Мо' вецер зьбіў яе куды,
Ці дождж пасек няшчаснай крыльлі
Ці вораг бедную злавіў,
Ці перуны насьмерць спалілі?
Што мне з жыцьця, калі яго
Ня будзе ўжо з кім каратаці?
Жыцьцё і сьвет тады — ня сьвет,
I сам ня свой у сваёй хаце.
Палац з брыльянтаў; сотні слуг
Хай за цябе паложаць грудзі, —
Бяз ласкі — з слугамі палац
Астрогам, пусткай вечнай будзе.
З падружкай мілаю і лес —
Як найбагатшы стане хорам…
Няма яе — няма жыцьця,
Усё — адной няўцехай, горам».
V
Галубка чуе галубка,
I сэрца радасьцю ёй б'ецца, —
Што гэтак помніць ён аб ей,
Такому жалю аддаецца.
Але нядоўга шчасьце ёй
Усьмехам думкі калыхала:
Галодны тут жа госьць ляжаў,
А гэта значыла нямала.
«Ня думай, мілы, аба мне, —
Так галубку галубка кажа, —
Уперад волю споўнь багоў:
Яны пры ўсім стаяць на стражы…
Гасьця ты маеш у сябе,
Замёрз і есьці пэўна хоча, —
Заняцца шчыра мусіш ім,
Каб не пракляў цябе і ночы».
Пачуў, стаў весел галубок,
Ад радасьці аж як ня плача.
Сьпяшыць гасьцю служыць, пытаць,
Якую той цярпіць нястачу.
«Я зьмёрз», — гавора той яму.
Галуб рад памагчы ў прыгодзе
(Бо й дрэва ў цень хавае свой
Таго, хто нават сеч прыходзе).
VI
Гальлё сухое і лісткі
Зьбірае, колькі сілы мае,
Кудысьці зьлётаў па агонь,
Разьвёў і госьця йзноў пытае.
А паляўнічы да яго:
«Дай есьць, галодны я сягоньня».
Тут бедны галубок схмурнеў:
Ня знае, дзе яду спагоне.
То ж ён па-птушаму жыве,
Жыве тым, што пашле здарэньне;
Няма запасу ў галубка,
А госьць ня можа знаць цярпеньня.
Падумаў трохі галубок
I штосьці выдумаў такое…
«Спакоен, — кажа, — госьцік, будзь.
I голад твой я заспакою».
Сказаўшы гэта, над агнём
Ён тройчы звольна акруціўся
І, як маланка, як страла,
Ў агонь, як ёсьць, жыўцом зваліўся…
Ўстрос паляўнічым страх і жаль;
Дае зарок ня жыць так болей:
Спаліў прылады ўсе свае,
Галубку выпусьціў на волю.
VII
Дый воля ўжо ёй не ў карысьць,
Сядзіць і сумненька бядуе:
«I лес, і сонца, і прастор
Мяне ня цешаць маладую.
Дружок ужо на сьвеце тым;
З кім варкаваць, як даўней, буду?
Нядолю-долю з кім дзяліць?..
Жыцьцё ўжо мне няспыннай жудай.
Пайду за ім, пайду к яму.
Прымі мяне к сабе, мой любы!»
I з гэтым словам, як і ён,
Звалілася ў агонь-загубу.
Яшчэ больш паляўнічым тут
Затрэсла скруха-неціхота:
Лавіці птушкі у сіло
Навек адпала ўжо ахвота.
Па куце здаўся за грахі:
Узьдзеў пакутны ўбор жабрачы…
Ракой ідзе — ня п'е вады,
У лесе птушкі — як ня бача.
Аж так дабрыў, дзе лес палаў…
Ўляцеў і сьледу не заставіў…
Па сьмерці ўбачыў галубкоў
Паміж сьвятых на небе ў славе.
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
Ўсю гэту повесьць знаем мы
Аб галубках і паляўнічым
З Магабгараты, кнігі Інд,
Якой лет тысячы тры лічым.
У Купальскую ноч
Цёплым летам на Купальле,
Як ноч ляжа без граніцы,
Зводы, чары бліжай, далей
Відны ў пушчы над крыніцай.
Ля калоды, на калодзе —
Ў кожным лесавым куточку —
Кветка-папараць усходзе,
Зацьвітае ў гэту ночку.
Хто захоча ў цёмнай гушчы
Пашукаці, паспытаці,
Падпільноўвае дух пушчы —
I ня дасьць нічога ўзяці.
Вось глядзіце! Зважна, ціха
Чалавек ідзе, крадзецца;
Што за немач, што за ліха?
Ці ж няма ўжо дзе падзецца?