Тут быў пакой для снядання. Звычайна ўранні снедалі тут, а не наверсе ў вялікай сталоўцы, дзе з сіняй шпалеры праступалі белыя статуі багоў… А той пакой служыў спальняю. Маці ягонага бацькі памерла менавіта там, ужо зусім старая, у цяжкім змаганні, бо яна была прагная да забав свецкая дама і ўпарта трымалася за жыццё. А пазней таксама зрабіў тут свой апошні ўздых яго бацька – высокі, карэктны, крышку засмучаны і раздумлівы пан з палявою кветачкай у пятліцы… Тоніа сядзеў ля ўзножжа яго смяротнага ложка, шчыра і цалкам заглыблены ў маўклівае і моцнае пачуццё любові й болю. І яго маці, прыгожая жарсная маці, кленчыла каля ложка, заліваючыся гарачымі слязьмі; пасля чаго яна падалася з паўднёвым мастаком у блакітную далеч… А там у глыбіні трэці, меншы пакой – цяпер таксама закладзены кнігамі, якія вартаваў лядашчы чалавек, які даўней шмат гадоў запар быў яго ўласным пакоем. Туды ён вяртаўся пасля школы, пашпацыраваўшы, як і толькі што; каля тае сцяны стаяў яго стол, у шуфлядзе якога ён захоўваў свае першыя, шчырыя і бездапаможныя вершы… Арэхавае дрэва… Востры смутак працяў яго. Ён выглянуў цераз акно крышку наўскос. Сад быў пустэльны, але старое арэхавае дрэва стаяла на сваім месцы, крэкчучы і шапоцячы на ветры. І Тоніа Крэгер зноў слізгануў позіркам па кнізе, якую трымаў у руках: выдатны літаратурны твор, яму добра знаёмы. Ён зірнуў на гэтыя чорныя радкі і абзацы, у нейкім урыўку прасачыў за высокамастацкаю плынню аповед – як ён у выяўленчым запале ўздымаўся да найвышэйшага пункта і сілы ўздзеяння, а потым эфектна адпускаў…
"Так, гэта добра зроблена!" – сказаў ён, паставіў кнігу назад і адвярнуўся. Тут ён заўважыў, што службовец усё яшчэ стаяў выпрастаны і са змяшаным выразам паслужлівасці і задумлівага недаверу міргаў вачыма.
"Выдатны збор, як я бачу, – сказаў Тоніа Крэгер. – Я ўжо маю агульнае ўражанне. Вельмі Вам абавязаны. Адзьё". З гэтымі словамі ён пайшоў у дзверы; але гэта быў сумнеўны адыход, і ён выразна адчуваў, як службовец, вельмі занепакоены гэтым візітам, усё яшчэ стаіць і напружана міргае.
Ён не адчуваў жадання заходзіць яшчэ далей у дом. Ён пабыў дома. Наверсе, у вялікіх пакоях за калоннаю залаю, жылі незнаёмыя людзі: ён гэта бачыў, бо канец сходаў са шклянымі дзярыма, якіх у яго часы не было, быў зачынены на замок, а на дзвярах была нейкая шыльдачка з прозвішчам. Ен пайшоў сходамі ўніз праз гулкі пярэдні пакой і неўзабаве пакінуў свой бацькоўскі дом. У куточку нейкага рэстарана ён, заглыблены ў самога сябе, падмацаваўся цяжкаю і тлустаю страваю і вярнуўся ў гатэль.
"Я ўсё закончыў, – сказаў ён акуратнаму пану ў чорным. – Сёння апоўдні я ад’язджаю". І ён папрасіў разлік, а таксама замовіў карэту, каб даехаць да порта на параход у Капенгаген. Потым ён пайшоў у свой пакой і сеў за стол; сядзеў ціха і выпрастана, падпёршы шчаку рукою і ўтаропіўшы невідушчы позірк у стальніцу. Потым ён разлічыўся і сабраў свае рэчы. У вызначаны час карэту падалі, і Тоніа Крэгер, упакаваўшы ўсё для вандроўкі, спусціўся па сходах.
Унізе каля пачатку сходаў яго чакаў акуратны пан у чорным.
"Прашу прабачыць! – сказаў ён і папхнуў маленькімі пальцамі манжэты назад у рукавы. – Прабачце, шаноўны пане, што мы мусім затрымаць Вас яшчэ на хвіліну. Пан Зэегазэ – уласнік гатэля – просіць Вас для размовы на пару слоў. Фармальнасць… Ён знаходзіцца там, у тым канцы… Ці не зробіце Вы ласку пайсці са мною?.. Гэта толькі пан Зэегазэ, уласнік атэля".
І ён павёў Тоніа Крэгера пад запрашальныя жэсты ў глыбіню вестыбюля. Там сапраўды стаяў пан Зэегазэ. Тоніа ведаў яго з выгляду яшчэ з былых часоў. Ён быў невысокі, тлусты і крываногі. Яго пастрыжаныя бакенбарды пабялелі; але ён усё яшчэ насіў вольна пакроены сурдут і, у дадатак, вышытую зялёнаю ніткаю плюшавую шапачку. Між іншым, ён быў не адзін. З ім каля маленькай, прымацаванай да сцяны канторкі стаяў, з каскаю на галаве, паліцыянт, які трымаў правую руку ў пальчатцы на маляўніча спісанай паперы, што ляжала перад ім на канторцы; паліцыянт так узіраўся сваім сумленным салдацкім тварам на Тоні Крэгера, быццам чакаў, што той, убачыўшы яго, праваліцца скрозь зямлю.
Тоніа Крэгер кінуў позірк на аднаго і другога і вырашыў чакаць.
"Вы прыехалі з Мюнхена?" – нарэшце спытаў паліцыянт добразычлівым і марудлівым голасам.
Тоніа Крэгер пацвердзіў гэта.
"Вы накіроўваецеся ў Капенгаген?"
"То праўда, я накіроўваюся на дацкі марскі курорт".
"Марскі курорт?.. Тады Вы павінны прад’явіць дакументы", – сказаў паліцыянт, вымаўляючы апошняе слова з асаблівым задавальненнем.
"Дакументы…" У яго не было дакументаў. Ён дастаў сваё партманэ і зазірнуў у яго; але там нічога не было, акрамя некалькіх грашовых купюраў ды карэктуры навелы, якую ён думаў закончыць пасля прыезду да мэты. Ён неахвотна меў стасункі з паліцыяй і ніколі не рабіў сабе пашпарта.