Іван. Я толькі што адтуль.
Хазяінаў. Тады табе ўсё ясна. Эвакуацыю трэба пачынаць неадкладна. Здарыцца горшае — дзесяткі вёсак за раз не схопіш.
Ніканаў. Як-ніяк, тысячы людзей.
Іван. Хіба эвакуацыя самая галоўная праблема? Эвакуацыя — гэта ўжо следства вашай работы. Дарэчы, безадказнай работы. Давайце ж глядзець у корань. Давайце разам думаць, як паправіць становішча, каб выратаваць зямлю, ваду, усю прыроду. Ну хочаце, я звярнуся да ўрада, у міністэрства? Папросім сродкаў, раскрыем карціну, дакажам, пераканаем. Нельга жыць адным днём!
Хазяінаў. Добры ты мой чалавек…
Іван. На добрых, кажуць, ваду возяць. Так што давайце афіцыйна.
Хазяінаў. Можна і афіцыйна. Толькі ты нам, Ваня, не расказвай казкі. Казачнікаў у нас і без цябе многа. Так што давай лепш пяройдзем да суровай рэальнасці.
Іван. Можна і да рэальнасці. (Цвёрда.) Але тады я папрашу цябе, Ілья Міхайлавіч, прадставіць райвыканкому бюлетэні стану паветра і вады, якія на працягу хоць бы апошняга года складала ваша лабараторыя.
Хазяінаў. І навошта яны спатрэбіліся райвыканкому?
Іван. Для супастаўлення с бюлетэнямі раённай санстанцыі, каб ведаць, як абстаяць справы не толькі ў прамысловай зоне, але і за яе межамі.
Хазяінаў. Ну, а за межамі навошта?
Іван. Буду дзяліцца навінамі з калегамі з сумежных раёнаў. Што тычыцца актаў аб аварыйных выкідах пылу і газаў, прарывах дамб і ўцечцы расолаў на палі, то з імі пазнаёміцца пракурор.
Хазяінаў. І які ультыматум ты нам сёння яшчэ заявіш, Іван Ігнатавіч?..
Іван. Заяўлю яшчэ, што ні адна аўтамашына і ні адзін вагон, калі яны не будуць належным чынам абсталяваны пад перавозку сыпкіх угнаенняў, праз тэрыторыю раёна не пройдуць, а дакладней — не змогуць адысці ад пагрузачных пляцовак.
Хазяінаў. Ну, гэта мы яшчэ паглядзім.
Іван. Распараджэнні міліцыі і ГАІ ўжо зроблены.
Ніканаў. Вы думаеце…
Іван (перапыняе). Не ўправіцца ГАІ — выведу людзей. Яны дапамогуць. Хопіць пасыпаць угнаеннямі дарогі і труціць палі. Баста!
Ніканаў (з цяжкасцю стрымліваючыся). І на якой жа падставе, дазвольце пацікавіцца, вы рашылі ўсё гэта правярнуць?..
Іван. Усё гэта, дазвольце вам зазначыць, мы правернем на падставе пункта «б» артыкула дзесятага статута Таварыства аховы прыроды, членам якога я састаю.
Ніканаў (рагоча). Не, у вас адзін не падобны на другога! (Выцірае слёзы смеху.) Даўно так не смяяўся…
Іван. У здаровым целе здаровы смех. Але справа ў тым, што акрамя членства ў Таварыстве аховы прыроды я яшчэ з’яўляюся членам ЦК і народным дэпутатам. І гэта акалічнасць мяне натхняе. А пункт «б» артыкула дзесятага гаворыць, што ўсе члены таварыства абавязаны: ашчадна адносіцца да прыродных багаццяў і прымаць усе магчымыя меры супраць парушэнняў Закона аб ахове прыроды. Карацей, з сённяшняга дня, з самай раніцы, мы пачалі працаваць з няўхільным выкананнем законаў, правіл, інструкцый і статутаў — ад статута Таварыства аховы прыроды да…
Ніканаў. Дарагі Іван Ігнатавіч, калі ў Англіі пачынаюць працаваць па правілах, вытворча-гаспадарчае жыццё ў краіне паралізуецца.
Іван. Дык гэта ж у Англіі…
Хазяінаў. Ну, вось што, пабалакалі, і хопіць смяшыць… У цябе ёсць прапановы па перасяленні людзей?
Іван. Маюцца. Але з вашымі не супадаюць.
Ніканаў. Падзяліцеся, калі не сакрэт.
Іван. Сакрэт у нас такі: людзей не чапаць, тым больш што іх некуды перасяляць, апетыты вытворчага аб’яднання ўмерыць, правы ўрэзаць, на заводскія трубы і іншыя крыніцы забруджвання накінуць моцны наморднік. Грамадскасць нам дапаможа.
Ніканаў (ускоквае). Чорт ведае што! Іншы раз думаеш: куды ты трапіў? Ці, можа, у вас тут партызанскі рух усё яшчэ працягваецца?! Вы што, усур’ёз наважыліся ўблытваць грамадскасць у гэту і без таго складаную справу?
Іван. Абавязкова! І паколькі мы тут лапаць не на руку адзяваем, а…
Ніканаў (перапыняе). Вы дзеці прыроды, а вам даўно пара стаць дзецьмі веку, XX веку, які патрабуе ад кіраўніка вашага рангу большай адказнасці і больш маштабнага мыслення.
Іван. Таварыш Ніканаў, ахова прыроднага асяроддзя і зямлі, на якой хлеб трэба вырошчваць, з’яўляецца ў нашай краіне прадметам сур’ёзнага клопату партыі, урада і ўсёй грамадскасці. Калі хочаце, пакажу, дзе пра гэта напісана… Учора на сумесным пасяджэнні бюро райкома і выканкома мы дамовіліся ў поўным аб’ёме выкарыстаць усе перавагі сацыялістычнай законнасці і сацыялістычнага метаду гаспадарання. А з тымі, хто дзяляцкім падыходам да справы зводзіць гэтыя перавагі на нішто, будзем змагацца ўсімі даступнымі нам сродкамі. Запэўніваю вас, усе дваццаць пяць тысяч сялян застануцца жыць там, дзе яны жывуць зараз. Ім некуды і нечага пакідаць зямлю продкаў. Вам жа гэту зямлю давядзецца адрамантаваць, і капітальна. Свінячыць на новых землях мы вам больш не дазволім!