Szczelina ciągnęła się na pół mili, potem znienacka otwierała na wąską dolinę, niezbyt długą, której dno pokrywały skały i głazy, a strome zbocza porastało skórzane drzewo, sosna i jodła. Zachodzące za grzbiety górskie słońce rzucało długie cienie. Poza szczeliną, którą przyszedł, ściany doliny były całkowite niedostępne i tak strome, jakby wyrzezało ją jakieś uderzenie gigantycznego topora. Można by bronić jej jeszcze łatwiej niż niecki, w której rozbili obóz, jednak nie miała ani strumienia, ani źródła. Nikt tutaj nie chadzał, z wyjątkiem Randa, gdy pokłócił się z Moiraine.
Rand stał blisko wejścia, opierając się o szorstki pień skórzanego drzewa i wpatrując we wnętrze swoich dłoni. Perrin wiedział, że na każdym ręku miał wizerunek czapli, wypalony aż do żywego mięsa. Rand nie poruszył się, kiedy buty Perrina zachrzęściły na kamieniach.
Nagle Rand zaczął cicho recytować, nie odrywając wzroku od swych dłoni:
Zadrżał i zaplótł ręce na piersiach.
— Ale jeszcze nie Smokiem. — Zaśmiał się ochryple. — Jeszcze nie.
Przez chwilę Perrin tylko mu się przyglądał. Człowiek, który potrafił przenosić Jedyną Moc. Mężczyzna. Mężczyzna skazany na szaleństwo przez skażonego saidina, męską połowę Prawdziwego Źródła, pewien, że jeśli oszaleje, zniszczy wszystko i wszystkich dookoła. Mężczyzna — potwór! — którego nienawidzić i lękać się uczono wszystkich od dzieciństwa. Tylko... nie potrafił pod tym wszystkim nie widzieć chłopca, z którym razem dorastał.
„Jak można po prostu przestać być czyimś przyjacielem?”
Perrin wybrał mały głaz z płaskim wierzchem i usiadł na nim, czekając.
Po chwili Rand odwrócił głowę i spojrzał na niego.
— Myślisz, że z Matem wszystko w porządku? Kiedy ostatni raz go widziałem, wyglądał na bardzo chorego.
— Teraz musi być już wszystko dobrze.
„Obecnie powinien być już w Tar Valon. Tam go uzdrowią. A Nynaeve i Egwene będą utrzymywać go z dala od kłopotów”.
Egwene i Nynaeve, Rand, Mat i Perrin. Niewielu ludzi z zewnątrz przybywało do Dwu Rzek, wyjąwszy okazjonalne wizyty handlarzy i odwiedziny kupców, którzy raz do roku przybywali po wełnę oraz tytoń. Niemalże nikt stamtąd nie wyjeżdżał. Zanim Koło wybrało swoich ta’veren i pięcioro prostych ludzi ze wsi nie mogło dłużej pozostać tam, gdzie dotąd żyli. Nie mogli już dłużej być tym, czym byli dotąd.
Rand pokiwał głową i zamilkł.
— Ostatnio — powiedział Perrin — przyłapałem się na marzeniach, w których wciąż jestem kowalem. Czy ty... czy ty też wolałbyś dalej być pasterzem?
— Obowiązek — odmruknął Rand. — Śmierć jest lżejsza od pióra, obowiązek cięższy niż góra. Tak mówią w Shienar... „Czarny porusza się. Nadchodzi Ostatnia Bitwa. A Smok Odrodzony musi stawić czoło Czarnemu podczas Ostatniej Bitwy, bo w przeciwnym razie Cień pokryje wszystko. Koło Czasu pęknie. I odtąd każdy wiek zostanie przemieniony wedle obrazu Czarnego”. A jestem tylko ja. — Zaczął się śmiać jakimś bezradosnym śmiechem, ramiona mu drżały. — Mam obowiązki, ponieważ nie ma nikogo innego, nieprawdaż?
Perrin poruszył się niespokojnie. W śmiechu Randa brzmiał jakiś przykry ton, który spowodował, że dreszcz przeszedł mu po skórze.
— Rozumiem tyle, że znowu pokłóciłeś się z Moiraine. Poszło o to samo?
Rand wciągnął długi, urywany oddech.
— Czy nie jest tak, że zawsze kłócimy się o to samo? Oni są tutaj, na Równinie Almoth, i Światłość jedna wie, gdzie jeszcze. Są ich setki. Tysiące. Opowiedzieli się za Smokiem Odrodzonym, ponieważ ja wzniosłem ten sztandar. Ponieważ ja pozwoliłem nazwać się Smokiem. Ponieważ nie miałem innego wyboru. Teraz umierają. Walczą, poszukują, modlą się do człowieka, który by ich poprowadził. Umierają. A ja siedzę tutaj, w górach przez całą zimę. Ja... jestem im winien... coś.
