Потым неслі на жардзінах
Нежывога баламута,
Што ў бабра ператварыўся;
Але дух ягоны, Джыбі,
Жыў у ім як По-Пок-Ківіс,
Адчуваў як По-Пок-Ківіс.
Біўся, кідаўся ягоны
Дух, гайдаўся, адбіваўся,
Як фіранка, скуранымі
Бізунамі, калі ў дзверы
Дзьмс зімовы люты вецер,—
Покуль сілы не набраўся,
Покуль зноў не ўзняўся з цела,
Покуль, рысы і аблічча
По-Пок-Ківіса набыўшы,
Не пачаў знікаць у лесе.
Толькі пільны Гаявата
По-Пок-Ківіса заўважыў
У той самы час, як постаць
По-Пок-Ківіса знікала
У блакітных ценях сосен;
Бег ён, дыхаючы цяжка,
Светлай высекай лясною,
Як віхор, імчаў прасекай,
Ажно гнуліся галіны,
А за ім, як дождж за ветрам,
З шумам гнаўся Гаявата.
Перад возерам спыніўся
По-Пок-Ківіс — там цягнуўся
Астраўкоў ланцуг бясконцы,
А між імі пракладалі,
Па лілеях і чароце,
Сцежку чорныя казаркі,
Пішнэкэ, то ў цень ныралі,
То з-пад ценю выныралі,
Па вадзе плылі, задраўшы
Дзюбы ўгору, як лапаты.
«Пішнэкэ! Браты і сёстры! —
Загукаў ім По-Пок-Ківіс.—
Перайначце на казарку
Вы мяне, каб стаў я болынай,
Каб у дзесяць раз вышэйшай
Стаў казаркай між казарак».
I яны ператварылі
По-Пок-Ківіса ў казарку
З чорнай шыяй, з чорнай дзюбай,
Нібы два вяслы, шырокай.
Ледзьве стаў казаркай большай
Ён у дзесяць раз ад іншых,
Як на беразе з'явіўся
З гучным крыкам Гаявата.
Шумна лопаючы крыллем,
Узляцелі чарадою
З трыснягоў сваіх казаркі,
Летучы над астраўкамі,
По-Пок-Ківісу казалі:
«Пільны будзь, уніз не трэба
Пазіраць, калі жадаеш
Каб цябе не напаткала
Непрадбачанае ліха!»
Кіраваліся на поўнач
Шпаркакрылыя казаркі,
Іх карміла на прывалах,
Вартавала сон балота.
На наступны дзень палёту,
Калі нёс паўднёвы вецер
Іх наперад і наперад
Свежым, моцным парываннем,
Галасы яны пачулі,
Грамады шумлівай крыкі,
Што даносіліся знізу
Ад вігвамаў узбярэжных.
Гэта здзіўленыя людзі
По-Пок-Ківіса пазналі
Па яго шырокіх крылах,
Што былі шырэй, чым дзверы,
Чым расчыненыя дзверы.
По-Пок-Ківіс, крык пачуўшы
I адрозніўшы ў ім вокліч
Ягу, голас Гаяваты,
Папярэджанне забыўшы,
Глянуў скоса ўніз, і раптам
Вецер моцным парываннем
Падхапіў яго, як трэску,
Закружыў у крутаверці.
I дарэмна По-Пок-Ківіс
Дамагаўся раўнавагі!
Ён, куляючыся, бачыў
Па чарзе — то вёску ўнізе,
То казарак над сабою.
Чым бліжэй вігвамы ўнізе,
Тым далей казаркі ўверсе,
Чым ніжэй, то ўсё гучнейшы
Быў і крык і смех натоўпу;
Зніклі птушкі з відавоку,
Пад сабой зямлю ён бачыў;
З гулкім грукатам, як камень,
З неба падала казарка
Нежывой сярод натоўпу,
Аб зямлю разбіўшы крылы.
Чалавека дух мяцежны
Жыў у ёй, як По-Пок-Ківіс,
Зноў яго прыняўшы воблік —
Йенадзізі вобраз — тут жа
Уцякаць пачаў ён шпарка
Ад пагоні Гаяваты,
Што крычаў услед: «Не гэткі
Шлях бясконцы і суровы,
Каб цябе не пакаралі
Мой і гнеў і абурэнне!»
Ён падбег да баламута
Гэтак блізка, што рукою
Мог схапіць яго, як раптам
Стаў з паветра По-Пок-Ківіс
Віць віхор, нібы вяроўку,
Закруціўся ў крутаверці
Пылу, смецця, сухалісця,
У дупло старога дуба
Скочыў спрытна і, змяёю
Слізгануўшы пад карэнне,
Знік пад дубам непрыкметна.
Што меў сілы Гаявата
Па старому дубу ўдарыў,
Раскалоў яго на часткі,
Пашчапаў яго на трэскі,
Але марна: По-Пок-Ківіс
Зноў зрабіўся чалавекам
I, рукой здалёк махнуўшы,
Паімчаў нястрымным ветрам
На ўзбярэжжа Гітчы Гумі,
Да пясчаных, маляўнічых
Скал, якія азіраюць
Далягляды наваколля,
Далеч Велічнага Мора.
Уладар тых гор высокіх,
Іх стары жыхар спрадвечны,
Адчыніў шырока браму,
Уваход у глыб прадоння,
По-Пок-Ківісу надзейны
Прапануючы гасцінна
Схоў ад блізкае пагоні
У сваіх пячорах змрочных.