Так ён ходзіць і ходзіць,
Нябачны,
I просіць і просіць -
Нячутнае просіць пачуць...
А тым часам у Менску,
У лёхах сырых.
Пацукі
Беларускае сэрца грызуць.
2004, травень-кастрычнік
ЛАГОЙШЧЫНА
Лірычны маналог
Лагойшчына!
Найпрыгажэйшы куток беларускай зямлі!
I хоць, пэўна, за гэтую славу
гатовы спрачацца і многія іншыя
з тых, што на ўсход і на захад,
на поўнач і поўдзень,
ды невыпадкова, аднак жа,
цябе "беларускай Швейцарыяй"
трапна калісьці назвалі -
таму ўжо за сотню гадоў
і дагэтуль без рэўнасці ўсе аўтараюць
як вобраз дакладны і ўдалы.
Ты ўся - у пагорках паднебна-высозных,
крутых і пакатых, лабастых і круглых,
зарослых і голых,
ва ўпадзінах донных і ўтульных лагчынах,
у поймах разлеглых, усланых лугамі,
у стромых узгор'ях, равах і ярах маляўнічых,
у луках і лучках, абшытых гсустоўем густым,
у белых прасёлках - ад вёскі да вёскі
(што праўда - у тым, пешаходным яшчэ,
даасфальтавым часе).
Ты ўся - у лясах неаглядных,
у пушчах дрымучых, таемных,
у шчырых барах і цяністых дубровах,
у ясных і ветлых палянах,
уся ў паясах і вянках пералескаў,
у купках гаёў кучаравых,
у люстрах лясных азярын
і люстэрках крынічак,
калісьці нязлічаных тут,
што вечна бруіліся, булькалі,
беглі, журчалі,
як бы запрашалі
прыпасці губамі ці ў горшчы зачэрпнуць
і смагу ўталіць і здароўя набрацца.
А рэкі твае! - ціхаплынная,
негаманкая, апроч як разводдзем,
спаважная Гайна,
што згодна і любасна
Беразіне ахвяруе сябе,
каб урэшце дабегчы нябачным струменем
да Чорнага мора,
а вечная-звеку суперніца ёй -
Дзвінаса-прыгажуня,
што з бегу-разбегу кідаецца,
нібы сястра, у абдымкі Віллі,
каб данесці пяшчоту сваю
да балтыйскіх прастораў.
А горад твой! - горад Лагойск -
легендарны ў гісторыі краю
крывіцка-ліцвінскага, -
потым, пазней, беларускім названага!
Мала на нашай зямлі гарадоў,
што старэйшыя ўзростам
за колішні слынны Лагожэск -
сталіцу удзельнага княства,
няхай невялікага і падзалежнага,
важна, што ўсё ж адасобнага,
што на зямлі гэтай людзі
дзяржаўнымі чуліся
недзе яшчэ ў адзінаццатым веку.
Невыпадкова, што іменна тут,
у набожлівай Гайне, у храме,
за дзесяць гадоў перад тым збудаваным,
спраўлялі імшу каралю і вялікаму князю
у гонар яго ваяроў неадольных
і іх перамогі,
якою былі ўратаваны ад чорнай няволі
і Віцебск, і Полацк, і Орша,
і Крычаў, і Мсціслаў і многа яшчэ
гарадоў і зямель і людзей крывічанскіх,
падданых магутнай і знанай у свеце дзяржавы -
Вялікага Княства.
Лагойшчына!
Колькі тваімі гасцінцамі ды бальшакамі,
дарогамі ды пуцявінамі
люду прайшло і праехала рознага -
болей нядобрага, жорсткага,
лютага, сквапнага!
Колькі крыві пралівалася тут
і палала пажараў бязлітасных,
колькі паселішчаў, вёсак тваіх руйнавалася,
колькі святыняў бурылася -
цэркваў, касцёлаў і кляштараў,
колькі палацаў-муроў і сядзібаў
знікала бясследна! -
а ты - адраджалася,
ты паўставала ізноў
да жыцця і свабоды.
Невыпадкова,
што з гэтаю марай святлістай
аб волі і шчасці, аб славе і годнасці
тут азараліся сонцам навукі,
асветы, мастацтва
выдатныя творцы,
збіральнікі скарбаў народных,
даследчыкі даўнасці,
што менавіта ў Лагойску
патомныя графы Тышкевічы
ў белым палацы сваім
па-над Гайнай-ракой
заснавалі найпершы ў дзяржаве
музей краязнаўства,
музей беларускай культуры,
мастацтва і кнігі.
I не выпадкова ж, напэўна,
што іменна тут,
ад калыскі прыросшы душою
да родных нябёсаў,
"наўчыўшыся слоў беларускіх ад маці,
а дум беларускіх
ад потам палітых загонаў",
штодня амываючы раны на сэрцы
вадой жыватворнай легендаў і песень,
паданняў і казак,
паўстаў найвялікшы пясняр беларускі,
апостал-прарок адраджэння Народа,
Краіны Дзяржавы і Гонару нашага -
Янка Купала.