Interkonsilo pri sendanĝerigo de l’ sorto de venkintoj • Intertraktado kun Rikov • Adiaŭdiro • Grava malkaŝo • Espero.
Matenaj nuboj, dise komence kurante
Kiele nigraj birdoj al zenit’ flugante,
Ĉiam ariĝis. Suno apenaŭ al subo
Ekiris el tagmezo, jam grandega nubo
Ĉielduonon kovris. La vento akcelis
Densiĝantan nubegon kaj suben ĝin pelis,
Ĝis, unu flank’, duone de ĉiel’ ŝirite,
Al tero kliniĝinte, larĝe etendite,
En sin prenante ventojn, kiel granda velo,
De l’ sudo okcidenten kuris sur ĉielo. ¬10
Estis moment’ mallaŭta — kaj aero tute
Silentis, surde, kvazaŭ de teruro mute.
Grenoj, kiuj antaŭe kuŝiĝis kaj skuis
Ree supren la oran spikaron, kaj bruis
Kiel ondaro, staras nun tute senmove,
Ĉielrigardas, pajlon hirtigas denove.
Verdaj salikoj, poploj ĉe oje, starintaj
Kiele ploristinoj ĉe tombo, klinintaj
Fruntojn, kaj kiuj plektis longajn brakojn vente,
Dislasinte harligojn siajn blank-arĝente, ¬20
Staras malvivaj, mutaj, laŭ esprim’ similaj
Al funebraj Niobo-statuoj Sipilaj[1].
Sole tremolo skuas per griz-foliaro.
Hejmrevenon kutime ne ŝatas brutaro,
Paŝtistojn ne atendas nune; ariĝante,
Ĝi forlasas nutraĵon, al domo kurante.
Virbovo hufe fosas, korne plugas teron,
Kaj per muĝo teruras de l’ brutar’ ceteron;
Bovino ĉiellevas grand-okulon mire,
Malfermas buŝon, ĝemas profunde sopire; ¬30
Virporko malrapidas, grincas kaj koleras,
Kaj grenofaskojn ŝteli provize, preferas.
Birdojn kaŝis la herboj, tegmentoj, arbaroj;
Nur lagetojn ĉirkaŭas da kornikoj aroj.
Ili per gravaj paŝoj ĉirkaŭpromenante,
Al nigraj nuboj nigrajn okulojn turnante,
El seka gorĝ’ eligas la langon, etendas
Larĝe siajn flugilojn kaj banon atendas.
Sed tro fortan tempeston ili antaŭvidis,
Kvazaŭ nub’ leviĝinte, al arbar’ rapidis. ¬40
Lasta, neatingebla en flugo, birdeto,
Nigran nubon memfide fendas, hirundeton
Fine ĝi kugle falas.
Ĵus en ĉi momentoj
Kun moskvuloj batalon fininte terure,
Nobelar’ sub tegmentojn rifuĝas forkure,
Lasante batalkampon, kie elementoj
Batalos.
Okcidento ankoraŭ orumas
Teron: ĝi malserene, flavoruĝe lumas.
Jam nubo ombrojn kvazaŭ retojn, etendante,
Forkaptas lumorestojn, sunon postkurante, ¬50
Kvazaŭ ĝin kapti, antaŭ suben iro, provas.
Kelkaj ventegoj iam sube sin traŝovas,
Unu postkuras duan, pluvogutojn ŝutas:
Grandaj, helaj kaj rondaj, kvazaŭ hajlo gutas.
Ventegoj interbrake sin kaptis subite,
Luktas en fajfegantajn rondojn kuntordite,
Rondkuras sur lagetoj, akvon funde skuas,
Ruliĝas sur herbaroj, en junkoj fajfbruas;
Ŝprucas salik’-branĉetoj, flugas herb’, falĉate,
En venton, kiel haroj, plenmane ŝirate, ¬60
Mikse kun garbaj krispoj. Ventoj hurlas, falas
Sur kampojn, renversiĝas, baraktas, batalas,
Fosas, ŝiras terbulojn, al vent’ tria faris
Aperton; vent’ ŝiriĝis el grundo, ekstaris
Humkolone: ruliĝas piramidaj ruloj,
Kapboras sablon, ŝutas ĝin al stelokuloj,
Plenbloviĝas, malfermas supre tuboveston:
Ĝis, kun tuta ĥaoso da akvo, polvaĵo,
Pajlo, folioj, branĉoj, herbkovra ŝiraĵo, ¬70
Ventegoj en arbaron ekbatis profunde,
Muĝante kiel ursoj.
Plaŭdas pluv’ abunde,
Dense, kvazaŭ kribrate. Tondr’ ekmuĝis nune:
Gutoj kuniĝis, kiel kordoj, ligas kune
Jen per longaj plektaĵoj teron kun ĉieloj,
Jen fluas per tavoloj, kvazaŭ el siteloj.
Jam tute kovris teron, kun kupol’ ĉiela,
Nigra nokt’ kaj tempesto, ol nokt’ pli malhela.
Horizont’ iam krevas derande-alrande:
Tempestanĝelo, kiel suno, ega grande, ¬80
Vizaĝe lumas, ree mortvual’-kovrante,
Forkuras, nuboj-pordon krakfermis tondrabate.
Ree tempest’ pli forta, pluveg’ pli intensa,
Malhel’ preskaŭ palpebla, tiel dika, densa.
Poste pluv’ mallaŭtiĝas, tondro pormomente
Ekdormas, revekiĝas, verŝas pluvtorente,
Ĝis ĉio kvietiĝis. Nur la arboj brue
Moviĝas ĉirkaŭ domo — pluv’ murmuras plue.