— Myślisz, że mi się to podoba? — Perrin pokręcił z rozdrażnieniem głową.
— Ty zgadzasz się na wszystko, co ona ci każe Rand zazgrzytał zębami. — Ani razu się jej nie sprzeciwiłeś.
— Dużo dobrego przyszło ci z tego sprzeciwiania się. Kłóciłeś się przez całą zimę i całą zimę siedzieliśmy tutaj, jak jakieś owce w zagrodzie.
— Ponieważ ona ma rację. — Rand ponownie roześmiał się tym mrożącym śmiechem. — Niech mnie Światłość spali, ma rację. Oni są rozproszeni na małe grupki po całej równinie, wszędzie po Tarabon i Arad Doman. Jeśli przyłączyłbym się do jednej z nich, wówczas Białe Płaszcze, armia Domani oraz Tarabonianie natychmiast rzucą się na nią jak wilk na owcę.
Perrin nieomal sam się roześmiał, chcąc pokryć zmieszanie.
— Jeżeli zgadzasz się z nią, to dlaczego, na Światłość, przez cały czas się z nią kłócisz?
— Ponieważ muszę cokolwiek zrobić. Albo... albo eksploduję jak zgniły melon!
— Co chcesz zrobić? Jeśli słuchasz tego, co ona ci mówi...
Rand nie pozwolił mu powiedzieć, że będą siedzieć tutaj na zawsze.
— Moiraine mówi! Moiraine mówi! — Wyprostował się, ściskając głowę w dłoniach. — Moiraine ma coś do powiedzenia o wszystkim! Moiraine powiada, że nie wolno mi iść do ludzi, którzy w moim imieniu umierają. Moiraine mówi mi, że będę wiedział, co mam robić, ponieważ Wzór mnie do tego zmusi. Moiraine mówi! Ale nie mówi mi, w jaki sposób się dowiem. O, nie! Tego to ona nie wie. Opuścił dłonie i odwrócił się w kierunku Perrina, w jego twarzy jarzyły się przymrużone oczy. — Czasami mam wrażenie, że Moiraine prowadzi mnie do przodu jak jakiegoś kapryśnego, taireńskiego rumaka, krok za krokiem. Czy odniosłeś kiedyś takie samo wrażenie?
Perrin przeczesał dłonią kudłate włosy.
— Ja... Cokolwiek nas popycha, albo ciągnie, ja wiem, kim jest wróg, Rand.
— Ba’alzamon — powiedział Rand cicho. Starodawne imię Czarnego. W mowie trolloków oznaczało Serce Ciemności. — A ja muszę stawić mu czoło, Perrin. — Przymknął oczy, na jego twarzy pojawił się grymas, na poły uśmiech, na poły boleść. — Światłości, pomóż mi, przez połowę czasu pragnę, aby to się już stało, aby minęło, dokonało się, a przez drugą połowę... Jak wiele razy mam być w stanie... Światłości, to mnie tak przyciąga. Co, jeśli nie... Co, jeśli...
Ziemia zadrżała.
— Rand? — powiedział z niepokojem Perrin.
Rand zadrżał, pomimo chłodu na jego twarzy błyszczał pot. Powieki miał wciąż zaciśnięte.
— Och, Światłości — wyjęczał — to tak przyciąga. Nagle ziemia zafalowała pod Perrinem, a po dolinie poniósł się echem głuchy łomot. Wyglądało to tak, jakby ziemia wyrwała mu się spod stóp. Upadł, a może to grunt podźwignął się ku niemu. Dolina zatrzęsła się, jakby jakaś ogromna dłoń sięgnęła z niebios, chcąc wyrwać ją z otaczających gór. Przylgnął do podłoża, mimo iż potrząsało nim jak lalką. Kamienie przed jego oczyma podskakiwały i toczyły się, a tumany kurzu wirowały w powietrzu.
— Rand! — Jego wezwanie pochłonął głuchy ryk.
Rand stał wyprostowany, z głową odrzuconą do tyłu, powieki miał wciąż zaciśnięte. Wydawało się, że nie zwraca uwagi na kołyszącą się ziemię, która podtrzymywała go raz pod takim kątem, za drugim razem pod innym. Jego równowaga nie ulegała zachwianiu nawet przez moment, niezależnie od tego, jak gwałtowne były przechyły. Wstrząsany tak gwałtownie, Perrin nie mógł być pewien, ale zdało mu się, iż na twarzy tamtego widzi uśmiech. Drzewa pochyliły się ku ziemi, a skórzane drzewo znienacka pękło na dwoje, większy fragment jego pnia upadł na ziemię nie dalej jak trzy kroki od Randa. Nie zwrócił na to większej uwagi niźli na resztę otoczenia.