- Нічога, па іншых вёсках пашукаем!
- Ага, Езус вам у дапамогу... А лепш адразу ў мястэчка ідзіце, - пагадзіўся дзед. - Тамака паліцэйскіх смачнай ежай да сябе мо пераманіце.
Ён хацеў яшчэ нешта дадаць, як з боку вёскі прагучаў адзін стрэл, потым другі, пасля чаго разы з чатыры чэргамі коратка адгукнуліся аўтаматы. Дзед ускочыў з месца, за ім - пазасталыя парашутысты.
- Немец? - спытаўся дзед.
- Не, нашыя аўтаматы білі, - аспрэчыў камандзір. - А першай нібыта вінтоўка была...
“Мішка! - здагадаўся дзед Васільевіч. - Засранец! Я ж прасіў цябе не рыпацца!”
І дзед Васільевіч пашыбаваў у бок Лохвіцы. Ледзь не зваліўшыся з дрэва па-над рэчкай, ён выскачыў на поле і хутка сустрэў дэсантнікаў. Адзін з іх крочыў кульгаючы, паклаўшы руку на плячо таварыша.
- Бач ты! - сплюнуў Агмаль. - Такі падстрэліў нашага!
- Хто падстрэліў?! - не зразумеў дзед.
- Ды нейкі малы. Смальнуў з вінтоўкі, вунь Казанаву ў нагу ўсадзіў. Але больш не будзе.
- Што - не будзе?
- Адстраляў сваё малы, - татарын нядобра паглядзеў на дзеда. - Ты там скажы сваім: калі хто яшчэ надумае страляць, дык пусцім усю вёску дымам.
Дзед Васільевіч нічога не адказаў і пайшоў у бок Лохвіцы. Яшчэ здалёк ён пабачыў каля плота крайняй хаты купку баб, пачуў плач. Галашэнне Васіліхі рэзала паветра, бы той нож.
Мішка. ляжаў на жываце, выкінуўшы наперад левую руку, якой ён, відаць, падтрымліваў вінтоўку. Па ўсім было відно, што аўтаматныя кулі працялі ягоны жывот, пасля чаго хлопец проста паваліўся наперад.
- Так, бабы... Слязьмі Мішку ўжо не дапаможаш. Падрыхтуйце ўсё ў хаце. А Мішку я сам прынясу. Ён цяпер няважкі, хлопча, як той парашуцік дзьмухаўцовы...
За ўвесь той час, як дзед Васільевіч майстраваў труну, капаў дол на могілках, як сядзеў за памінальным сталом, ён не прамовіў ані слова. Адно бязгучна шаптаў: “Мішка... Мішка...” І толькі як сыходзіў з хаты ў лес, яшчэ раз нагадаў пляменніцы:
- Давай, Данутка, у мястэчка. Не марудзь. Мы тут ужо самі неяк...
У леснічоўцы ён доўга не мог заснуць, круціўся з боку на бок. Заснуў пад самую раніцу, а як ускінуўся на ногі недзе на пачатку восьмай, з’еў сала з халоднай бульбай і пачаў збірацца. У мяшок паклаў скрутак тонкага дроту, дзве гранаты, закінуў за плечы вінтоўку і пакрочыў у бок чыгункі, туды, дзе ўпалі мяхі дэсантнікаў. Там на вышыні чалавечага росту дзед Васільевіч прыкруціў дротам некалькі кавалкаў выбухоўкі, прымацаваў да іх гранаты, звязаўшы ім кольцы дротам. Канец дроту прывязаў да аднаго з мяхоў. Адыйшоўшы на колькі крокаў, прыгледзеўся. Ягоны сюрпрыз мог убачыць хіба толькі той, хто пра яго ведаў.
- Вось так, Мішка, - прамармытаў дзед Васільевіч. - Я іх папярэджваў. Больш не выпадае. Так што хопіць ім шчасця...
Ён прыйшоў да лагера парашутыстаў і не вітаючыся, сказаў:
- Знайшоў я вашыя мяхі...
- Во! - ускочыў на ногі Карчоў. - Дзе яны, вядзі!
- Самі адшукаеце, - адрэзаў дзед. - Яно проста: там, дзе вы на чыгунку палезлі, злева балотца. Як будзеце яго абмінаць з боку лесу, там акурат на дрэве і вісіць парашут. Мяхі на зямлі. А хадзіць з вамі ў мяне менш за ўсё ахвоты.
З тым і пайшоў да сябе, не азіраючыся, адно ў які ўжо раз прашаптаў сам сабе: “Мішка...”
Каля леснічоўкі дзед Васільевіч сеў на пень і пачаў пільна ўслухоўвацца ў наваколле. У вершалінах дрэў пачынаў падвываць вецер, і было зразумела, што хутка, ледзь не праз дзень, зямлю пакрые снег, прыйдуць халады і зіма ўсталюецца трывала і надоўга. Міжволі дзед пачаў думаць, дзе паставіць першыя пелькі на зайцоў, дзе зручней будзе ўпаляваць дзіка, а дзе на рэчцы на якой яміне больш збярэцца рыбы. Разважаў бы і далей, але скрозь пошум ветру прарвалася рэха моцнага выбуху.
“Колькі ж іх туды пацягнулася? - падумаў дзед Васільевіч. - Чалавекі чатыры, не менш. Утрох бы не пацягнулі тыя пакункі. Так што дай Бог, каб усе чацвёра там і засталіся... ”
На наступны дзень сапраўды пайшоў снег. Спачатку ён нясмела зацерушыў, нібы спрабуючы, як яго сустрэне яшчэ не схаладзелая зямля. Вецер сціх, а таму снег, з кожнай гадзінай набіраючы моцы, павольна клаўся на лапіны ялін, шэптам церушыўся сярод дубовай лістоты. За два дні нападала яго столькі, што Васіліха ледзь не павалілася ад стомы, як увайшла ў леснічоўку, і пару хвілінаў, сеўшы на ляжанку, не магла вымавіць ані слова.
- Што здарылася? - не вытрымаў дзед Васільевіч.
Яшчэ колькі часу Васіліха шморгала носам, церла кулакамі мокрыя вочы і спрабавала нешта сказаць, але з яе рота выляталі толькі няўцямныя, здушаныя гукі.