Tiam, ekparolonte, Vojski kapon klinis:
«Vere, mi rememoras, moŝta Ĉambelano,
Kion oni parolis al mi, al infano,
Memoras, kvankam dekan jaron mi ne finis,
Kiam estis en nia domo vizitanto,
Sapjeha, de kirasa signo leŭtenanto[15] ¬170
Li poste estis reĝa marŝal’ kortegana,
Kaj grand-kanceliero li mortis litvana,
Havinte cent dek jarojn. Li, dum reĝo Jano
Tria, apud Vieno, estis sub hetmano
Jablonovski. Sapjeha rakontis pri tio:
Ĝuste kiam ĉevale sidiĝis Jan Tria,
Kaj por voj’ adiaŭis lin papa nuncio,
Reĝan piedon kisis sendito aŭstria,
Tenante piedingon, (de l’ sendito nomo:
Graf’ Vilĉek) reĝ’ ekkriis: „Jen, rigardu homo, ¬180
Ĉielen!“ Super kapoj treniĝis kometo,
Sur vojo, kiun marŝis ar’ de Mahometo[16]
Orient-okcidenten. — Pastro Bartoĥova
Komponis panegiron[17] pri triumf’ Krakova,
Embleme „orientis Fulmen“; pri l’ kometo
Ĝi traktas. Priparolas ĝin ankaŭ verketo
„Janina“ nome, kie estas priskribita
Tuta ekspedicio de l’ reĝo farita,
Kaj gravurita granda flag’ de Mahometo
Kaj sama, kiel nia hodiaŭ, kometo». ¬190
«Amen, diris Juĝisto, pri aŭguro via
Mi konsentas: kun astro aperu Jan Tria!
En okcidento estas grand-hero’ franclanda,
Kiun komet’ algvidu, donu Dio granda!»
Vojski rediris, kapon klininte malĝoje:
«Kometo — jen milito, kverel’ alifoje.
Ĝi aperis ĵus super Soplicovo nia:
Eble al ni minacas malfeliĉo ia.
Ni hieraŭ sufiĉe havis da kverelo,
Dum ĉaso kaj vespera manĝo en kastelo; ¬200
Matene remalpacis Rejent’, Asesoro,
Kaj vespere Tadeo kun Grafo sinjoro.
Tiun disputon ŝajne kaŭzis ursa felo;
Se mian buŝon tiam Juĝisto ne ligus,
Mi ambaŭ kontraŭulojn ĉe tablo pacigus,
Ĉar mi volis rakonti akcidenton tian,
Kiu tree similas hieraŭan nian;
Ĝi okazis al grandaj pafmajstroj de ĉaso,
Al sejmsendito Rejtan’ kaj duko de Naso.
Jen kieclass="underline"
Generalo de landoj Podolaj[18] ¬210
Veturis el Volinjo al bienoj polaj,
Aŭ, se mi bonmemoras, al sejm’ Varsovia;
Vizitante nobelojn, por amuzo sia,
Aŭ por populareco, venis al sinjoro
Tadeuŝ Rejtan, nun jam en sankta memoro.
Rejtan’ en Novogrodek iĝis sejmsendito
Kaj mi kreskis en lia dom’ ekde infano.
Jen do, pro Generalo princo, al Rejtano
Multnombra nobelaro venis laŭ invito.
Estis „teatrum“ (princo — ŝatant’ de teatro); ¬220
Fajraĵojn donis Kaŝic’, loĝanta en Jatro;
Pan Tizenhaŭs dancistojn sendis, kaj kapelon
Ogiński kaj Pan Sołtan, loĝanta Zdjencjelon:
Oni eksterkutimajn amuzojn preparis
En domo, kaj arbare grand-pelĉason faris.
Pri Ĉartoriski-j scias vi, ĉiu sinjoro
Princ’, kiom ilin povas ampleksi memoro,
Kvankam Jagjelo-sanga, sed por ĉasisteco
Ne tro fervora: ne pro maldiligenteco,
Sed pro gustoj fremdlandaj; same Generalon ¬230
Pli ofte libroj vidis, ol li hundoj-stalon,
Pli virinajn alkovojn li, ol lin pelĉaso.
En Princa sekvantaro estis duk’ de Nasso;
Pri li rakontis oni, ke en ter’ Libia
Gaste, li ĉasis iam kun negra reĝ’ ia,
Tie tigron renversis per lanco en mano[19]
Pro kio duko laŭdis sin tre fanfarone.
