Аўтар паэмы “Апалагетык, гэта ёсць Абарона канфедэрацыі...” не адносіўся да заўзятых патрыётаў Літвы, але старанна захоўваў палітычную субардынацыю. Свой твор ён адрасуе “Do Ich Miłości panow rad i wszytkiego koła rycerskiego tak Korony Polskiej, jako i Wielkiego X. Litewskiego i do każdego z osobna czytelnika krześcijańskiego...”, а на старонках паэмы звяртаецца да чытачоў наступным чынам: “Patrzcież, Polacy z Litwą...”, “Czujcież sie, o Polacy, czuj sie też i Litwa...” (Apologeticus 1932: 8; 9). Паэт усведамляе, што існуюць дзве дзяржавы: Карона Польская і Вялікае Княства Літоўскае, і два народы: Палякі і Літва; ён не падмяняе паняцця “Рэч Паспалітая” паняццем “Польшча”. У сярэдзіне паэмы, аўтар, праўда, не заўсёды згадвае Літву ўслед за Польшчай, але пераважна ў такіх выпадках ён мае на ўвазе менавіта Карону Польскую. Толькі аднойчы ўжывае паэт найменне “сарматы” у дачыненні да палякаў і літвінаў (Apologeticus 1932: 24). Некалькі разоў ён канкрэтызуе ўласнае месцазнаходжанне і месца дзеяння паэмы: “tu, w Wilnie” (Apologeticus 1932: 49; 56).
Падобныя палітычна-геаграфічныя ўяўленні меў і М. Стрыйкоўскі, які адначасова быў патрыётам і Польшчы, і Літвы. Калі б даследчыкі не ведалі дакладна, дзе нарадзіўся паэт, то на падставе зместу ягоных твораў адназначна запісалі б яго да карэнных ураджэнцаў Княства. Сапраўды, цяжка паверыць, што паляк мог прысвяціць ажно два вершы гербу Вялікага Княства Літоўскага і так высока ўзносіць Пагоню:
Litwa sławna masz za swe, a snadź nad wszitkimi
Państwy, herb swój wyniosłaś dzielnościami cnymi <...>
Pogonią go przezwano, nie ucieka, goni.
Mężnie ojczyzny miłej od złych sąsiad broni.
Паляк па-паходжанні, М. Стрыйкоўскі ўхваляў заключэнне Люблінскай уніі (“Ганец Цноты...”) і ганарыўся палітычным ладам Польшчы (“Пра вольнасць Кароны Польскай...”). Але Вялікае Княства Літоўскае ён уважаў сваёй другой радзімай і імкнуўся да аб’ектыўнасці ў апісанні супярэчлівых узаемаадносінаў палякаў і літвінаў на працягу стагоддзяў. Напрыклад, згадваючы заслугі князя Кейстута ў войнах з крыжакамі, М. Стрыйкоўскі адзначаў таксама, што той “Lachów, Mazurów płoszał, a za się kryć tuta” (Stryjkowski 1846: ІІ: 534), а апісваючы няўдалую каранацыю Вітаўта на падставе польскіх крыніц, каментаваў гэтую падзею з пазіцыяў Літвы (Wojtkowiak 1990: 216-217). “У сваіх заўвагах ён прэзентуецца хутчэй як перасяленец, што ў значнай ступені – калі не цалкам – асіміляваўся з культурным асяроддзем, у якое трапіў” (Wojtkowiak 1990: 217 -218). Можна меркаваць, што польская шляхта была не задаволеная зместам “Хронікі польскай, літоўскай, жамойцкай і ўсяе Русі”, пра што сведчаць і з’едлівыя чытацкія заўвагі на старонках аднаго з экзэмпляраў кнігі (Sajkowski 1969: 249 -251).
Варта адзначыць, што М. Стрыйкоўскі ў сваіх творах ужываў не толькі распаўсюджаныя ў той час назвы “Літва”, “Жамойць”, “Русь”, “Вялікае Княства Літоўскае”, “Рэч Паспалітая”, “Сарматыя”, але і даволі рэдкую – “Белая Русь”. Праўда, “Белай Руссю” пісьменнік называў найчасцей Русь Маскоўскую і толькі ў асобных выпадках, і вельмі неакрэслена – тэрыторыю сучаснай Беларусі (Улащик 1985: 85).
Самым патрыятычным творам польскамоўнай паэзіі Беларусі 70 - 80-х гг. з’яўляецца “Дзесяцігадовая аповесць ваенных спраў князя Крыштафа Радзівіла” А. Рымшы. У прадмове аўтар выказвае надзею, што ягоную паэму “... ludzie rycerscy w Polszcze, w Litwie i indziej, gdzie język sławny słowieński swoim torem (acz niektorych słow z odmienianiem według rożności narodow) idzie, ochotnie czytać będą” (Rymsza 1972: 141), прызначае яе “ku pochwale Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczy pospolitej”. Далей Польшча і Рэч Паспалітая згадваюцца ў “Дзесяцігадовай аповесці...” ўсяго некалькі разоў, затое назва “Літва” ў розных значэннях – краіна, дзяржава, народ – сустракаецца ледзь не на кожнай старонцы твора: князь маскоўскі “...posłał gońca do Litwy żądając ugody”, Крыштаф Радзівіл імкнуўся да таго, каб “...moskiewskiego ludu w Litwie nie postał krok...”, жыхары знішчаных рускіх вёсак папракаюць Івана Жахлівага, што той “... był choteł wsiu Litwu wziat niesprawiedliwie...”, пасля дваццацігадовай вайны “... nastał pokoj w Litwie”, людзі дзякуюць Богу “iż Litwa z łaski jego ma spokojne lato” і г.д. А. Рымша не абыходзіць увагай факт незадаволенасці польскіх жаўнераў тым, што даводцам над імі быў пастаўлены польны гетман літоўскі (“Dziw to był u Polaków, Litwin im hetmani”), і ганарыцца Крыштафам Радзівілам, які мужнымі справамі давёў сваё права на булаву і перамяніў насцярожанасць ганарлівых палякаў у поўную адданасць. Апафеозам літвінскага патрыятызму паэта з’яўляюцца радкі ў адрас віленскага ваяводы Мікалая Радзівіла, бацькі героя паэмы:
Niechajże Pan Bog ciebie długo chowa zdrowym
K podporze wszystkiej Litwie z tym owocem twoim.
A poki Litwa Litwą, imię twe niech słynie,
Świat ominie, cna sława twych synow nie zginie.