Se forestas (is absent) la suno, sufiĉas la luno. Se venas gloro, foriras memoro. Tago festa — for aferoj!
Use for (a) as a prefix, (b) as a separate word, with flugas, gutas, mortas, paŝas, restas.
215. MULTE, much. Vi parolas tro multe, or, Vi tro (multe) parolas, You talk too much. Mi timas tre multe, or, Mi tre (multe) timas, I am very much afraid.
Pensu multe, parolu malmulte. He sleeps too much and works too little. You talk a lot, don’t you? Do you read much?
216. NUN, Now (=at the present moment). La nuna tempo, the present time. Compare nu (90) = well, now (exclamatory, deliberative). Nu, do, parolu nun! Well, then, speak now! Kantu nun, do! Sing now, then!
Where are you now? Write now. He is now in Ireland. And now sit-down! You don’t speak to us now, do you?
217. NUR, only, merely, but. Compare sola = only, solitary (nur unu, sen alia). Li estas nur mia (only my) edzo. Li estas mia sola (my only) edzo. Nura vorto, a mere word. Unu sola vorto, one single word. It is a common error to use nur (merely) or nura (mere), when what is meant is sola. (203)
218. Sur ĉiu flanko nur manko kaj manko! En la libro estas nur unu sola bildo! Nur pano kun fromaĝo, sed afabla vizaĝo! Morto estas nur la pordo al vivo. Ŝi estas nur tute ordinara persono: ne bela, tamen ankaŭ ne malbela. Se vi legas, komprenas, kaj memoras, vi lernas: sed se ne— se vi nur legas kaj forgesas—, vi ne progresas multe.
Literaturo ne estas nur litera turo (tower)!
219. (a) She’s but a child, nevertheless she is the only child in the family. He is the only boy in the house. He is merely a boy. He is a mere boy.
(b) Ĉu la litero B estas la tuta alfabeto, aŭ nur parto de la alfabeto? horo … tago? monato … jaro? paĝo … libro?
220. OFTE, often. Venu ofte! Vi venas tro malofte. Ofte la feliĉo de unu estas la malfeliĉo de alia. Ofta (frequent) pluvo. Malofta (rare) libro.
Do you often play on that field? She rarely speaks. They come far (multe) too often. The mother often calls to the child, but the child seldom comes. A frequent question. A rare bird.
Order of Words («ne», «nur», «eĉ»)
221. (a) Like the English not, ne negatives the following word (88). Mi ne kantas, sed legas, I am not singing, but reading. Kantas ne mi, sed li. It is not I that sings, but he. Compare ne tute and tute ne (181–182).
(b) Kiu parolas? Ne mi! Mi ne parolas, mi laboras. Mi parolas ne al vi, sed al ŝi. Li ne sidas, li staras. Li sidas ne sur seĝo, sed sur la tablo.
(c) I am not thinking of you. I am thinking not of you, but of some one else (iu alia). That is not a duty (devo), but a pleasure. That is the duty of a daughter, not of a mother.
222. (a) Like only in English, nur similarly modifies the following word. Nur li parolas, ne mi. Li ne laboras, li nur parolas. Li parolas nur al ŝi, ne al vi aŭ mi.
(b) Only I am speaking. I am only speaking. I am speaking only to you, not to her. It is not I that speaks, but only she.
223. EĈ, even. Eĉ se mi kantas, even if I sing. Eĉ mi, se mi kantas, … Even I, if I sing … Se mi eĉ kantas, vi grumblas, If I even sing, you grumble. Eĉ ne mi, not even I. Eĉ kaprino plaĉas, se la doto (dowry) sufiĉas.
«Mia», «via», etc.
224. The pronouns may be changed into “possessive adjectives” by adding ‑A. Thus: mi, I; mia, my. Similarly: lia, his; ĝia, its; via, your; ŝia, her; nia, our; ilia, their. Mia libro, my book.
225. These words may be used also as “possessive pronouns”, the noun being understood. La libro estas mia (libro), the book is mine. Ĝi estas via, It is yours[29].
226. En ĉiu demando estas du flankoj — mia flanko, kaj la malĝusta. Kio (estas) mia, tio (estas) bona. La vivo estas floro: ĝia mielo estas amo. La domo de Anglo estas lia kastelo. Mia lango, mia malamiko. La lango de virino estas ŝia glavo (sword). Mankas klapo (flap) en lia kapo. (Cp. There’s a screw loose!) Ne prediku (preach), knabino, al via avino.[30]
227. Mia ĝardeno, lia filo, ŝia hundo, ĝia vizaĝo, nia honoro, via ombrelo, ilia ĉambro. Ŝi estas fratino nia, ne via. Mi estas lia kuzo, kaj ankaŭ ŝia. Li estas nia instruisto, ne ilia. Eble tiu opinio estas via; tamen ĝi tute ne estas mia.
228. Ĉu tio estas mia libro (krajono, etc.)? … via libro? la kajero de Johano? Ĉu tiu fraŭlino estas via fratino? Ĉu tiu objekto estas via ĉapelo? Kio (Kiu? Kie? Kia?) estas via frato? Kio estas via (lia, ŝia) nomo?
229. (a) La nuntempa virino. Sinjoro, al najbaro apud la maro: “Rigardu! Kia bela knabo!” “Tiu infano? Sed ĝi estas knabino, ne knabo!” “Ne diru! Ĝi vere estas knabo, ĉu ne?” “Tute ne. Efektive, ŝi estas mia filino.” “Nu, mi gratulas. Vi do estas feliĉa patro!” “Ho, ne, sinjoro. Mi estas ŝia patrino.”
(b) My ideal, his child, her cat, its eye, our father, your fault, their house. Her mother is an Englishwoman, but her father is a German. Of course you are our cousin, for your father is our uncle. Look at (121) your book, and not at me.
(c) The pencil is hers. The pleasure is ours. The secret is not mine, is it? Is the book hers or yours? Is the ring on her finger really gold? Well, that is her business (afer), not yours. That is not your business, but hers.
[29]
The form la via, though sometimes met, may well be avoided. La lia domo estas ankaŭ la ŝia (
[30]