Maljuna Macjek’ sidas meze kaj kvietas,
Kaj sola lia kapo tute ne moviĝis.
Kontraŭ li la Baptisto staris, man-pendiĝis
Sur bastoneg’, kaj kapon, sur glob’ apogitan, ¬250
Turnis, kiel kukurbon, sur stango fiksitan,
Alterne sin antaŭen, posten balancante,
Kaj senĉese: «Aspergi, aspergi!» kriante.
Razileto laŭlonge ĉambron paŝ-mezuris,
De benko Aspergista al Matea kuris.
Kaj Verŝilo laŭlarĝe la ĉambron trairis,
De Dobĵinaj al fremdaj, ŝajne pacinspiris;
Unu vokadis: «Razi!» — dua: «Verŝi!» tentis.
Macjek’ jam ekkoleris laŭ vid’, sed silentis.
Post kvaronhora bruo, en amas’ krianta, ¬260
Super kapojn elsaltis kolono brilanta:
Tio estis longega rapir’, kun larĝeco
De manstreĉo kaj ambaŭflanke kun tranĉeco.
Laŭvide glav’ teŭtona, Nürnberg-ŝtal’ forĝita:
Ĉiuj silentrigardis. Kiu glavon tenis?
Ne vidiĝis, sed oni tion divenis:
Jen Fendil’! kaj leviĝis laŭt-krio subita:
«Vivu Fendilo! Vivu Sabruloj-juvelo,
Duonkapro, Moŝteto, Rembajlo nobelo!»
Baldaŭ Gervazo (estis li), trapremiĝinte ¬270
En mezon, kaj ĉirkaŭe per fendil’ fulminte,
Klinis ĝian akraĵon suben kaj salute
Al Macjek’ diris: «Vergon salutas Fendilo.
Fratnobelar’ Dobĵina! kial por konsilo
Mi vin arigis, diros mi, neniel tute,
Kion fari; decidu, kiel vi deziras.
Delonge famo inter nobelejoj iras,
Ke grand-aĵoj okazos en mond-historio;
Pastro Robak parolis, vi scias pri kio?»
— «Ni scias!» oni kriis — «Bone. Laŭ regulo, ¬280
Sufiĉas, ke du vortojn ekaŭdu saĝulo;
Vere?» li diris — «Vere!» — «Estro de francaro,
Diris Ŝlosist’, almarŝas ĉi tien kaj caro;
Do milit’: car’ kun estro, kaj reĝo kun reĝo
Kapbatiĝos, jen estas de monarĥoj leĝo.
Kaj ni kviete sidos? Se grandul’ alian
Sufokos, ni sufoku etajn, ĉiu sian.
Ĉiuj supre, malsupre, ni interbatalos
Kaj hakos: tiam tuta kanajlaro falos
Kaj feliĉo florigos Respublikon nian. ¬290
Ĉu vere?» — «Vere, kvazaŭ el libro legite!»
«Vere, diris Baptisto, aspergu kaj kvite!»
«Ni ĉiam razi pretas», aŭdiĝis Razilo.
«Nur konsentiĝu, petas afable Verŝilo,
Baptisto kaj Mateo’! kiu — komandulo?»
Sed Buĥman interrompis: «Konsentu stultulo!
Diskuto por publika afer’, jen utilo.
Silenton!» — «Ni aŭskultas» — «Gajne por decido,
Ŝlosisto opinias laŭ nova punktvido».
«Jes, ekvokis Ŝlosisto, laŭ mia regulo, ¬300
Pri granda aĵo pensi devas granda ulo:
Imperiestro, reĝo, senat’, deputatoj.
Tielaĵoj fariĝas en Krakov’ konvene,
Moŝtet’, aŭ en Varŝavo, ne ĉi tie, fratoj;
Konfeder-aktojn oni ne skribas kamene
Per kret’, ne sur viciniŝip’, sed pergamene.
Por skribi aktojn estas en Poluj’ skribuloj[17]
Kronaj kaj litvaj: tiel faris antaŭuloj.
Mia afero — fendi» — «Plaŭdaspergi plene»,
Aldonis Aspergisto — «Kaj fari pikadon», ¬310
Kriis Bartek Aleno, elpreninte spadon.
«Ĉiujn, finis Ŝlosisto, mi ateste prenas,
Ĉu Vermo ne parolis: antaŭ ol litvanojn
Vizitos Napoleon’, purigu kabanojn
De balaaĵo? Ĉiuj aŭdis, ĉu komprenas?
En distrikt’ — balaaĵo? Kiu ’as malica
Mortigint’ de bravulo? Farinte rabaĵon,
Kiu de heredulo forŝiras restaĵon?
Kiu li? Ĉu mi diru?» — «Fripono Soplica!»
Interrompis Verŝilo — «Premegant’ ofica!» ¬320
Pepis Razil’. — Baptisto: «Svingi aspergilon!»
Buĥman: «Se li perfidis iru pendigilon!»
«Hejse!» ekkriis ĉiuj, «hej, kontraŭ Soplica!»
Sed Juĝiston kuraĝe Pruso ekdefendis
Kaj al nobeloj brakojn levitajn etendis:
«Sinjoroj fratoj! vee! je vundoj de Kristo!
Ĉu obsedita estas vi, sinjor’ Ŝlosisto?
Se li frenezan fraton havas, ekzilaton
Ĉu tial oni punu la senkulpan fraton?
Jen kristane! En tio serĉu intrigaron ¬330
De Grafo… Ke Juĝisto premas nobelaron,
Ne vere! kiel estas? Vi mem sen neceso,
Lin provokas; li serĉas pacon kaj punaĵon
Pagante, li forcedas eĉ sian propraĵon.
