«Не, я не спакойны», — хацеў запярэчыць, але не запярэчыў — не пасмеў перапыняць.
— А цяпер падносіш такі сюрпрыз. Запрасіў на вяселле…
— Я не запрашаў. Яна прыехала сама. Але я рады, што яна прыехала і што ёй весела ў нас.
Вольга Усцінаўна нібы задыхнулася. Па нервовым трымценні рук, па выразе твару, які вырысоўваўся ў паўзмроку на фоне белай падушкі, па губах, якія варушыліся, здавалася, што яна па-ранейшаму ўзбуджана гаворыць, але доўга, можа цэлую мінуту, ніводнага слова ён не пачуў, як на кінаэкране, калі знікае гук. Іван Васільевіч адчуў, як яна хвалюецца. Потым зашаптала зусім: інакш — з маленнем:
— Іван, я не маю сілы сварыцца з табой. І не хачу. Позна. Позна ўжо. Але я прашу цябе… малю: нічога не кажы цяпер. Можа калі пасля… І яе папрасі. Я маю права на тое, каб ты выканаў гэтую просьбу. Я заслужыла, Іван. Сваім цярпеннем. Сваім болем. О, мне сапраўды жылося нялёгка. Але хіба я паскардзілася каму? Ні табе. Нікому. Абяцай мне, Іван! Абяцай, што ты будзеш маўчаць.
Вольга сціскала яго рукі і цягнула да сябе. Здалося, хоча пацалаваць іх, і ён адняў свае рукі.
Жонка амаль крыкнула ў роспачы:
— Абяцай, Іван. Я ніколі не прасіла гэтак.
Іван Васільевіч маўчаў. Спачатку ўзлаваўся, не разумеючы, што так палохае яе, чаму гэтак істэрычна просіць. Пасля ўспомніў свой смутак за сталом, перад прыходам Віталіі, — і зразумеў жонку. І тут жа зноў адчуў сябе слабым, знясіленым, адчуў, што траціць самае каштоўнае — цвёрдасць, рашучасць, што вось такія ўступкі разбураюць яго, антанюкоўскі, характар, аслабляюць волю. Зноў агарнулі смутак і абыякавасць. Да ўсяго.
— Добра. Я буду маўчаць, — сказаў і ўпаў на падушку; загадаў, каб спыніць размову: — Спаць!
Адвярнуўся тварам да сцяны. У знак удзячнасці Вольга Усцінаўна ціха пагладзіла яго плячо.
Цэлы дзень Віталія і Васіль блукалі па горадзе. Віталія, па-ранейшаму радасна-ўзбуджаная, многа смяялася, як дзяўчынка, часам нават без прычыны, асабліва ўвечары, калі ў вузкім сямейным коле працягвалі вяселле. Без танцаў, за сталом, але з добрымі жартамі разышоўся малады муж: імітаваў галасы сваіх камандзіраў і смяшыў усіх.
Івану Васільевічу было не вельмі весела. Але ён стараўся падтрымаць моладзь. А Вольга весялілася, бадай, шчыра. Моладзь вызваліла яе на той вечар ад усіх кухонных і хатніх клопатаў. Усё гатавалі і падавалі на стол Лада і Віталія, хоць у адносінах іх Іван Васільевіч усё яшчэ лавіў насцярожанасць, халадок. Здзіўляла любіміца яго, Лада, якую, здавалася, да прыезду жаніха мала што цікавіла, акрамя фізікі. І раптам такая чыста жаночая практычнасць!
Але ўвогуле вечар прайшоў добра. Са спазненнем з’явіліся Генадзь і Мая — ім пазванілі, калі разгуляліся. Зяць пачаў пераймаць звычкі і нават голас свайго шэфа. Але Івана Васільевіча гэта не раздражняла: добрая прыкмета! — а толькі забаўляла. Ён сказаў:
— Оля, чуеш? Не, ты прыслухайся да Генадзя. У яго Будыкаў голас.
Зяць пажартаваў, можа першы раз дасціпна:
— Ого, каб мне набыць голас Валянціна Адамавіча!
— З тваімі здольнасцямі гэта няцяжка. Ты далёка пойдзеш.
Вольга Усцінаўна сцялася: зяць мог пакрыўдзіцца і сапсаваць абедню. Не, на шчасце, іронія да яго не дайшла. Адказаў:
— А што вы думалі? Не багі гаршкі лепяць.
А ўвогуле здалося, што Генадзь паразумнеў. І Антанюк ужо амаль гатовы быў дараваць яму пераход з завода да Будыкі. Чорт яго ведае, можа інстытут, дзе нямала разумных, інтэлігентных людзей, будзе ўплываць на яго найлепшым чынам і зруйнуе сялянска-прыватніцкую псіхалогію, такую недарэчную для інжынера, гараджаніна.
Але думкі пра Генадзя — між іншым. Галоўная ўвага — Віталія. Стараўся нічым не выдаваць гэтае свае ўвагі — ні словамі, ні дзеяннем. Але ўсё адно лавіў раўнівыя Вользіны позіркі. Яны трохі бянтэжылі, бунтавалі думкі. Узяў жончыну руку, паціснуў, сказаў без слоў: «Не сачы за мной, калі ласка. Я стрымаю сваё слова. А каб я надумаў сказаць, то ты ўсё адно не здолела б стрымаць мяне».
Вольга, здаецца, зразумела і пераключылася на малодшага зяця: трэба да канца высветліць, што ён за чалавек. Часу мала, праз тыдзень хлопцы паедуць у часць.
Івана Васільевіча ў той вечар радавала Віталіна весялосць. Але ў наступную ноч дзяўчыну быццам падмянілі. Снедала яна панурая. Пэўна, ад бяссонніцы пад вачамі ляглі цені. Ад Васілёвай прапановы пайсці ў мастацкі музей адмовілася. А калі з дому пайшлі Саша і Лада, нечакана абвясціла: