Выйшаў Шынгебіс з вігвама;
З Ветрам Поўначы змагаўся
Усю ноч ён на балоце,
А пад раніцу дыханне
Заняло ў Кабібанокі,
Хватка лютая прапала,
I пачаў ён на світанні
У палац свой адыходзіць,
Дзе труса, Вабаса, царства,—
Сорам гнаў яго на Поўнач.
Як сустрэў, так і праводзіў
Дзёрзкі Шынгебіс асілка
Песняй: «О Кабібанока,
Ты — мой нудны спадарожнік!»
Шавандазі, тлусты, сонны,
Жыў на поўдні, дзе ў дрымотным
Бляску сонечных праменняў
Увесь час пануе лета.
Гэта з ласкі Шавандазі
Шоша, ластаўка, вясною
Прылятае, а таксама
Гусі дзікія, Авейса,
Сіваграк, і летам маем
Мы тытунь ды вінаграду
Гронкі з ласкі Шавандазі.
Дым, што з люлькі Шавандазі,
Поўніць водарам паветра,
На зямлю кладзецца парай,
Цьмяным бляскам — на азёры,
На абрысы гор — смугою,
Ён у Месяц Лыж прыносіць
У Паўночную Краіну
Мяккай восені дыханне.
Бесклапотны Шавандазі!
Толькі раз азмрочыў ценем
Ён свой твар, тугою — сэрца:
Неяк, гледзячы на поўнач,
Ён убачыў сярод стэпу
Адзінокую дзяўчыну,
Адарвапь вачэй не мог ён
Ад яе фігуры зграбнай.
Быў на ёй убор зялёны
I былі, як сонца, косы.
Дзень за днём глядзеў маўкліва
Ён на косы залатыя,
Уздыхаў, і сэрца шчырым
Разгаралася каханнем
Да пяшчотнае дзяўчыны.
Але быў гультай заўзяты
Бесклапотны Шавандазі,
Тлусты, сонны, нерухомы:
Уздыхаў, пайсці марудзіў
Да каханай на спатканне,
Толькі ўсё глядзеў на косы
I на стан дзяўчыны прэрый.
Ды аднойчы на світанні
Ён заўважыў, як змяніўся
Твар дзяўчыны, як раптоўна
Збляклі косы залатыя.
«О мой брат з Краін Паўночных,
Дзе труса, Вабаса, царства,
Дзе ўладарыць Сівер Люты!
Ты дзяўчыну ўкраў, якую
Я лічыў сваёй каханай,
Ты яе Паўночнай казкай,
Казкай Сіверу прывабіў!»
Так няшчасны Шавандазі
Хмаркам скардзіўся дарэмна,
I блукаў спякотным стэпам
Вецер Поўдня, поўны палкіх
Уздыханняў Шавандазі,
Ад якіх паплыў паветрам
Белы пух, нібы сняжынкі.
Так загінула дзяўчына
Ад дыхання Шавандазі,
А з вачэй яго навечна
Зніклі косы залатыя.
Як ты жорстка памыліўся,
Летуценнік Шавандазі!
Ты ўздыхаў не па жанчыне,
Ты глядзеў не на дзяўчыну,
А на кветку-абдзіманку.
Ты ўздыхаў па ёй сардэчна,
З пачуццём такім гарачым,
Што твой подых, быццам вецер,
Па зямлі яе развеяў.
Бедны, бедны, летуценнік!
Так магутны Мэджэківіс,
Уладар вятроў, у небе
Месца ўсім сынам акрэсліў,
Удакладніў абавязкі;
Так пакінуў Мэджэківіс
За сабой Заходні Вецер.
III. Маленства Гаяваты
Неяк з месяца зляцела
У далёкі час Накоміс —
На зямлю красуня ўпала:
Не дзяўчына, а жанчына,
Хоць жанчына, а не маці.
Як з падружкамі сваімі
Забаўлялася Накоміс,
Калі гушкалі Накоміс
Вінаградныя арэлі,—
Іх падрэзала падступна
Вераломная сяброўка;
Вось тады на луг зялёны,
Мускадэ, яна і ўпала —
Бесклапотная красуня,
Чорнай зайздрасці ахвяра.
«Зорка вунь зляцела з неба!
Зорка!» — людзі гаварылі.
Там, дзе папараць густая,
Мяккі мох пад галавою,
Там, дзе ціхую даліну
Асвятлялі зоры, месяц,
Разрадзілася Накоміс
Першароднаю дачкою,
Ёй імя дала — Венона,
I ў даліне, як лілея,
Расцвіла яе Венона:
Стала гнуткай, стала зграбнай
I прыгожаю, як месяц,
I чароўнаю, як зоры.
I не раз дачку Венону
Папярэджвала Накоміс:
«Бойся ты, асцерагайся
Мэджэківіса, Венона!
Ты ягоных слоў не слухай,
Не гуляй у лузе позна,
Спаць у кветках не кладзіся,
Каб цябе ён не пакрыўдзіў!»
Не паслухала Венона
Мудрай матчынай парады.
З шэптам хілячы дадолу
Травы, кветкі лугавыя,
Адшукаў Заходні Вецер,
Мэджэківіс, адвячоркам
У густой траве Венону,
Спакушаў дзяўчыну словам
Ён ласкавым і пяшчотным,
Аж пакуль не нарадзіла
Ашуканая Венона
Сына смутку і кахання.