В книге ведётся полемика с анонимными оппонентами, якобы мешающими разрабатывать "пласты истории", а на деле приводящими к дискредитации "национальных традиций".
12. П. Лисицын, сборник рассказов и повесть "Трое разных"
Сборник целиком возвращён издательству на повторное рассмотрение. Высказаны соображения, что в повести "Рокада", составляющей основу сборника, и в рассказе "Пассажир узкоколейки" выведены ущербные герои, трусливые командиры и такие же рядовые, попрошайка-инвалид. Сборник в таком виде вряд ли целесообразно публиковать к 48-летию победы советского народа в Великой Отечественной войне.
Начальник Главлита БССР А. А. Маркевич"
Ксеракопія гэтага дакумента была даслана ў выдавецтва з камітэта па друку з наступнай рэзалюцыяй старшыні Дзяльца М. І.: "Замечания Главлита необходимо обсудить в коллективе, наметить меры, исключающие подобные ошибки в дальнейшем.
О принятых мерах доложить Госкомиздату".
Абмяркоўвалі, пісалі рэдактары тлумачальныя запіскі, дасылалі “тлумачэнні” ў камітэт па друку. Сёння ўсё гэта згадваецца як нейкі недарэчны сон, настолькі ўсе гэтыя заўвагі абсурдныя, як бы нерэальныя. Але... Усё гэта было. І самае істотнае, запамінальнае — гэта абмеркаванне гэтых заўваг у ЦК, у аддзеле прапаганды. Абмеркаванне праходзіла чамусьці вечарам. Толькі аднаго нашага выдавецтва. Запрошаны былі дырэктар і галоўны рэдактар. Прымалі ўдзел у абмеркаванні чалавек 5 з кіраўніцтва аддзела — старшыня, намеснікі. Асноўным дакладчыкам была жанчына — здаецца, першы намеснік старшыні. Выступленне было жорсткае, абвінавачванняў нямала. Выступалі іншыя, старшыня аддзела Паўлаў С. Я. Іх выступленні былі больш ашчадныя ў адносінах да нас. Давялося і нам нешта гаварыць у адказ. Дубянецкі М. Ф., дырэктар, энергічна ўсё аспрэчваў. Я штосьці прызнаваў, абяцаў у далейшым улічыць. Выйшлі з цэкоўскага будынку пабітыя. Быў невялікі марозік, зорна. Міхал Фёдаравіч удыхнуў на ўсе грудзі марознае паветра і кажа: “Во, браце. Каб гэта было ў 30-я гады, тут бы нас ужо чакаў "варанок". Так вось тады пачувалася”.
Варлен Бечык запіша ў тыя дні ў сваім дзённіку: “Выклік у аддзел прапаганды - дырэктара і галоўнага рэдактара. Кружышся, жылы рвеш, а яшчэ і лаюць, прытым моцна. Ды і пагражаюць. У пачатку наступнага года мяркуецца калегія па нашаму выдавецтву” (Варлен Бечык, Радкі і жыццё. 1993. С. 270).
Сёння ўсё гэта ўяўляецца нейкім недарэчным, нават дзікаватым. Але што было — тое было. Увагай выдавецтва не было абдзелена. І не толькі з боку ўстаноў ідэалагічнага парадку. Мы, выдавецтва, знаходзіліся пад пастаянным наглядам адпаведных службаў органаў бяспекі. Нярэдка наведваўся ў выдавецтва наша куратар, чалавек малады, шустры, гаваркі. Бывалі выпадкі, што якісьці рукапіс не паспяваў з’явіцца ў рэдакцыі, а яны ўжо прыходзілі да дырэктара ці то ў галоўную рэдакцыю і патрабавалі яго чытаць. Водгук давалі аператыўна. Часцей — адмоўны: ведалі, каго чытаць. Выпадковае не чыталі.
Згадваецца гісторыя з адной з кніг Аляксея Карпюка. То было дзесьці на самым пачатку маёй працы ў выдавецтве. Карпюк прынёс рукапіс кнігі, дзе былі дзве аповесці — “Рэквіем” і “Партрэт”. Чыталі ў Камітэце дзяржбяспекі. Прачыталі там хутка. Праз нейкі час атрымалі адтуль паперу за подпісам намесніка старшыні Камітэта бяспекі наступнага зместу:
“В повести А. Карпюка "Реквием" автором сделана попытка создания образа советского патриота-разведчика, действовавшего в годы Великой Отечественной войны в стане противника.
Не подвергая сомнению серьёзность замысла, автору, к сожалению, не удалось справиться с поставленной задачей. Образ Николая Будника как разведчика показан вне его практической деятельности и поэтому выглядит неправдоподобным, надуманным.
Занимаемое Будником у оккупантов положение полицейского, а затем офицера СД, не обеспечивало ему разведывательных возможностей, в связи с чем получение им информации политического и военного характера, как это показывает автор, выглядит неубедительно.
В искажённом виде представлены в повести образы чекистов — руководителей десантных групп Мишина, Максимова и Громова, которые наделены лишь отрицательными чертами.
Одновременно считали бы целесообразным обратить внимание на субъективное отображение в повести жизни деревни шестидесятых годов и др (стр. 90-92, 96-97, 105, 128, 144, 164, 210, 215, 220-232, 238-239, 274).
С учётом изложенного повесть А. Карпюка "Реквием" требует серьёзной доработки".