Tre dezirinda estis nun tempest’-vetero.
Ĉar, krepuske, pluvego en batal’-tereno ¬90
Plenigis vojojn, ŝiris pontojn sur rivero,
El bieno fermitan faris fortikaĵon.
Do, pri okazintaĵoj en Soplic’-bieno
Famo ne povis iri tuj en ĉirkaŭaĵon.
Kaj dependis nobeloj-sorto de mistero.
Grava interkonsilo estas ĉe l’ Juĝisto.
En lito kuŝas pala, sanga Almozisto,
Lacigita, sed mense sana; li disponas,
Kaj Juĝisto plenumas, kion li ordonas:
Invitas Ĉambelanon, Rikovon venigas, ¬100
Vokas Ŝlosiston, poste la pordon ŝlosigas.
Interparol’ sekreta daŭris dum tuthoro,
Ĝis tiel interrompis ĝin Rikov sinjoro,
Ĵetante, sur la tablon, monujon orplenan:
«Moŝtoj Laĥoj, jam uzas vi proverbon jenan,
Ke ĉiu ruso ŝtelas; diru demandito,
Ke li konis Moskvulon, jen Rikov, Nikito
Nikitiĉ’, kapitano rota, kun medaloj
Ok, kaj tri krucoj, havis ilin por bataloj:
Jen medal por Oĉakov, jen por Izmailov[2], ¬110
Jen por batal’ ĉe Novi, jen por Prejsiŝ-Ilov,
Tiu por Korsakova fama renirado
El apud Zuriĥ; ankaŭ por kuraĝo spado;
Li havis de marŝalo mem, tri kontentigojn,
Kaj de l’ caro du laŭdojn, kaj kvar memorigojn,
Ĉion skribe».
«Sed turnu, Kapitan’, atenton,
Vokis Verm’, se ne volas vi interkonsenton,
Kio kun vi fariĝos? Aranĝi aferon,
Vi donis vorton».
«Vere, mi faros ceteron,
Diris Rikov, jen ree vorto! Kaj pro kio?
Ĉar via pereigo taŭgus por nenio! ¬120
Mi, honestulo, ŝatas vin, Laĥoj, por tio,
Ke vi, gajuloj, bonaj por drinko, regalo,
Kaj same, kuraĝuloj, taŭgas por batalo.
Rusa proverbo diras, ke kiu veturas,
Iam defalas; kiu nun antaŭe kuras,
Morgaŭ poste; batanto sentos morgaŭ baton;
Do ne koleri vivo instruas soldaton.
El kie homo prenus tiom da kolero,
Koleri pro malvenko! Oĉakov-afero
Estis sanga; ĉe Zuriĥ ar’ infanteria ¬130
Pereis; ĉe Aŭsterlic’ — tuta roto mia.
Kaj antaŭe, Koscjuŝko, apud Raclavice[3] —
Mi serĝentis — taĉmenton mian forfalĉigis:
Kio sekvis? Mi ree, ĉe Macjejovice[4],
Propralance du bravajn nobelojn mortigis:
Kun falĉil’, Mokronovski iris antaŭ fronto,
Al kanonisto tranĉis for manon kun lonto[5].
Oj! vi Laĥoj! Patrujo! mi ĉion ĉi sentas,
Mi Rikov! car’ ordonas, kaj ni tion pentas.
Ĉu Laĥoj nin koncernas? Moskvon — Moskvularo, ¬140
Polujon — Laĥoj havu! ne permesas caro».
вернутьсяEstis ankoraŭ poste invadoj, kvankam ne tiom famaj, tamen sufiĉe laŭtaj kaj sangaj. Ĉirkaŭ j.1817ª sinjoro U… en Novogrodeka Vojevodlando, venkis dum invado tutan novogrodekan garnizonon kaj malliberigis la ĉefojn.
вернутьсяNiobe, laŭ antikvaj tradicioj estis edzino de Teba reĝo kaj patrino de sep filoj kaj de sep filinoj. Kolerigite pro ŝia fiereco, la dio Apollon kaj diino Diana mortigis ŝiajn infanojn. La malesperanta patrino, pro granda doloro, transformiĝis en ŝtonon sur la monto Sipilos.
вернутьсяOczaków, urbo apud dekstra bordo de Dnjepro; ĝi estis konkerita de princo Potemkin en j.1788. — Izmaił, fortikaĵo, kiun prenis sturme Suvorov en j.1790. — Novi, en Italujo, estas memorinda pro la venko de rusoj kaj aŭstroj super francoj en j.1799. — Preußisch-Eylau, en Prusujo; tie batalis sange Napoleono I kun prusoj kaj rusoj en j.1807. — Generalo rusa Korsakov estis helpe sendita al Suvorov en Svisujon kaj estis kape-batita apud Zürich en j.1799.
вернутьсяRacławice, vilaĝo en nord-orienta flanko de Kraków; ĉi tie Kościuszko, fronte de malgranda armeo (ĉ. 5000 kaj inter ili 500 kampuloj armitaj per falĉiloj) venkis 7000 rusojn, la kvaran de Aprilo 1794.
вернутьсяMaciejowice, urbeto apud rivero Okrzejka, estas memorinda pro la batalo (4 Oktobro 1794), en kiu Kościuszko estis venkita de la rusaj armeoj sub komando de Fersen kaj, grave vundite, kun multaj aliuloj fariĝis militkaptito. Ĉi tiu batalo decidis la sorton de la Koscjuŝka insurekcio.