Se Juĝisto kun Grafo estas en proceso,
Riĉuloj interŝiru: ĉu nia afero?
Juĝist’ — tiran’! Unua lia malpermeso:
Kampuloj ne kliniĝu antaŭ li ĝis tero,
Ĉar tio estas peko laŭ li — Li afable
Kampulojn, mem mi vidis, sidigas ĉetable; ¬340
Pagas vilaĝ’-impostojn: ne laŭ Klecka moro,
Kie germane regas moŝt’ Buĥman sinjoro.
Juĝist’ — perfida! Kune, de infim’[18] ni estis:
Honesta ido, sama ĝis hodiaŭ restis;
Polujon amas, polajn morojn li deziras
Konservi; moskvaj moroj al li ne ĝisiras.
El Prusuj’ revenante lavi germanaĵon,
Mi kuras Soplicovon, kvazaŭ kernpolaĵon:
Sattrinki kaj satspiri Patrujon! — Je Dio!
Mi — frat’ Dobĵina via, sed zorgas pri tio, ¬350
Ke al Juĝist’, neniu faru maljustaĵon!
Gran-Polujo[19] ne konas, fratoj, tian ordon:
Agrable rememori — spiriton! konkordon!
Per bagatel’, neniu konfuzis konsilon».
Ŝlosist’ «Ne bagatelo! fripon’! — pendigilon!»
Bruo kreskis. Ĵus Jankjel aŭskulton atingis;
Li stariĝis sur benko, super kapojn svingis
Barbon kiel pajlfasko, pendantan ĝis zono,
Per dekstra man’ deprenis li sian vulpĉapon
Per maldekstra jarmulkon[20] alprenas sur kapon, ¬360
Post zon’ maldekstran metis, pasis al propono,
Per kolpak’ salutante malalte laŭ vico:
«Nu, sinjoroj Dobĵinaj! mi, judaĉo tia,
Nek frato, nek svatano estas de Soplico,
Tre ŝatinda sinjoro, bona, estro mia;
Estimon al Dobĵinaj Bartkoj, Mackoj! karaj
Kiel bonaj najbaroj, sinjoroj bonfaraj.
Malbone, se vi volas fari superforton
Al Juĝisto; ĉar povas batiĝon, batmorton
Tio kaŭzi — kaj spravnik? asesor?… arestas. ¬370
Ĉe Soplico, vilaĝe, soldataro estas
Jegroj[21] Asesor’ — dome: li fajfsignon faras,
Ili venas, intence kvazaŭ tie staras,
Kio sekvos? — Se moŝtoj atendas je franco,
La franco — malproksime, granda vojdistanco.
Mi — judo, pri militoj ne scias, sed vidis
En Bjelica[22] judetojn, kiuj lime sidis;
Aŭdiĝas: francoj — apud Łososna[23] rivero,
Kaj milit’ — en printempo, se estos en vero.
Nu, mi diras; Soplica dom’ — ne butiketo ¬380
Disprenebla, kaŝebla en veturileto.
Biendom’ ĝis printempo staros, ne veturos,
Juĝisto — ne farmanta judet’, ne forkuros:
Oni lin en printempo trovos kun facilo.
Nun disiru, kaj laŭta ne estu babilo
Pri tiu, kiu estis tuta historio!
Al favoraj nobeloj mi havas nun peton:
Mia Sjora malgrandan vindis Jankjeleton,
Do mi regalas ĉiujn, grand-muzik’ ĉe tio!
Fajfiloj, violonoj, bas’, formas kapelon: ¬390
Moŝt’ Macjek maljunan ŝatas trinkmielon,
Novan mazurkon: havas mi novajn mazurkojn,
Kaj mi instruis kanti fajn miajn baĥurkojn»[24].
De komune ŝatata Jankjel elokvento
Trafis korojn. Leviĝis ĝojkria konsento;
Bru’ aplaŭda eĉ antaŭ la domon elkuris:
Kiam Gervaz’ Jankjelon per fendil’ mezuris.
Judo saltis amason. «For! kriis Ŝlosisto,
Fingrojn jud’ inter pordon ne puŝu! afero
Ne via! — Prus’, moŝteto! ĉar vi de Juĝisto ¬400
Kelk mizerajn vicinojn[2:17] havas sur rivero,
Vi lin ŝirmas? pri via patro forgesante?
Horeŝkajn dudek ŝipojn al Prusuj’ konstante
Li flosis, do riĉiĝis kaj li kaj infanoj
Kaj ĉiuj ĉeestantaj moŝtoj Dobĵinanoj.
Ĉiu aĝul’ memoras kaj aŭdis junulo:
Tablestro ĉies patro estis, bonfarulo!
Kiu en Pinsk-bienoj havis plenrajtecon?
Dobĵinski! — Kalkulistoj? same! — Marŝalecon[26]
De bufed’ al neniu alia li fidis, ¬410
Nur al Dobĵinski-j; ĉie Dobĵinski-jn vi vidis!
Li protektis dobĵinajn procesojn laŭ leĝo,
Por vi favoran panon klopodis ĉe reĝo,
Infanojn po sesdekoj lokis en konvikto[27]
Ĉe Piaroj, je sia kosto, vesto, vikto;
Plenaĝulojn promovis[28] li per kosto sia.
Kaj pro kio? ĉar estis li najbaro via!
Hodiaŭ vi Soplican tuŝas limostrion;
Kion bonan li faris al vi?»
вернуться
[17]
вернуться
[27]
Piara konvikto, edukejo kaj instruejo, administrata de pastroj Piaroj, estis tiutempe plej bona instituto de publika edukado en Polujo — Vikto — vivteno, nutraĵo.