Kaj ni je aproj ĉasis ĉitiu-sezone:
Grand-aprinon pafile mortigas Rejtano,
Kun grand-danĝero, ĉar li proksime cel-tiris; ¬240
Do paftrafecon ĉiuj ni laŭdis kaj miris,
Nur germano de Nasso aŭskultis okazon
Tute indiferente kaj flustris sub nazon,
Ke paf’ kuraĝokulon pruvas, pik-armilo
Kuraĝan brakon; sekvis vasta rebabilo
Pri lia lancopuŝo en tero Libia
Pri lia negra reĝo kaj pri tigro lia.
Pro ĉi tio Pan Rejtan ĉagreniĝis vere;
Li ekbatis je sabro kaj diris kolere:
Duk’! kuraĝbatalanto prenas bone celon, ¬250
Aproj valoras tigrojn, lanco karabelon —
Komenciĝis diskurso impeta sufiĉe;
Sed General’, rompante diskutojn feliĉe,
Pacigis france. Mi ne scias babilaĵon:
Sed pacigo nur metis cindron sur ardaĵon;
Ĉar Rejtan plu koleris kaj atendis sole
Okazon por repagi al duko petole;
Li pagis petolaĵon preskaŭ sano-koste,
Sekvatage, kaj kiel, mi diros tuj poste».
Ĉe tio, silentante, Vojski levis manon ¬260
Kaj pri la tabakujo petis Ĉambelanon.
Li longe flaras, fini ne bonvolas temon,
Kvazaŭ li de aŭdantoj akrigus sciemon,
Fine komencis: tiam ree iĝis ĉeso
En rakont’ aŭskultata kun grand-intereso!
Ĉar al Juĝist’ subite homon iu sendis,
Kiu kun senprokrasta afero atendis.
Juĝisto al la tutrondo bonan nokton diris;
Do oni diversflanken tuj dormi disiris:
Sur fojno, en garbejo, aŭ en biendomo; ¬270
Juĝist’ aŭskulton donis al vojaĝa homo.
Aliaj dormas — Sole Tade’, laŭ gardisto,
Paŝas vestible ĉirkaŭ pordo de Juĝisto,
Pri gravaĵoj konsilon de onklo serĉante,
Hodiaŭ antaŭ dormo, sed frapi ne volas:
Juĝisto ŝlosis pordon, sekrete parolas;
Tade’ atendas finon, orelon streĉante.
Li aŭdas ploron, anson ektuŝi sin gardas
Kaj tra ŝlosila truo, tra serur’ rigardas:
Vidas strangaĵon! Vermo, Juĝist’, genuante ¬280
Sin alpremas, per larmoj kortuŝe plorante:
Al Juĝist’ manojn kisis Verm’, Juĝisto forte
Ĉirkaŭprenis, plorante, Vermon ĉirkaŭ kolo.
Fine, post kvaronhora ĉeso de parolo,
Mallaŭte ekparolis Vermo tiavorte:
«Frato! Dio ĝin scias, ke mi ne ekĉesis
Kaŝi, kion pekpente mi ĵure promesis,
Ke al Dio, Patrujo, tute dediĉite,
Ne servante fieron, homlaŭdon evite,
Mi vivis; morti volis Bernardino ia, ¬290
Silentante, pri nomo mia familia,
Al ĉiuj, eĉ al frato kaj al filo mia!
Tamen Provincialo[20] donis la permeson
In articulo mortis[21] fari la konfeson.
Ĉu mi revenos viva? Kia iĝos fino?
Frato, granda ĥaoso regas en Dobĵino!
Franc’ — malproksime, antaŭ vintropas’, ne venos:
Ĉu io nobelaron ĝis tiam retenos?
Eble mi, pri leviĝo, tro agemon uzis.
Oni min ne komprenis! Ŝlosisto konfuzis! ¬300
Freneza Graf’, mi aŭdas, al Dobĵin ekpelis
Mi lin ne antaŭ venis, gravaĵ’ min ŝancelis:
Jen Macjek min rekonis; nur unu parolon
Li flustru, kaj mi donos al fendilo kolon:
Ŝlosisto ne hezitos! Mi ne zorgas sanon,
Sed komplotomalkaŝo ŝirus tutan planon.
Tamen mi tien kuras, ekscii pri ĉio!
Eĉ perei, ĉar kaptus nobelojn furio!
Adiaŭ kara frato, adiaŭ, mi iros.
Post mia mort’ vi sola al Dio sopiros; ¬310
Okaze de milito, vi finu laŭ plano
Komencita; memoru, ke vi — Soplicano!»
вернуться
[17]
Pastro Bartochowski, jezuito, dediĉis sian laŭdan poemon sub titolo «Fulmen Orientis» al reĝo Jan III, post lia reveno el la Viena ekspedicio.
вернуться
[18]
T.e. princo Adam Kazimierz Czartoryski, ĉefestro de podolaj landoj, civitano meritplena por patrujo. Li naskiĝis en Gdańsk (1734), mortis en Sienawa (1823).