Выбрать главу

Як і кожны, хто кахае, ён жадаў быць каханым і адчуваў горкі страх, што гэта, мусіць, немагчыма. Ён дадаў да свайго касцюма дэталі, якія надавалі яму маладзёвую бадзёрасць, ён аздабляў сябе каштоўнымі камянямі і ўжываў парфуму; яму ўдзень патрабавалася шмат часу на туалет, і ён выходзіў да стала ўпрыгожаны, узбуджаны і напружаны. На фоне прывабнага юнацтва, якое вельмі імпанавала яму, яго цела, якое старэла, выклікала ў яго агіду; наяўнасць сівых валасоў, непрыгляднасць вострых рысаў твару выклікала ў яго пачуццё сораму і безнадзейнасці. У яго з’яўлялася імкненне цялесна асвяжыцца і зноў узнавіцца; ён пачаў часта наведваць цырульніка гатэля.

У цырульні, ахінуты халатам, адкінуўшыся ў крэсле і адчуваючы пяшчотныя дотыкі рук балбатлівага майстра, ён пакутліва разглядаў свой адбітак у люстэрку.

"Сівы", – прамовіў ён са скажоным тварам.

"Крышку, – адказаў цырульнік. – І гэта праз невялічкую занядбанасць, абыякавасць да знешніх рэчаў, зразумелую ў значных людзей, якая, аднак, не вартая пахвалы, тым больш, не вартая таму, што забабоны ў натуральных і штучных справах такім асобам не вельмі да твару. Калі б, адпаведна гэтай логіцы, строгасць нораваў пэўных людзей адносна мастацтва касметыкі распаўсюдзілася і на іх зубы, то яны з’явіліся б не благім аб’ектам для здзекаў. Урэшце, наш узрост вызначаецца нашым духам, тым, што ў нас на сэрцы, а сівыя валасы часам больш скажаюць існасць, чым гэта зробіць нязначная "карэкцыя". Што да Вас, шаноўны пане, то Вы маеце права на натуральны колер валасоў. Вы дазволіце мне проста вярнуць мне Ваш?"

"Якім гэта чынам?" – спытаў Ашэнбах.

Тады суразмоўнік памыў валасы кліента дзвюма водамі, светлай і цёмнаю, і яны набылі чорны колер, як у маладыя гады. Ён уклаў іх пры дапамозе шчыпцоў для завіўкі валасоў, адышоўся і праверыў сваю працу з гэтай галавою.

"Нядрэнна было б зрабіць яшчэ нешта, – сказаў ён, – крышку асвяжыць скуру на твары".

І як чалавек, якому не хочацца сканчваць працу, якому здаецца, што яшчэ не ўсё гатова, ён усё больш актыўна браўся то за адну аперацыю, то за іншую. Ашэнбах, седзячы ўтульна і спакойна, не здольны быў супраціўляцца, а ўсхвалявана чакаў: што ж яшчэ будзе; ён у люстэрку ўбачыў, што яго бровы выгнуліся больш рашуча і роўна, што разрэз яго вачэй падоўжыўся, што іх бляск, дзякуючы лёгкаму падмалёўванню павекаў, паярчэў, а ніжэй, дзе скура раней мела рудаваты нежывы колер, яна ад мяккай мазі аджыла, набыўшы колер пяшчотнага карміну; вусны, толькі яшчэ нядаўна малакроўныя, зрабіліся падобнымі да спелых малінаў; зморшчыны на шчоках, вакол рота, пад вачыма зніклі пад уздзеяннем крэму і адчування маладосці – вось жа, ён з сардэчным хваляваннем убачыў юнака, які цвіце. Нарэшце цырульнік быў задаволены і, адпаведна манерам такіх людзей, з ліслівай ветлівасцю падзякаваў таму, каго ён абслужыў. "Зусім нязначная паслуга, – сказаў ён, дадаючы апошні штрышок знешнасці Ашэнбаха. – Цяпер Вы, не задумваючыся, можаце закахацца". А той, як заварожаны, пайшоў і адчуў сябе казачна шчаслівым, разгубленым і пакорлівым. На ім быў чырвоны гальштук, яго капялюш з шырокімі палямі апярэзвала стракатая стужка.

Падзьмуў цёплы, як сырадой, штармавы вецер; дождж ішоў рэдка і не надта спорна, але паветра было вільготнае, густое і напоўненае застаялымі выпарэннямі. Шоргат, ляскат і посвіст забівалі слых, а Ашэнбаху, якога ажно пачало ліхаманіць пад шмінкаю, здалося, што злыя паветраныя духі робяць у прасторы сваю ганебную справу, а выродлівыя птушкі мора знішчаюць, раз’ядаюць і брудзяць усякім паскудствам ежу асуджанага. Бо спякота адбівала ахвоту есці, і ўсё больш настойліва з’яўлялася думка, што страва атручана заразнымі рэчывамі.

Ідучы за прыгажуном, Ашэнбах аднойчы надвячоркам заглыбіўся ў самую блытаніну хворага горада. Страціўшы здольнасць арыентавацца на мясцовасці – бо ўсе завулачкі, вадаёмы, масты і невялічкія плошчы лабірынта нічым паміж сабою не адрозніваліся – не ўпэўнены ўжо ў напрамках свету, ён цяпер думаў толькі пра тое, як не страціць з поля зроку таго, за кім ён так пажадліва памкнуўся; вымушаны быць ганебна асцярожным, тулячыся да сцен, хаваючыся за тымі, хто ішоў наперадзе, ён працяглы час не усведамляў сваёй стомы і зняможанасці, якія ад перажыванняў і бясконцага напружання апанавалі яго цела і душу. Тадзя ішоў за астатнімі сямейнікамі; у вузкіх праходах ён звычайна прапускаў наперад гувернантку і сясцёр-манашак, і, няспешна ідучы асобна, час ад часу паварочваў галаву, каб, зірнуўшы сваімі своеасабліва цёмна-шэрымі вачыма цераз плячо, упэўніцца, што закаханы не адстаў. Ён бачыў і не выдаваў яго. Заварожаны гэтым веданнем, спакушаны гэтымі вачамі ісці наперад, ганебна трапіўшы на павадок свайго жарснага захаплення, закаханы краўся следам за сваёй непрыстойнаю надзеяй – і ўсё такі высветліў нарэшце, што яна падманула яго сваім позіркам. Палякі мінулі крышку выгнуты мост, вяршыня дугі схавала іх ад пераследніка, а калі ён сам апынуўся на тым баку, то іх ужо не ўбачыў. Ён шукаў іх у трох напрамках, наперадзе і з двух бакоў вузкага і бруднага ўзбярэжжа, але – марна. Нервовае радражненне, няўпэўненасць вымусілі яго нарэшце адмовіцца ад пошукаў.