— А табе як спалася, Зо? — спытала яна, называючы малодшую сястру коратка, на амерыканскі манер.
— Дзякаваць богу, сплю добра. Дома штодня недасыпаю. Кладуся позна, устаю рана. Адпачну ў цябе, як на курорце.
— Паслухай, я ўсё думаю, як цябе Гардзей адпусціў адну? Раптам ты тут застанешся?
Зося памаўчала, раздумваючы, як растлумачыць сястры тое, пра што яны думалі з мужам перад яе паездкаю за акіян, потым сказала:
— Ведаеш, мы пра сябе ўжо не дбаем, абы дзецям ды ўнукам было добра.
— І ты можаш застацца тут, са мною?
— Калі трэба, дык застануся.
— Нават калі больш да самай смерці не сустрэнешся з Гардзеем? — здзіўлена спытала Каця.
— А колькі нам жыць засталося?
— Ты не кахаеш яго! Ты ніколі яго не кахала! — абурана выкрыкнула Каця.
— Каб не кахала, дык не жыла б. А я ўсё стрывала, ніколі не здрадзіла яму, ніколі не папракнула, ніколі нічога не патрабавала. Жыла, каб толькі яму было добра, бо разумела, што чалавек хворы. Якая б на маім месцы згадзілася на такое жыццё — ні жонка, ні ўдава? Мне знаходзіліся людзі, магла б сваё жыццё ўладкаваць. А я ж Гардзея чакала з усіх турмаў, з усіх дарог.
Каця дапытліва паглядзела на яе, нібы нешта вырашаючы для сябе, потым сказала насмешліва:
— Умееш ты мужчынам галаву задурыць. Мой Дэн, стары дзед, ні на што не здатны, і той дапытваецца, што б для цябе прыемнае зрабіць?
— Дзяніс — добры чалавек, вось і стараецца дагадзіць мне як сваячцы.
— Хітрая ты, але ж я не дурнейшая, — сказала Каця. — У сябе дома я цябе не пакіну, а завязу ў рускі манастыр, там ты будзеш сядзець і чакаць маёй смерці і спадчыны для сваіх унукаў. Як мяне пахаваюць, тады ўжо распараджайся як хочаш тым, што я табе пакіну.
— У манастыр? — здзівілася Зося. — А хіба так можна?
— А чаму ж не? Уставай, збірайся, паснедаем і паедзем. Я цябе сама завязу.
— Ты ж не спала ноч. Як жа ты павядзеш машыну?
— Нічога, кавы вып’ю і буду свежанькая як агурочак.
Сястра нешта мудравала, а Зосі, не ведаючы ні амерыканскіх законаў, ні тутэйшага жыцця, нічога не заставалася, як падпарадкавацца. Палохала трохі толькі тое, што раптам давядзецца шмат гадоў жыць у манастыры. Да таго ж невядома, хто першы памрэ. А Зосі хацелася і на могілках быць побач з Гардзеем. А зрэшты, што мёртвы ведае ці адчувае? Дзе закапаюць, там яму і дамоўка.
Пасля сняданку, як толькі Дзяніс па завядзёнцы пайшоў па малако і свежыя газеты, Каця з Зосяй, нічога яму не сказаўшы, селі ў машыну і паехалі па шырокай і роўнай дарозе. Толькі цяпер Зося разгледзела, што гарадок Асторыя, у якім жыла Каця, быў партовы. Яны ехалі ўдоўж марскога берага, абапал якога стаяла мноства прыгожых яхт і вялізных караблёў, такія Зося бачыла раней толькі на малюнках.
— Паглядзі, якая тут чысціня, якое хараство! — сказала Каця. — Жыць у Амерыцы — вялікае шчасце. Не кожнаму так шанцуе!
— Так, прыгожа. Але я люблю нашых буслоў. Мне, як не бачу над полем бусла, дык быццам нечага не хапае.
— Годзе пра буслоў! Будзеш тут жыць! А я паеду да Гардзея. І не можа быць, каб я не ўгаварыла яго хоць разок са мною саграшыць! — Каця залілася нервовым смехам. — Эх, дзе мае сямнаццаць? Цяпер бы я была б разумнейшая. Ты ведаеш, ён аднойчы хацеў быць са мной, калі нікога дома не было. А я, дурная, не далася. Цнатлівасць захоўвала! Каму яна трэба была? Тут, у Амерыцы, ніхто на такія дробязі не звяртае ўвагі. Абы добра было! Вось ты ў нас разумніца! Адразу змікіціла, што трэба рабіць з прыгожым хлопцам, — Каця зноў зарагатала, адкінула галаву назад, машыну ажно павяло ў бок.
— Сачы за дарогаю, — крыкнула Зося. — Паб’еш машыну.
— А халера яе бяры! Машын на мой век хопіць. Бяда, што жыццё аказалася разбітае. Вунь твой манастыр. Бачыш?
— Дзе? — спытала Зося. — Не бачу.
— Я ж і забылася, што ты заўсёды была падслепаватая. Зараз пад’едзем бліжэй.
Манастыр узнік перад Зосінымі вачамі нечакана. За высокаю каванаю агароджаю стаяла невялікая атынкаваная белая царква і некалькі будынкаў.
— Ідзі ў царкву, памаліся. А я пакуль з тутэйшым начальствам пагутару, — сказала Каця, замыкаючы машыну.
Зося ўвайшла ў царкву, перажагналася перад іконаю Божае Маці, пачала маліцца аб спрыянні ва ўсіх справах. З-за калоны выйшла манашка ў чорным адзенні, пакланілася ў знак прывітання. Зося спытала ў яе:
— Як вам тут жывецца?
Манашка прыязна ўсміхнулася і адказала:
— Добра. А вы руская?
— Не, я з Беларусі, з-пад Брэста.