І ён пайшоў у горад, у знакаміты парк, у якім быў толькі аднойчы, у дзяцінстве: у трэцім класе іх, як лепшых вучняў, прывезла сюды на экскурсію піянерважатая.
Парк знаходзіўся зусім блізка ад гатэля, за некалькі сотняў метраў, і быў сапраўды раскошным, багатым. Старым. З былым княскім палацам, на якім вылучаўся надпіс ранейшым правапісам «Палац піонэраў», і знакамітым лебядзіным возерам. Ён спусціўся ўніз да птушак. Лебедзяў было чатыры: два белыя і два чорныя, і дзюбы чорных здаваліся больш чырвонымі, чым белых. Гледзячы здалёк на іх, тут, на прыродзе, сярод зеляніны і жыццёвага хараства, ён выпусціў на волю і самую галоўную думку, ад якой і было яму вусцішна і самотна: там, у вялікім горадзе, адкуль прыехаў, ён развітаўся з дзяўчынаю, якую кахаў... Кахаў без узаемнасці, але, тым не менш, на нешта спадзеючыся. Там ён штодзень быў побач з ёю… І вось гэтая павуцінка надзеі, якую ён так песціў і аберагаў, абарваная… Усё. Больш ніколі ў жыцці яны не сустрэнуцца. Дым, які выйшаў з цыгарэты, назад у яе не вернецца. Яны цяпер не ў розных гарадах — яны на розных планетах… І зразумеў гэта ён тут, у гатэлі. І далейшае існаванне стала бессэнсоўным, непатрэбным, вусцішным... І пацягнулася шыя да пятлі...
Ён стаяў на беразе возера, стаяў ля вады — яшчэ адной стыхіі, якая ўмее забіраць чалавечае жыццё, хаваць у сабе чыесьці сумлівы і гора. Лебедзі, прывучаныя да падачак, ужо плавалі каля яго, аднак ён не зважаў на іх. Як яму было кепска! Як яму было самотна! Як яму было адзінотна! Як раздражнялі яго гэтыя шчаслівыя сваім птушыным шчасцем нахабныя і сквапныя лебедзі. І як выводзіў з сябе радасны смех дзяўчыны, што стаяла з хлопцам на мосце па-над возерам. Не смех нават, а рогат з гідкім папіскваннем. Нерваваў, злаваў, але і ацверажаў. Усё часовае, супакойваў ён сябе, усё праходзіць. Пройдзе і гэта. Жыццё ёсць змаганне. І трэба жыць. Каб выканаць сваё прызначэнне, дагэтуль невядомае яму… І якое, можа, так і застанецца неразгаданым да апошніх дзён... Трэба жыць!.. Як бы цяжка ні было… Як бы ні палохала тая невядомасць, што прытаілася недзе наперадзе… І тады будуць там, у нябачнай будучыні, і радасці, і… каханне… новае каханне.
Ну хіба гэта можна назваць сном?
Сны бываюць яркімі і падрабязнымі. Але ж не настолькі… Ці не варта ўзяць яго за нейкую аснову, за пункт адліку? Бо трэба ж з чагосьці пачаць, ад чагосьці адштурхнуцца…
Але як дакладна: жыццё ёсць змаганне.
8.
Блукаючы па калідорах і паверхах інтэрната, Славік звярнуў увагу, на якой мове ён размаўляе. На «трасянцы», як і большасць хворых, як і амаль увесь персанал, апроч хіба Станіслава Сцяпанавіча, мову якога ўмоўна, у параўнанні, можна было назваць рускай, хоць наўрад ці жыхары, да прыкладу, Свярдлоўска палічылі б яе сваёй з-за набытага акцэнту і шыкоўных мясцовых слоўцаў — навязлівых і непазбыўных, бо ёмістых і дасціпных. У Славіка хіба ўласна беларускіх — літаратурных — словаў было трохі больш, чым у палешукоў — жыхароў інтэрната ды персаналу. Аднак усё ж мова ягоная была не мінскаю, а хутчэй таксама паляшуцкаю. Зрэшты, тут усе казалі «му» замест «мы», «мула» замест «мыла», «буў», а не «быў», адзін ён «мыкаў» ды «быкаў» і ўжо гэтым, як і Станіслаў Сцяпанавіч, таксама адрозніваўся ад астатніх.
Славік назіраў за жыццём насельнікаў інтэрната і бачыў, што апроч сэксуальнай заклапочанасці найбольш турбаваў іх заўсёдны голад. Кармілі хворых, якія былі хворымі «на галаву» альбо былі без ног, без рук ці старымі, аднак у цэлым, можна сказаць, фізічна здаровымі, не проста кепска, а вельмі дрэнна. Ранкам падфарбаваная вада, часта без цукру: гарбата з кавалкам хлеба. У абед такая ж вада, але ў талерцы, і ў ёй плавала колькі макаронінаў альбо крупінаў ці кавалачкаў бульбы, рыбіныя косці альбо ніткі мяса, і лыжка прэснай кашы на другое. Увечары зноў лыжка кашы ці жменя макаронаў. Казалі — у дзяржаве крызіс, праблемы, няма грошай. Ён гэта разумеў: у ягонай дзяржавы заўсёды былі праблемы з харчамі, і слова «дэфіцыт» ён памятаў. Асабліва пакутавалі ад голаду ляжачыя, калекі і тыя, хто не меў ні капейкі пенсіі. Маладыя ж дэбілы, алігафрэны, якіх выпускалі ў вёску, маглі падпрацаваць там і нешта зарабіць альбо ўкрасці.
Дэбілы ўвогуле адразу прынялі Славіка за «свайго». Нават не так: яны палічылі яго ніжэй за сябе. І пакуль ён і сапраўды быў як малое дзіця, не разумеў нічога, пасмейваліся з яго і здзекаваліся. Някрыўдна, але жорстка. Налілі яму паўшклянкі віна, «чарніла» — выпі, сказалі, сок. Ён выпіў, а яму з ягонымі слабымі псіхікай ды страўнікам рабіць гэта яшчэ нельга было. Ён, бы ў памараку, блукаў па калідоры ад сцяны да сцяны, падаў, галёкаў нейкую нібыта песню, а яны хадзілі за ім услед і рагаталі… Далі закурыць — у Славіка «паехала» галава ад тытуню, бы ад наймацнейшага наркотыку. Зноў жарты і здзекі. Прывялі маладую дэбілку і за «выпіць» прымусілі яе распрануцца нагала перад імі ўсімі, і найперш, вядома, перад Славікам, і паказваць, што ў яе ёсць. П’яная голая дзяўчына са слінявымі вуснамі, раскірэчанымі нагамі і клокам ускудлачаных рудаватых валасоў выклікала ў яго яшчэ большую агіду, чым апранутая. Іншых жа гэта «завяло», яны накінуліся на яе і па чарзе згвалтавалі пры ім... Прымушалі і Славіка, але ён, калі падштурхнулі, сілай падвялі зусім блізка да бездапаможнай, у слязах дзяўчыны, званітаваў проста на яе засмарканы спермай жывот… а потым міжволі крутнуўся ў руках, што сціскалі яго, — і здаровыя дэбілы адляцелі, як пустыя мяшкі. Ён здзівіўся: цягліцы аднекуль памяталі прыёмы, як вырывацца з абцугоў чужых абдымкаў… Яшчэ больш здзівіліся хворыя, якія з таго часу пачалі нават пабойвацца яго і жартаваць перасталі.