Састарэлыя, нармальныя дома людзі, тут замыкаліся ў сабе, больш ляжалі ў ложках ці то ад слабасці, ці то ў дэпрэсіі і, зрэдку сабраўшыся ўдвох, утрох, маглі гаварыць толькі пра сябе — успамінаць мінулае. Дзяды распавядалі пра перажытае ў вайну, пра службу ў арміі, часцей недзе далёка: у Сібіры, на Далёкім Усходзе, і тое было адзінай прыгодай у іхнім жыцці, якое прайшло пры конях ці трактары ў калгасе, а бабулькі — пра сваіх дзяцей, унукаў, калі яны ў іх былі, і яшчэ — пра першае каханне. Кантакту з імі ў Славіка чамусьці не атрымлівалася.
Ага… Вось яно… Бязногі «афганец». Валодзька. Які таксама колькі разоў зваў пагуляць у шахматы… Можа быць. І гульня тут акурат дарэчы. За гульнёй шмат пра што можна пагаварыць.
Валодзька… А вось ён якраз — можа быць, можа быць...
І Славік вырашыў прыгледзецца да гэтага хлопца. Валодзька быў сапраўдным «афганцам», а не прыдуманым, у сэнсе не нейкім інвалідам, што патрапіў у аварыю ці п’яны пад колы аўтамабіля. Ён сапраўды ваяваў у Афганістане і там страціў ногі. Да таго ж ён быў дзетдомаўцам, сіратой. Нікога з родных у яго не было. Славік паназіраў за ім дзень-другі. Нармальны хлопец. Але, што яму не спадабалася, — «хітрасць» Валодзькі. Наколькі наіўная і заўсёдная, адкрытая і відавочная, настолькі і непрыемная. Валодзька ніколькі не саромеўся гэтага, а часам нават і ганарыўся, нібыта хітрасць замяняла яму розум. Але так — была яна і насамрэч ад розуму, а не ад хцівасці…
І сапраўды, падумаў Славік, Валодзька не вінаваты ў тым, што яму даводзіцца хітраваць і падманваць. Само жыццё яго паставіла ў такія ўмовы. Хітруючы, ён выжываў, рабіў сваё існаванне ў інтэрнаце прасцейшым. Зрэшты, тут хітравалі ўсе — у залежнасці ад магчымасцяў і розуму. Абдурыць кагосьці не лічылася заганай, а наадварот — гэтым хваліліся і з падманутага смяяліся, усяляк здзекаваліся.
Славік падумаў-падумаў і вырашыў згуляць з Валодзькам у шахматы, каб бліжэй пазнаёміцца з ім і, магчыма, пасябраваць.
12.
Вялікая радасць здарылася ў інтэрнаце: у холе нарэшце адрамантавалі тэлевізар. У першы вечар дазволілі паглядзець яго ўсім насельнікам пятага паверха. Праграма ішла толькі адна, і глядзелі ўсё: ад навінаў да нейкае перадачы пра балет. Пад наглядам санітараў каля тэлевізара сабраліся ўсе. Славіку зрабілася ажно вусцішна ад аднаго выгляду стварэнняў, што насялялі гэты паверх, — самых страшных і пачварных з якіх ён дагэтуль не бачыў. На іх тле нават Сашка вылучаўся, як здавалася, адэкватным выразам твару.
Папраўдзе, глядзець было немагчыма, бо каля тэлевізара, як ні пакрыквалі санітары, панавала разгульная весялосць, усеагульная радасць, рогат бесперастанку. Асабліва падчас балета. Але Славіка больш уразіла іншае. Навіны пачаліся з застаўкі, на якой мільгануў бел-чырвона-белы сцяг і герб «Пагоня», а потым дыктарка некалькі разоў сказала «ў нашай краіне» і «выбары першага беларускага прэзідэнта», Расію назвала суседняй дзяржавай, а замест СССР гаварыла ўвогуле нейкае «СНД», расшыфроўваючы як Саюз незалежных дзяржаваў...
Ад усяго гэтага ў Славіка пачала кружыцца галава, і яму падалося, што падае з зэдліка. «Дзе я? — думаў ён. — Куды я патрапіў? Беларусь — незалежная дзяржава? Беларусь мае свае гістарычныя сцяг і герб? І выбірае прэзідэнта... Не можа такое быць. Гэта сон. Гэта мроя. Гэта няпраўда. Я проста трызню... Сню на яве?.. Бо такога быць не можа».
Ён устаў і падышоў да вакна, за якім некалі разгледзеў сцяг над сельсаветам. Сон працягваўся: над тым будынкам і сапраўды лунаў бел-чырвона-белы сцяг. Славік заплакаў, гледзячы на яго, заплакаў ці то ад роспачы, ці то ад радасці ўсведамлення, што гэта не сон.