І сапраўды, не адразу Славік зразумеў, што гэта люстэрка, і ў ім ён сам… Перастала ўсміхацца і Таня, ёй дайшло, у чым рэч, і яна стаяла моўчкі, падцяўшы вусны і міжволі склаўшы рукі на грудзях, быццам адразу пасталела.
Так, той чалавек у снах і гэты ў люстэрку — і ёсць ён, Славік. А сны такія яркія і запамінальныя, бо гэта ягонае мінулае ці нешта звязанае з ягоным мінулым. Запамінальныя, можа, яшчэ і таму, што ён прахопліваўся пасярод ночы і доўга ляжаў з заплюшчанымі ці нават з расплюшчанымі ў цемру вачыма, згадваючы тыя «фільмы», якія толькі што паглядзеў, і нібыта працягваючы іх. Але што, якія моманты, якія імгненні і людзі ў іх, тых снафільмах, былі праўдай, а што — уласна сном?.. Ці ўсё — толькі сном, хай і з ім самім у «галоўнай ролі»… Як яму разабрацца ў гэтым, каб не заблытацца яшчэ больш?
Калі зноў дзяжурыла Таня, ён папрасіў яе яшчэ паказаць яму люстэрка. Яна расчыніла шафу, а сама адышла, быццам па справе. Славік асцярожна зазірнуў у люстэрка. Адтуль глядзеў на яго чужы яму чалавек, у твары якога ён з цяжкасцю пазнаваў свае, так — свае, рысы. Па-першае, там быў не хлопец, а мужчына. Малады, але мужчына... Па-другое, твар у гэтага чалавека быў відочна нездаровы: замоцна схуднелы — адны вочы, якія гарэлі на паўтвару, блішчэлі дзіка-хвора, глыбока, сквапна зазіраючы ў таго, хто цяпер глядзеў у іх. І ён спалохаўся сябе самога… схапіўся за гэты чужы яму твар, заплюшчыў вочы, але і ў цемры, пад рукамі, ён адчуваў тыя — свае і не свае — скулы і пашчэнкі, яміны вачэй і цвёрдасць носа... Нос... Так, нос быў ягоны. Буйны, паляшуцкі і з заўважнай гарбінкай. Такі ж нос, толькі без гарбінкі, быў і ў яшчэ аднаго чалавека, які яму таксама сніўся, — у сябра-журналіста, і таму іх незнаёмыя людзі лічылі ледзь не братамі. Ён саромеўся свайго носа. Ён камплексаваў з-за яго. І, мажліва, яму і не шанцавала ў каханні якраз з-за гэтай сарамлівасці. Ён жартаваў з хлопцамі, што можа прысніцца дзяўчатам толькі ў эратычных снах. І меў на ўвазе якраз свой доўгі нос.
Некалі, сустракаючы сваіх былых аднакласнікаў, ён здзіўляўся, гледзячы на іх, як хутка яны сталеюць, як грубеюць рысы іх твараў, як робяцца яны дзядзькамі ды цёткамі. І смяяўся ў адказ, калі яны яму казалі тое ж: трэба бачыцца часцей, каб не заўважаць, як мы старэем…
З самім сабою ён не бачыўся... амаль тры гады. Так, там у люстэрку быў ён. Зрэшты, Славік у гэтым ужо ні на хвілю не сумняваўся. Проста ён не прымаў пакуль сябе новага.
Змучанага, змененага хваробай, пасталелага, калі не пастарэлага... Не чужога, але іншага.
10.
З таго выпадку ён крыху па-іншаму пачаў ставіцца да сваіх сноў і «трызненняў». Там, у снах, пабачанага ім у люстэрку чалавека, а значыць яго самога, звалі зусім не так, як тут, не Славікам... Яго аклікалі, здаецца… зусім іншым імем, расчуць якое яму ніяк не ўдавалася. Але чаму яго завуць Славікам? Гэта пакуль не ўкладвалася ў ягонай галаве, прымушала пакутаваць.
І ад залішніх галаўных боляў у тым ліку. А тут яшчэ Станіслаў Сцяпанавіч са сваім навязлівым жаданнем дапамагчы і ласкавымі роспытамі: ну, як справы? як галава? не баліць? што снілася? як спіцца?..
Ага, Станіслаў Сцяпанавіч якраз і можа патлумачыць, чаму яго завуць Славікам… І ў бліжэйшы момант ён скіраваў да прыадчыненых дзвярэй кабінета доктара. Той сядзеў, унурыўшыся ў нейкія паперы.
– Можна да вас? — спытаў Славік.
– Заходзь, цёзка, — ветліва сказаў Станіслаў Сцяпанавіч (мо ветліва, а мо і паблажліва, але ўсё ж не так, як да іншых, а дабрэй…). — Што ты хацеў?
– Нічога. Проста пагутарыць. Мне чамусьці здаецца, што мяне завуць не Славік, а неяк інакш…
– Ну-ну… Добра. Можа быць, можа быць. А як?
– Не ведаю. Спрабую думаць, і пачынае балець вось тут… — Славік паднёс руку да галавы, паказаў, — і ўсё… і больш не магу… як не пускае нешта далей… Але мне здаецца, што раней мяне звалі іначай. Не Славік... Не, зусім не Славік... А чаму мяне ўсе завуць Славікам?
– Ну, наколькі я ведаю, гэта было адзінае слова, якое ты прашаптаў, апрытомнеўшы на нейкі час у бальніцы. Таму цябе так і запісалі Славікам. Ні прозвішча, ні іншага імя ў тваёй гісторыі хваробы няма. Ты сам павінен цяпер іх успомніць…
– Не магу… Хачу і не магу.
– Не спяшайся… Каб не засмеціць галаву. Уяві сабе: твой мозг — гэта такі пакойчык, які можна заставіць рознай мэбляй. Можна ўпарадкавана: тут ложак, там стол, там шафа… А можна зваліць усё ў адным куце… Можна і запоўніць абсалютна непатрэбнымі ў кватэры рэчамі. Старайся пакідаць самае важнае. Гэтаксама і чытаючы вось гэтыя часопісы ды кнігі, — паказаў на паліцы. — Добра, што шмат чытаеш. Але задужа не захапляйся, бо там вельмі шмат таго, што табе ніколі не спатрэбіцца… Ніколі. Уявіў сабе гэты пакойчык?