Пахавалі Мінегагу;
У глухім, глыбокім лесе
Ёй капалі дол глыбокі;
Па-святочнаму адзелі;
Каб не мерзла, загарнулі
У футровую накідку,
Белым снегам укрывалі,
Нібы футрай з гарнастая.
А ўначы агонь расклалі
На магіле Мінегагі,
Што гарэў чатыры ночы,
Асвятляючы дарогу
Ёй да Вострава Шчаслівых;
Тсугі цёмныя галіны
Асвятліўшы, уздымаўся
Той агонь з лясной магілы,
А за ім сачыў з парога
Пільным вокам Гаявата,
Каб не даць агню пагаснуць,
Каб свяціў ён Мінегазе.
«Да спаткання, — гаварыў ён,
Дарагая Мінегага!
Маё сэрца пахавана,
Мае думкі неадступна
За Вадой Вясёлай крочаць!
Ты ідзі і не вяртайся
Зноў сюды дзеля пакуты,
Каб ні голад, ні гарачка
Сэрца больш не спусташалі.
Хутка выканаю справы,
Наканованыя лёсам,
I пайду тваёй дарогай
Я ў далёкі край Паніма!»
XXI. След белага чалавека
Жыў над рэчкай у вігваме
Адзінокі і маркотны
Дзед з сівою галавою,
На сумёт падобнай снежны;
Ледзь гарэў ачаг ягоны,
Цела дрыжыкі праймалі,
Дзед, захутаны ў дзіравы
Вабівайян, плашч са скуры,
Слухаў толькі буры сковыт,
Як яна шалела ў лесе,
Бачыў толькі завірухі,
Як яны вакол кружылі.
Дагарэў агонь, і вугаль
Белым попелам пакрыўся,
I тады хадою лёгкай
Увайшоў юнак праз дзверы —
Маладая кроў на шчоках
Палымнела, ззялі вочы,
Як вясною зоркі ў небе;
Асвяціў вігвам, як сонцам,
Ён усмешкаю юначай,
Асвяжыў вігвам духмяным
Пахам кветак і травою,
Што яго чало вянчала.
«О мой сын! — стары прамовіў,—
Я з табою рад сустрэцца!
Рад з табой правесці ночку
Тут, дзе тлеюць галавешкі;
Ты раскажаш аб вандроўках,
Аб прыгодах незвычайных
Мне, а я табе таксама
Раскажу аб дзіўных справах,
Аб сваіх учынках смелых».
Тут дастаў ён Люльку Міру
Старадаўняе работы,
Што з чырвонаю галоўкай,
А цыбук яе — з трысцінкі;
Ён, карой набіўшы люльку,
Вугалёк паклаў гарачы
I, падаўшы чужаземцу
Люльку Міру, так прамовіў:
«На зямлю мне дзьмухнуць варта,
Як свой рух спыняюць рэкі,
Як вада заледзянее,
Ператворыцца на камень!»
Адказаў юнак з усмешкай:
«На зямлю дыхнуць мне варта —
Расцвітуць у лузе кветкі,
Рэкі скінуць лёд і з песняй
Пабягуць удаль вясёла!»
«Галавой сваёй сівою
Страсяну, — стары пахмура
Гаварыў,— зямлю бялюткі
Снег укрые, звяне лісце,
Ападзе на дол — о дзіва! —
Дзьмухну я — і лісце згіне.
Паляцяць з дрыгвы на поўдзень
Гусі дзікія і чапля,
Варта мне падаць свой голас,
Як не стане іх — о дзіва!
Дзе нага мая ні ступіць,
Скрозь ад холаду ў пячоры
Звер бяжыць, зямля ад лютай
Сцюжы робіцца каменнай».
«Страсяну я валасамі,—
Адказаў юнак ласкава,—
Хлыне лівень жыватворны,
Закрасуюць зноў расліны,
Гусі дзікія і чапля
Прыляцяць з краін паўднёвых,
Шпарка ластаўкі, як стрэлы,
Прыімчаць адтуль пад стрэхі.
Дзе нага мая ні ступіць,
Скрозь цвітуць у лузе кветкі,
Па лясах цямнеюць дрэвы
Ад зялёнае лістоты!»
За размовай ноч мінула;
З светлых Вебана ўладанняў,
З серабрыстага вігвама,
Як баец расфарбаваны,
Выйшла сонца і сказала:
«Вось і я! Магутны Гізіс!»
Тут стары замоўк раптоўна,
А паветра пацяплела,
На вігваме заспявалі
Птушкі раннія вясёла,
Зазвінеў ручай празрысты,
Праз фіранку прасачыўся
Хмельны пах травы зялёнай.
I Сэгвон, юнак прыгожы,
Пры святле разгледзеў дзённым
Твар старога, твар халодны:
То быў Пібаан суровы.
Па ягоных шчоках слёзы,
Як патокі з гор, сцякалі.
Чым ярчэй свяціла сонца,
Тым хутчэй стары ў памерах
Памяншаўся, стаўшы парай,
Грунтавой вадою стаўшы,
I юнак убачыў кветку
На тым месцы, дзе дымілі
I патухлі галавешкі,
Расцвіла сярод вігвама
Міскадзіт — красуня-кветка,
Міскадзіт — вясны прыкмета.