Τώρα, σέ παρακαλώ, νά σκεφθής καλά, άδελφέ μου, άν εκείνος ποῦ άμαρτάνει χωρίς ντροπή λέγοντας 4θά έξομολογηθώ, εχω καιρό νά εξομολογηθώ, μπορεί ετσι νά εχη άληθινό πόνο γιά τίς άμαρτίες του, καί νά τόν εχη μέ τόν τρόπο ποῦ είπαμε; Νομίζω δτι δέν μπορεί νά τόν εχη, γιατί μέ αύτά ποῦ λέει φανερώνει δτι οῦτε καν γνωρίζη δτι πρέπει νά μετανοήση νόμιμα καί δπως πρέπει. Άν δμως τό γνωρίζη καί κατόπιν λέγη παρόμοια καί άμαρτάνη μέ τήν έλπίδα τής μετανοίας, τότε αύτό φαίνεται δτι είναι εντελώς παράλογο. Γιατί αύτό ποῦ λέει, είναι σάν νά λέη· «Έγώ θά κάνω αύτό τό κακό καί ύστερα αύτό τό ίδιο τό κακό θά μοῦ φανή άσχημο ποῦ τό έκανα. Έγώ θά μολύνω τώρα τήν ψυχή μου καί ύστερα θά θελήσω νά μπορέσω νά ξεπλύνω εκείνον τόν μολυσμό μέ δλο το αιμα μου. Έγώ θά αγαπήσω αύτήν τήν άμαρτία, καί έπειτα θά μισήσω τήν άγάπη της». Βλέπεις δτι αύτά τά λόγια είναι λόγια άνόητου άνθρώπου; καί σῦ ό ίδιος δταν θέλης νά έμποδίσης κάποιον άπό κάποιο κακό εργο τοῦ λέεις; «Πρόσεξε καλά, άδελφέ, γιατί κατόπιν θά τό μετανοήσης». Καί αν ό άδελφός εκείνος είναι φρόνιμος καί πιστεῦη, δτι θά μετανοήση, οπωσδήποτε δέν θά τό κάνη. Τώρα, σκέψου καί σῦ άδελφέ, μήπως είσαι καί έσῦ ενας άπό τούς άνόητους καί άγνωστους ποῦ λένε παρόμοια λόγια. Καί στό έξής άφησε αύτές τίς άνοησίες καί πλάνες. Διότι δσο λές τέτοια καί άμαρτάνεις μέ τήν πλάνη αύτή, άμαρτάνοντας μέ τήν έλπίδα τής μετανοίας, είναι άδῦνατο νά άποκτήσης άληθινή μετάνοια καί νά έπιστρέψης στόν Θεό μέ δλη σου τήν καρδιά. Είναι άδῦνατο νά άποκτήσης τόν πόνο, τόν αχώριστο σύντροφο τής άληθινής μετανοίας, τόν πόνο τής καρδιάς σου, δπως είπαμε, τόσο άποτελεσματικό καί τόσο τέλειο, ώστε ό πόνος σου αύτός, συγκρινόμενος μέ κάθε άλλο πόνο σου, νά είναι σάν τό πέλαγος ποῦ συγκρίνεται μέ δλους τούς ποταμούς: «Ή συμφορά σου είναι μεγάλη σάν τήν θάλασσα» (Θρήν. 2,13).
Ό πόνος καί ή συντριβή είναι κυρίως χάρισμα τού Θεού
Αδύνατον είναι νά άποκτήσης αυτόν τόν ύπερφυσικό πόνο, διότι ακόυσες παραπάνω, ότι ό παρόμοιος πόνος πρέπει νά έλθη άπό τή χάρι τού Θεού καί ότι είναι δικό του χάρισμα. Άφοῦ λοιπόν είναι χάρισμα τού Θεού, δίνεται δωρεάν καί σέ λίγους καί δέν δίνεται σέ όλες τίς ψυχές, γιατί διαφορετικά δέν είναι χάρισμα. Ακόμη ό πόνος αύτός είναι ένα χάρισμα άπό τά πιό πολύτιμα, πού μπορεί νά σού δώση ό Κύριος. Μιά εύεργεσία τής άγαθότητός του άπό τίς πιό εξαιρετικές. Ένα έργο άπό τά μεγαλύτερα τής παντοδυναμίας του, τόσο μεγάλο, ώστε αν ήθελε νά δημιουργήση ενα καινούργιο ολόχρυσο κόσμο καί ενα καινούργιο ούρανό όλο άπό σάπφειρο καί διαμάντι καί κατόπιν νά κάνη εσένα κύριο τού κόσμου αυτού, θά σού έδινε χιλιάδες φορές μικρότερο χάρισμα άπό τό νά σού έδινε μία πραξι άληθινοῦ πόνου καί άληθινής συντριβής.
Τώρα εσύ πιστεύεις, ότι θά σού δώση ό Θεός άμέσως καί όποτε θέλεις εσύ, αύτό τό τόσο πολύτιμο χάρισμα τής συντριβής; αύτό τό χάρισμα τό όποιο δέν τό δίνει σέ τόσους άλλους, τούς όποιους άφήνει στή σκληρότητά τους; «Διότι όποιον θέλει τόν κάνει σκληρό» (Ρωμ. 9,18) λέει. Αύτό τό χάρισμα, τό όποιο γιά νά τό πάρουν οί άγιοι σκληραγωγήθηκαν τόσο πολύ, έχυσαν τόσους ίδρωτες καί γιά νά τό πάρουν ετοιμάσθηκαν μέ τόσες μελέτες; Άν τό πιστεύης, κακώς τό πιστεύεις καί βγάλε τήν ιδέα αύτή άπό τήν φαντασία σου. Γι’ αύτό καί ό Μέγας Βασίλειος λέει δτι πολλές φορές ή ψυχή βιάζει τόν εαυτό της νά κατανυχθή καί δέν μπορεί, καί δτι γιά ν’ άποκτήση κάποιος τήν κατάνυξι, χρειάζεται πολλή μελέτη καί συχνή άσκησι· «Τό νά πιεζώμαστε καί νά μήν μπορούμε νά κατανυγοῦμε, άποκαλῦπτει καί τήν άμέλειά μας κατά τό παρελθόν, (γιατί δέν μπορεί ενας άνθρωπος, ποῦ άντιμετωπίζει κάτι ξαφνικά, νά τό ύπερνικήση χωρίς σκέψι καί χωρίς πολλή καί συνεχή άσκησι) καί δτι ή ψυχή κυριεύεται άπό άλλα πάθη καί δέν τής επιτρέπεται άπό αυτά νά είναι ελεύθερη εκεί πού θέλει» (δροι κατ’ επιτομήν ιστ').