– Гэта дапаможа нам знайсці тваіх родных, — казаў Станіслаў Сцяпанавіч, спакойна і павольна, бы тлумачыў малому, — яны, безумоўна, цябе таксама шукаюць і хвалююцца… У цябе была сур’ёзная траўма галавы. І не толькі… Думаю, ты гэта ўжо ведаеш. Некалькі гадоў ты праляжаў без прытомнасці.
– А што здарылася? Гэта была аварыя? Я нічога не памятаю…
– Я магу сказаць толькі тое, што запісана ў гісторыі хваробы. Цябе знайшлі ў лесе, пры дарозе. Моцна збітага, пакалечанага... Нейкі хлопец выпадкова ўбачыў цябе пад кустом. Амаль год ты праляжаў у Мінску, у бальніцы, а потым трапіў да нас. Цяпер у цябе амнезія — посттраўматычная страта памяці. Звычайная рэч пры такіх цяжкіх пашкоджаннях... Таму я раю табе, дарагі цёзка, усё, што ўспомніш, запісваць. Ты ж і пісаць умееш, так? Добра… Гэта варта рабіць, каб не перагружаць слабую яшчэ галаву. Ды і пісанне развівае і пашырае памяць. Вось табе ручка і блакнот. Пішы сюды ўсё, што ўспомніш… Усё.
– Калі я спрабую думаць пра мінулае, — сказаў Славік, — дык у мяне адразу пачынае балець галава. Вось тут… — ён паказаў месца, дзе намацваўся доўгі рубец.
– Не спяшайся, — ласкава папрасіў яго Станіслаў Сцяпанавіч, — не ўсё адразу: твой мозг табе яшчэ трэба трэніраваць, — і сам нібыта супакоіўся, стаў не такім настойлівым у роспытах пра згадкі.
Аднак Славік, хоць і выглядаў шчырым, як дзіцё, сказаў яму не ўсё, што ўжо ведаў.
Сапраўды, ён памятаў сябе толькі з таго моманту, як ачуўся ў палаце на сонцы. Што было раней — цемра… Толькі цемра і прыступы болю. Цемра і пустата, з якой ён нарадзіўся некалі ці не трыццаць гадоў таму і ў якую патрапіў зноў, і быў, пакуль не ачомаўся цяпер. А што было паміж тым — паміж цемрай і цемрай? Як ён жыў, дзе ён жыў і ці жыў увогуле? Адказам на такія пытанні быў яму толькі тупы ўсеахопны боль. Невыносны, абрыдлы і ўжо раздражняльны. Але з нядаўняга часу ён пачаў бачыць сны — у паўдрымоце сталі ўсплываць карцінкі і мроі, у якіх з’яўляліся людзі, пэўна ж, з яго ранейшага жыцця, бо тут, у інтэрнаце, ён такіх не сустракаў.
Славік вырашыў нікому, нават мілейшаму сябру Станіславу Сцяпанавічу, пакуль нічога не казаць пра сны і ўбачаных у іх людзей, а паспрабаваць разабрацца самому. З расказу Станіслава Сцяпанавіча ён запомніў, што яго знайшлі ў лесе, а значыць, траўма не магла быць выпадковай: гэта не цагліна, што ўпала на галаву, калі ён праходзіў паўз дом, і хутчэй не аўтааварыя: тут нешта іншае і, можа быць, таямнічае… І яшчэ адно турбавала Славіка: ён разумеў, што не з’явіўся ніадкуль, з нічога ў свае дваццаць пяць– трыццаць гадоў, што было ў яго дагэтуль жыццё, у якім засталіся бацькі, мажліва, браты і сёстры, сябры, а мажліва, жонка і… дзеці… Яны існуюць недзе паралельна, даўно пахаваўшы яго, і ён павінен іх успомніць і адшукаць, знайсці.
Каб знайсці сябе.
7.
Так, Славік пачаў бачыць сны. Зрэшты, здаецца, яны сніліся яму і тады, калі ён ляжаў без прытомнасці. Прынамсі, перад тым, як ён ачуўся. Каляровыя сны. А таму ён цяпер і не мог разабрацца, што ёсць ягонае жыццё, а што — сны. Ён пачаў ведаць і ўспрымаць сябе толькі з таго моманту, як прачнуўся ад спякоты, ад сонца, што падала яму проста на твар. Ён некалі ўжо адчуваў тое сонца, ён некалі (ці не ў тым лесе, пра які казаў яму доктар?) узненавідзеў яго. І мух, што поўзалі па твары, па руках... Але пэўна сказаць, што было з ім да таго, як апрытомнеў, і хто ён, Славік не мог. І ўвогуле, ён заблытаўся ў тым, што яму прыснілася і што магло быць ягоным ранейшым сапраўдным, аднак забытым жыццём. Бо разумеў ужо: сон і жыццё — розныя рэчы, сны не ёсць рэальнымі падзеямі, хоць і падобныя да іх. Але тыя, хто яму сніўся-мроіўся, могуць быць людзьмі з ягонага мінулага: сябрамі, знаёмымі, роднымі… Толькі як іх вылучыць сярод іншых — чужых і невядомых яму раней? Як здагадацца, што гэта сябар, гэта брат, а гэта — проста персанаж сну… Да таго ж яму ўжо сніліся сны з цяперашняга жыцця, героямі якіх былі і Станіслаў Сцяпанавіч, і Сашка... Настолькі рэалістычныя, што ён, прачнуўшыся, не мог зразумець: жыве ён ужо ці яшчэ спіць?
А раней — спаў ён ці жыў?.. Калі жыў, дык і спаў… І дзе цяпер тая мяжа між сном і явай, як яе знайсці?
Была тут адна прыгожая маладзенькая медсястрычка, якая ад першых дзён сімпатызавала яму і з якой ён любіў пасядзець на пасту ды паразмаўляць па дарозе ад вакна да вакна. Яна прыснілася яму адной з першых… І яны рабілі тое, што ён бачыў, як робяць алігафрэны — мужчына з жанчынай, яму было страшна прыемна, а калі прачнуўся, стала глыбока сорамна. А таму ранкам ён, праходзячы паўз пост, на якім сядзела Таня, так яе звалі, сарамліва адварочваўся і ўціскаў галаву ў плечы.