Той нежаданы званок пачуўся, як звычайна бывае, раптоўна і заспеў Станіслава Сцяпанавіча знянацку. Уздрыгнуўшы ад настойлівага і рэзкага гуку міжгародняга, ён зразумеў: адтуль… Цікавіўся той самы наўмысна металёвы голас, які ён не забыў. На пытанне: «Як там наш пацыент?» — Станіслаў Сцяпанавіч не змог адказаць адразу ж, а праз паўзу толькі прамармытаў нешта няўцямнае. На тым баку насцярожыліся:
– Што такое? Вы нешта недагаворваеце?
Што сказаць? Станіслаў Сцяпанавіч задумаўся. Усё вы разумееце, прыкідваў ён, не хацеў я вам званіць і не збіраўся… І не толькі таму, што Славік яшчэ зусім слабы, што яму трэба набірацца сілаў і залішняя ўвага «органаў» можа толькі нашкодзіць неакрэпламу розуму...
Але цяпер адмоўчвацца не выпадала, трэба было нешта казаць. Нават калі ён схлусіць, хлопца не зберажэ. Можа наадварот выклікаць на яго агонь. І на сябе. Бо наўрад ці інфарматары не даклалі ўжо пра падзеі тут.
Паўза зацягнулася, мінскі суразмоўца адчуў гэта і перайшоў на «ты»:
– Калі будзеш нешта ўтойваць ад нас, то мы хутка разбярэмся з табой. Сядзеш у два дні… — і дадаў яшчэ больш жорстка: — Ведаем мы пра твае справы… Ну што там? Расказвай.
Станіслаў Сцяпанавіч узяў тэлефон і падышоў да вакна — пад дзвярыма ў двор інтэрната з ночы стаяў натоўп у чарзе на прыём да Славіка. «Ну, канечне, яны ўсё ведаюць. Дзіўна было б, каб не ведалі… Таму і тэлефануюць».
– Я ўжо сам збіраўся пазваніць вам, — прамовіў ён. — Пацыент ваш… наш… нядаўна апрытомнеў… ажыў… прыйшоў у сябе... Ён ужо ходзіць, размаўляе… Але, на жаль, мы нічым вам дапамагчы не можам: ён абсалютна нічога не памятае... Нават сваё імя… Тактак, я ў гэтым упэўнены… Трымаю пад кантролем… Так-так… сачу ўважліва…
Станіслаў Сцяпанавіч, па вялікім рахунку, не хлусіў: ён быў упэўнены, што наўрад ці нехта акрамя яго штосьці ведае з таго, што Славік змог узгадаць пра сябе. Мінскі суразмоўца яго не даслухаў, перабіў груба і нярвова:
– Ага, пацыент нядаўна ажыў… І ўжо людзей лечыць… Будучыню прадказвае. На прэзідэнта клявешча…
Станіслаў Сцяпанавіч здрыгануўся: і гэта ведаюць…
– Якое там — ён зусім слабы. А тое, што слава такая пра яго пайшла, дык вы ж разумееце, як гэта ў нас бывае: не паспееш…
– Разумею, — абарваў яго мінскі голас, — але чаму адразу нам не паведаміў, як абяцаў, чаму маўчаў столькі часу?
– Ды я назіраў за ім, як вы і казалі…
– Назіраў… Чакай нас. Прыедзем — разбярэмся… І — шукай сабе новую працу.
Размова абарвалася. Той чалавек нават не развітаўся, як бывала раней. Проста паклаў слухаўку, як кропку паставіў…
Станіслаў Сцяпанавіч некалькі хвілінаў яшчэ стаяў у роспачы, трымаючы ў руках тэлефон і не зважаючы на раздражняльны піск…
«Шукай працу…» Дзе яе шукаць у гэтай вёсцы, да якой ён ужо прывык, у якой прыжыўся і пакідаць якую ў ягоныя планы не ўваходзіла. Думаў, сустрэне тут старасць, нават месца на могілках прыгледзеў.
«Давядзецца, відаць, некуды з’язджаць, — сумна падумаў Станіслаў Сцяпанавіч. — Гэтыя людзі словамі не раскідваюцца…» Але куды? Куды з’язджаць?.. На радзіму, на Волгу, пад Кастраму? Цяпер, у такім узросце — каму ён там трэба, пенсіянер… І тут на пенсію, без сваёй гаспадаркі, без сваёй кароўкі, не пражывеш. А яны з жонкай ніколі нічога не трымалі: жылі з інтэрната…
І непрыемнасць гэтая — хто б мог падумаць! — здарылася ў Станіслава Сцяпанавіча з-за Славіка... Але крыўды на яго не было. Надварот, чым болей Станіслаў Сцяпанавіч назіраў за ім, тым бліжэй і сімпатычней рабіўся яму гэты няшчасны, мілы і добры хлопец, у якім увасобіліся ці не ўсе лепшыя і горшыя рысы, характэрныя народу. Народу, што, як і Славік, праспаў сваю незалежнасць, не памятае свайго мінулага, адлічваючы яго то ад сямнаццатага, то ад сорак пятага года, баіцца пакінуць дурдом, які называецца «саўком», і зажыць самастойна, народу, які нават імя свайго не памятае — беларусы, крывічы, ліцвіны…
8.
Прыезд Люды і размова са Славікам-бардам абудзілі і Андруся. І ў яго не спадаў цяжар з душы наконт лёсу сябра. Столькі часу прайшло, а ён не парупіўся нават яшчэ раз пацікавіцца ў міліцыі, хоць можна было проста патэлефанаваць… І няма яму цяпер апраўдання нібыта жыццёвымі клопатамі, тым самым бескватэр’ем, якога ён так і не пазбавіўся. Бо, як кажуць, апраўданні прыдумвае той, хто не хоча штосьці рабіць…