Chcesz Mnichy po kozacku z kapice odzierać,
Nie tuta Niż, nie będziesz cudzego wydzierać.
Ja powiadam, Kozaczku, nie szarpay kapice,
Bo cię rychley niz pierwsze wyda takie lice.
Абыгрaўшы прозвішча Я. Казаковіча, М. Шалайскі прайшоўся не толькі па паэту-кальвіністу, але і па праваслаўных украінскіх казаках, якія падчас сваіх набегаў не шкадавалі каталіцкіх кляштараў і асабліва не любілі езуітаў. Можна меркаваць, што Я. Казаковіч мог адгукнуцца на здзеклівы верш езуіцкага паэта новымі творамі. Магчыма, менавіта Я. Казаковічу належыць аўтарства палемічных вершаў супраць М. Лашча на лацінскай і польскай мовах, рукапісы якіх адшукаў у свой час Ю. Новак-Длужэўскі (Nowak-Dłuzewski 1964: 31). Ва ўсякім разе, паэт і далей ахвотна друкуе свае прэфацыйныя і дэдыкацыйныя вершы ў кнігах братоў па-веравызнанні, прапагандуючы кальвінісцкія ідэі: абараняе ад арыян боскасць Хрыста у кнізе Гжэгажа з Жарнаўца “Clypeus, albo Tarcz duchowna” (Вільня, 1598) (Grabowski 1908: 206), заклікае чытача прыслухацца да слоў праўдзівай веры ў новым перавыданні кнігі М. Рэя: “Postilla Lietuwiszka” (Вільня, 1600) (Fłorczak 1967: 242).
На працягу 90-х гг. XVI ст. Я. Казаковіч апублікаваў каля 15-ці вершаў у сямі кнігах іншых аўтараў. Але найбольшую вядомасць прынёс яму выдадзены Я. Карцанам пераклад на польскую мову кнігі Іосіфа Флавія “Woуna żydowska” (Вільня, 1595), з якога потым невядомым аўтарам быў зроблены пераклад на старабеларускую мову, на жаль, не выдадзены (Анушкин 1970: 86). Менавіта заслугі Я. Казаковіча як перакладчыка “Гісторыя іудзейскай вайны” найчасцей адзначаюцца даследчыкамі культуры Беларусі і Літвы эпохі Рэнесансу (Лабынцаў 1990: 205; Падокшын 1977: 7; Topolska 1984: 119). У сувязі з карцанаўскім выданнем сачынення Іосіфа Флавія ў перакладзе Я. Казаковіча звернем увагу на дзве акалічнасці.
Па-першае, сваю працу паэт прысвячае Крыштафу Зяновічу, якому раней ахвяраваў верш у “Новым Запавеце” (1593). На адвароце тытульнага ліста “Гісторыі іудзейскай вайны” змешчаны герб Зяновічаў. Праўда, традыцыйнай эпіграмы пад ім няма: відаць усе свае творчыя сілы Я. Казаковіч скіраваў тым разам на выкананне перакладу. Напрыканцы празаічнага прысвячэння К. Зяновічу Я. Казаковіч пазначае сваё месцазнаходжанне і дату: “Z Mosara w dzień Nowego Lata Roku 1595” (Flawiusz 1595). У XVI ст. мястэчка Мосар (каля Дзясны) належала роду Зяновічаў (Słownik geograficzny 1885: 6, 691), такім чынам Я. Казаковіч знаходзіўся, відаць, на службе ў гэтых магнатаў. Але не толькі службовая залежнасць прымусіла прысвяціць пераклад “Гісторыі іудзейскай вайны” К. Зяновічу. У дэдыкацыі паэт выказвае берасцейскаму ваяводзе ўдзячнасць за дапамогу ў выданні кнігі і называе яго “maecenati et artium bono cultori” (Flawiusz 1595), што сведчыць пра значнасць асобы К. Зяновіча для тагачаснага культурнага жыцця Вялікага Княства Літоўскага. Нагадаем, што К. Зяновіч быў адным з герояў “Радзівіліяды...” Я. Радвана і сам пісаў літаратурныя творы: па звестках Л. Кандратовіча (Сыракомлі) ён пакінуў пасля сябе мемуары “Tragedia albo początek upadku znacznego w Xięswie Litewskim”, дзе падрабязна апісаў славуты канфлікт паміж Радзівіламі і Хадкевічамі з-за Зоф’і Слуцкай (Кондратович 1862: 2, 476 - 477).
Па-другое, “Гісторыю іудзейскай вайны” І. Флавія ў перакладзе Я. Казаковіча Я. Карцан выдаў адначасова з перакладам А. Рымшы сачынення А. Паляка “Chorographia, albo topographia, to iest osobliwe a okolne opisanie Ziemie Świętej” (Вільня, 1595). Відавочна, два літвінскія паэты не выпадкова ўзяліся раптам за пераклады, а, пэўна, адгукнуліся на прапанову амбітнага выдаўца (хаця творы для перакладу выбіралі самі, пра што пішуць у прадмовах). У экэмпляры Польскай нацыянальнай бібліятэкі (BN XVI 0387) пераклады двух прыяцеляў нават змешчаны пад адной вокладкай.
У віленскіх выданнях пачатку XVIІ ст. мы не знаходзім вершаў Я. Казаковіча, затое маем нарэшце дзве ягоныя паэтычныя кнігі: “Manes Danieliani” (Вільня, 1603) i “Orzech włoski” (Вільня, 1603). Звернем увагу на парадаксальнасць творчай кар’еры паэта: на працягу двух дзесяцігоддзяў ён старанна змяшчаў свае вершы ў кнігах іншых аўтараў і раптам у адзін год выдаў ажно дзве ўласныя кніжачкі. Але заканамерна тое, што абедзве яны выйшлі з друкарні Я. Карцана, даўняга прыяцеля Я. Казаковіча і многіх іншых паэтаў Княства.
Выдадзены пры падтрымцы М. Нарушэвіча і Д. Прыстаноўскага фунеральны зборнік “Дух Данііла” не стаўся адметнай з’явай у тагачаснай паэзіі Беларусі. Восем польскамоўных і чатыры лацінамоўныя вершы, напісаныя з нагоды раптоўнай смерці кальвінскага святара Данііла Стэфана Тэаліпта і ягоных блізкіх (дачкі Сюзаны, сына Данііла, сястры Юдыты) аб’ектыўна адлюстроўваюць ўзровень таленту Я. Казаковіча. Эмацыянальнае ўзрушанне паэта трагедыяй, якая напаткала сям’ю набожнага Данііла, не адбілася на вершах, напісаных вычварным стылем (першы трэн у трыпціху Сюзане, мае назву зусім у духу Язэпа Бакі: “Smierć w zęby nie patrza”) і напоўненых традыцыйнымі хрысціянскімі топасамі пра марнасць жыцця і ўсемагутнасць смерці: