Ці не з такім выключэннем з правілаў я і маю справу ў гісторыі са Славікам? — думаў Станіслаў Сцяпанавіч.
11.
Славік разумеў, што яму трэба займець тут сябра, з якім ён мог бы проста размаўляць і, між іншым, дзяліцца думкамі, а то і «снамі». Не трымаць усё ў сабе, а час ад часу пераказваць узгаданае, каб нейкім чынам упарадкаваць тое для сябе. Але — дзе ўзяць такога сябра? Ён перабіраў у галаве тых, каго ведаў, і прыкідваў, з кім можна падзяліцца сваім самым таемным.
Баба Маня… Можа быць. Але што яна яму параіць? І ці гатовая яна да сур’ёзных размоваў. Да доўгіх гутарак. Яна вечна некуды спяшаецца. Ёй трэба паспець усё зрабіць. Ды і якая яна баба? Ёй, можа, трохі за пяцьдзясят. Мае дзве ўнучкі. Таму і завуць бабай, што ёй падабаецца... Не, баба Маня не падыходзіць. Трэба чалавек больш вольны. Як мінімум.
Станіслава Сцяпанавіча, згадаўшы, Славік адразу адпрэчыў. Верыць яму ён не мог. Таму і ўтойваў запісы. І не спяшаў душу раскрываць. Чамусьці Славіку не хацелася давяраць і давярацца гэтаму чалавеку да канца. Нешта спыняла — мо тое, што называецца інтуіцыяй, калі яна ў яго была?.. Але — не… Нельга…
Самому ва ўсім трэба спачатку разабрацца, а потым ужо ўрачу пераказваць. Бо ён тут той першы, які павінен стаць апошнім…
Сцяпан... З ім ён час ад часу гуляе ў шахматы. Добры дзядзька, але — просты вясковец, які жыве толькі сваімі клопатамі… Здаецца, Сцяпан ні пра што не думае, а толькі пра гульню, і ад гутарак пра іншае адмахваецца, як ад назойлівае мухі. Не, яго і разгаварыць будзе цяжка, а не тое што раіцца з ім пра нешта.
Таня… Яна, хоць і зусім маладзенькая, магла б яго зразумець. І дапамагчы, захоўваючы таямніцу. Але яна дзяжурыць праз двое сутак на трэція. Не зможа ён вычакаць столькі яе, калі закарціць пра нешта тэрміновае пагаварыць. Тут трэба чалавек, да якога можна падысці ў любы момант, можа, нават ноччу пабудзіць.
Значыць, хтосьці з інтэрнацкіх, з «хворых». Сашка… Не, і думаць няварта. Калі ён будзе ў больш-менш нармальным стане, дык разнясе, разбрэша ўсё, пра што даведаецца, бо іншых ведаў і падзеяў у ягонай галаве няма, не трымаюцца. А калі ў яго прыпадак… Не. Ну вядома, не… Да таго ж Сашка вельмі любіць салодкае. Асабліва цукеркі. Шакаладныя.
«Кара-кум», «Беларускія», «Маска»… — паўтарае ён назвы, як заклінанне, і па барадзе цякуць ручаіны сліны. За цукерку ён гатовы зрабіць усё. Нават самую прыкрую непрыемнасць. А тым болей — расказаць чужую таямніцу... Разнясе па інтэрнаце, разбалбоча адразу ж… Ды Сашка і выслухаць не зможа: ён жа на месцы і пяць хвілінаў не ўседзіць.
Славік згадваў іншых насельнікаў інтэрната, з якімі тут пазнаёміўся. Цікавыя тыпы. Адзін хадзіў з галавой, апушчанай да зямлі, і з кішэнямі, набітымі нейкімі паперамі ды паперкамі — старымі газетамі са здымкамі, абгорткамі цукерак, папяроснымі і цыгарэтнымі пустымі пачкамі, увогуле рознымі «прыгожымі» абрыўкамі паперы, якімі даражыў больш, чым грашыма, і якія ўвесь час і ўсюды шукаў і падбіраў… Другі, з горда ўзнятай галавой і з крыху пагардлівай усмешачкай, падыходзіў да Славіка на калідоры некалькі разоў на дзень, працягваў руку, каб «пазнаёміцца», а дакладней, назвацца і зноў расказаць пра сябе, хто ён, адкуль і якім вялікім начальнікам некалі быў… Трэці… Трэці ненавідзеў усё і ўсіх. Пазіраў на свет спадылба і, каб здавацца страшнейшым, зыркаў цяжка, злосна, як самурай. Ён падыходзіў да кожнага сустрэчнага і казаў глухім голасам: «Я цябе ўб’ю». З-за слінявасці ў яго выходзіла: «убю». Яго так і звалі ўсе — Убю. Праходзячы па калідоры, Славік стараўся абмінуць яго, але раз-пораз натыкаўся і чуў услед пагрозлівае шыпенне: «Я цябе ўбю!», да якога ніяк не мог прывыкнуць… Чацвёрты… Чацвёрты, пяты, шосты, сёмы… звалі сябе вядомымі — гучнымі — гістарычнымі імёнамі, і незразумела, напраўду так лічылі ці… дурачыліся ў дурдоме… «Фантазія» іхняя, праўда, сягала не так далёка: не было сярод іх, як «прынята», Напалеона альбо Македонскага, затое быў Машэраў, які даказваў усім, што не загінуў у аўтааварыі, а яго проста выжылі і схавалі сюды, у дурдом, каб не быў канкурэнтам… Гарбачову. Быў Гагарын, якога з падаючага самалёта выхапілі і ўратавалі іншапланецяне, а потым вярнулі на зямлю, але ніхто ў гэта не верыць, і таму ён тут… Быў таксама Сталін, які хадзіў увесь час грозна надзьмуты, з рукамі за спінай і пакусаным алоўкам замест люлькі. Быў Шолахаў, у якога з кішэні на грудзях тырчэла з дзясятак зламаных асадак і алоўкаў, а ў руках — брудны скрутак пашарпаных папераў… Усе яны настойліва, а часам і пераканаўча, з красамоўнай белай пенай вакол вуснаў — распавядалі пра сябе… Але большасць тут усё ж былі «безыменнымі» дэбіламі — проста Васькамі, Ванькамі, Сашкамі, Колькамі… незалежна ад узросту. Усіх іх яднала адно: у гэтым доме іх найперш цікавілі жанчыны, дзяўчаты. Яны цікавалі за імі, увесь час хацелі ўшчыпнуць, прыціснуць, памацаць, зацягнуць куды… і маглі размаўляць толькі пра жанчын, толькі «пра гэта самае», як яны казалі. Дарэчы, сярод дзяўчат і жанчын, сярод Галек, Танек, Валек, Лілек… не было ніводнай «царыцы Кацярыны» альбо «Церашковай». Іх нейк не цікавіла зямная слава…