- А як цябе завуць ТАМ? — быццам не было для яго цяперака анічога важней.
- Вам не вымавіць. У вас няма некаторых нашых гукаў. Завіце мяне Гэляю. Прыгожае імя.
- Гэля! А жанчына, якая ўчора падыходзіла да намёта, і сапраўды твая маці? — спытаў Юрась.
- Так.
- А чаму яна падыходзіла?
- Баялася за мяне. Бо мы голыя такія ж безабаронныя, як і вы. Я разумею, вы мажліва, глядзіце на мяне зараз як на робата нейкага, ці машыну, ці як на...— яна ўсміхнулася,— на сокавыціскалку... Але я жывая, звычайная, як і вы. I прыблізна вашага ж узросту.
- А вы і сапраўды гэтак выглядаеце ці...
Гэля не дала дагаварыць. Яна, пэўна, спяшалася.
- Мы такія, якой вы бачыце мяне зараз. Адно толькі ў нас пальцаў на руках і нагах па шэсць ды перапонкі між імі. Яны захаваліся, бо патрэбныя на нашай планеце. На руках зроблены пластычныя аперацыі,— Гэля паказала нешта падобнае да ледзь прыкметных шра-маў,— а на нагах — ніхто й не думаў, што вы заўважыце... Проста адзін з вас выйшаў з-пад майго кантролю — закарміўшы ракамі,— і ў гэты час падышла маці...
Гэля прымоўкла. Лес са сваім шумным жыццём уварваўся ў размову. Гэля прыплюш-чыла вочы і глыбока ўздыхнула, быццам ёй тут вельмі падабалася.
- А чаму вы прыляцелі менавіта на Беларусь? — спытаў Юрась.
- Гэта не выпадковасць. Гэта, мажліва, самае галоўнае, чаму мы гэтак спяшаліся. Ваш народ, як ніякі іншы на Зямлі, захаваў сваю чысціню, сваю першароднасць, хоць і вабіла зямля вашая заваёўнікаў... Вашае Палессе не проста прарадзіма славянаў, як цяпер пішуць некаторыя вучоныя, адсюль разышліся па Зямлі народы. Адсюль і пачнецца... Але... Мы спяшаліся, каб заспець вас сённяшніх, разумееце? Вас чакае вялікая бяда, з якое вам цяжка будзе, амаль немагчыма, выйсці, захаваўшы сябе. Тое, чаго не маглі зрабіць заваёўнікі, можа зрабіць... Але я не магу, не буду анічога больш казаць пра бліжэйшую будучыню. Бо ўсё роўна анічога не змяніць: ні вам, ні мне. Мы не маем права ўмешвацца ў вашае жыццё, якія б страшныя выпрабаванні вас ні чакалі... Вы самі павінны расплочвацца за свае памылкі і вучыцца, на жаль, толькі на іх. Можа, і прыйдзе час нашых кантактаў, але баюся, што для вас усё можа скончыцца гэтаксама, як раней для фаэтонцаў ці як для марсіян...
Бачна было, з якою цяжкасцю даецца Гэлі кожнае слова. Быццам нехта сочыць за тым, каб яна не сказала анічога лішняга, і цэнзаруе яе думкі перш, чымсьці стануць яны словамі.
- Сёння ўвечары мы адлятаем з Зямлі,— працягвала Гэля,— па нас прыляціць зоркалёт. Я прыйшла яшчэ і каб сказаць вам, што на нашым караблі ёсць вольныя месцы... Я нічога не прапаную. Думайце самі. Я нічога не абяцаю. Думайце самі. Але, як бы вы ні зрабілі, потым аніколі не пашкадуеце аб зробленым... Думайце...
- Не,— адрэзаў Уладзя, не даўшы ёй нават дагаварыць,— нікуды мы не паляцім...— і дадаў, не зразумець, ці то жартам, ці то ўсур'ёз: — У нас сесія, паслязаўтра экзамен здаваць.
Гэля ўважліва паглядзела на Юрася і прамовіла:
- Узяць мы можам альбо вас дваіх разам, альбо нікога...
Потым устала, адышла колькі крокаў і зноў, як учора, азірнулася. Сказала:
- Ну што ж, бывайце... Мне было з вамі добра...
Лёгкая і статная, плаўна крочыла яна між соснау... Вось засланіла яе адно дрэва — яна вынырнула, другое, трэцяе... I яна знікла, згубілася, растала ў лесе...
...Юрась падхапіўся. Цямнела. У намёце стаяў паўзмрок. Доўга ж ён праспаў. Уладзя ляжаў на спіне, адкінуўшы галаву назад, паўраскрыўшы рот, і ціха пахрапваў. Юрась прысеў, пацягнуўся рукою да полага, каб адкінуць яго, і замёр: яму падалося, што на ягонай руцэ... шэсць пальцаў, а між імі — слюдзяністыя перапонкі... Юрась растапырыў пальцы — кроў пульсавала ў тонкіх жылках, якія разбягаліся па перапонках. Юрась трасянуў галавою, працёр вочы, выцер рукі аб спальнік — мроіва не спадала...
1990
Сярод іншых папер гэты стосік нічым не вылучаўся. Зацёртыя часам, закругленыя і загнутыя ражкі лістоў, роўны, круглы почырк, яшчэ не падпсаваны канспектаваннем лекцыяў. Першы курс. Тады Пятрусь толькі пачаў задумвацца над тым, што варта было б усур'ёз заняцца прыгожым пісьменствам. Не, пісаць пачаў ён раней, яшчэ ў школе, класе ў пятым ці мо і ў меншым, але ў кго аніколі дагэтуль, як ні дзіўна, не ўзнікала думкі паказаць каму ці тым болын друкаваць свае «творы». Пятрусь піеаў для сябе... Прыгадваючы тыя часы, ён нават і зараз не змог бы растлумачыць сабе і іншым, адкуль і навошта бралася тая патрэба: пісаць. Не вабіла яго пісьменніцкая слава, не думаў ён пра яе. Было жаданне выказацца. I ён сядаў за стол і шрайбаў. Як і большасць пачаткоўцаў — вершы. Нікому пра тое не казаў і толькі на выпускным вечары адважыўся прачытаць аднакласнікам вершык — прысвячэнне ім.