патрывожы:
Хмара йшла, разьнясла
Твае гоні-збожжа.
Падымайся, ўставай!
Зьвяла немач сына:
Трэба ймшу закупіць,
Трэба дамавіна.
Падымайся, ўставай!
Не бурчы спрасонку:
Дружкі йшлі і зайшлі,
Просяць у карчомку.
Падымайся, ўставай!
Прапіў, выпіў — годзе!
Цэлы сьвет у вачах
Калаўротам ходзе.
Падымайся, ўставай!..
I нашто ж ты здаўся?
Пацягнулі ў астрог;
Ну, вось і даспаўся!
Мой пагляд і мэта
З прыпевак тутэйшага
Я па закону і па веры
Ганю свой быт паміж людзей;
Жыцьцё сваё ўжо так разьмерыў,
Крывулі ў ім каб ні аднэй.
Таму я — кум, таму я — сват;
Той мне, таму штось вінен я;
Такі на ўсё ў мяне пагляд,
Такая мэта ўжо мая.