15-га сакавіка Монтэ-Касыно заатакавалі гіндуская, ангельская й новазэляндзкая дывізіі. Гэтая трэцяя з чаргі атака на пазыцыі праціўніка была найбольш крывавай. Новазэляндзкая дывізія страціла 55 афіцэраў і 665 жаўнераў. Бывалі выпадкі, што са сьвежага, цэлага батальёну заставаўся адзін зьвяз. Калі Райпутана ўрэшце атрымала загад адступіць, з гары спаўзло толькі 40 жаўнераў. Ня было ніводнага афіцэра. Дарэчы прыгадаць, што прапарцыянальна афіцэраў гінула куды больш, чымся жаўнераў. Гэта зразумела: афіцэры мусілі даваць прыклад і весьці. Давалі…
У выніку гэтай атакі, пад канец сакавіка новазэляндзкі корпус быў разьвязаны — ня мог больш лічыцца корпусам.
Далейшыя атакі мусілі быць адкладзеныя да лепшых кліматычных умоваў. Арміі мусілі перагрупавацца. Камандзер 8-й ангельскай арміі генэрал Ліс запрапанаваў генэралу Андэрсу, каб 2-гі Корпус здабываў Монтэ-Касыно й горы направа ад яго. 2-гі Корпус уваходзіў у склад 8-й ангельскай арміі. Пасьля кароткай развагі, ген. Андэрс згадзіўся. Косьці былі кінутыя, Рубікон пяройдзены. Трэба было толькі здабыць Монтэ-Касыно…
Праціўнікі Андэрса закідаюць яму, што ён гэта зрабіў дзеля сваіх асабістых амбіцыяў, бо ўжо было ясным, што саюзьнікі здрадзяць і аддадуць Усходнюю Эўропу Сталіну. Таму ня было сэнсу праліваць кроў за чужую справу.
Не мая справа разьбірацца, колькі ў гэтым слушнасьці. Адно, пэўна-ж, не падлягае сумлевам, што наша крывавая італьянская кампанія не дала пажаданых вынікаў, ня зьдзейсьніла жаўнерскіх надзеяў. А людзей зьгінула шмат.
Аднак Андэрса — ведамага зь ягоных здольнасьцяў і адвагі (восем ранаў) забавязвала вайсковая дысцыпліна, паводля якой загад трэба перш выканаць, а пасьля скардзіцца. Пэўна-ж, з Андэрсам справа ня выглядала так драматычна, тымбольш, што здабываньне Монтэ-Касына ген. Ліс, як быццам-бы, яму запрапанаваў. Амбіцыя афіцэра таксама адыйгравала не малую ролю, тымбольш, што Андэрса й 2-гі Корпус сыстэматычна ганьбіла савецкая прапаганда, закідаючы, што ўцяклі з Савецкага Саюзу, каб не змагацца з фашызмам і ператварыліся ў армію ваяжэраў па Пэрсыі, Іраку, Палестыне, Сырыі, Лібане, Эгіпце й Італіі.
Пры гэтым і так шкодны для славянаў рамантызм, думаю, уваходзіў у гульню: а можа саюзьнікі належна ацэняць нашую ахвяру… А можа зьменяць сваю арыентацыю… А можа… Інакш ня было сэнсу крывавіцца. Забыліся пра лекцыю, якую даў Напалеон. Спадзяваліся, што Рузвэльт і Чэрчыль менш цынічныя за Бонапарта…
Так, ці інакш, 27 красавіка 2-гі Корпус пераняў пазыцыі насупраць і направа ад Монтэ-Касыно.
Ну й пайшлі…
Адны сьпявалі: (бо песня неразлучны спадарожнік жаўнера):
Іншыя:
А яшчэ іншыя:
Урэшце нехта, маўляў, усім чэрцям на зло, зацягнуў:
Падхапілі й мэлёдыю Лілі Марлен, пры чым некаторыя ў сваіх мовах пад мэлёдыю імправізавалі словы. Нашы «ангельцы», якія ганарыліся, што былі ў Ангельшчыне, ды бязбожна калечылі багатую мову Чэрчыля, гамзалі:
Нездарма савецкая прапаганда называла 2-гі Корпус «корпусам ваяжэраў». Прымусова бадзяючыся па сьвеце, мы навучыліся калечыць розныя мовы. Ніхто-б тады ня зьдзівіўся, калі-б нейкі дзядзька спад Смаргоняў ці Міра запеў паарабску. Былі й такія лінгвістыя, што праз некалькі дзён навучыліся паітальянску:
Так у песьнях весялосьць мяшалася з сумам, мэлянхолія — з бадзёрасьцяй, туга — з надзеяй, калі мы ехалі пад Монтэ-Касыно.
Перад Вэнафро ў нашыя песьні ўмяшаўся, яшчэ далёкі, глухі, але пагрозьлівы пануры гук артылерыйскай кананады, які вырваўся з-за гораў Абруццы.