- Правільным? О не! - усклікнуў я ў адчаі. - Божа мой, усё гэта так няправільна, такое дурное і кепскае! Я быдла, Моцарт, дурное, злое быдла, хворае і сапсаванае, тут ваша праўда тысячу разоў... Але што да гэтай дзяўчыны, дык яна сама гэтага хацела, я толькі выканаў яе жаданне.
Моцарт бязгучна засмяяўся, але ўсё-такі даў сабе волі выключыць радыё.
Маё апраўданне, хоць я яшчэ толькі што верыў у яго, раптам здалося мне даволі дурным. Калі Герміна аднойчы - успомніў я раптам - казала пра час і вечнасць, я адразу гатовы быў лічыць яе думкі адбіткам сваіх думак. А што думка пра тое, каб я забіў яе, узнікла ў Герміны самой, без якога б там ні было майго ўплыву, - гэта я прыняў як нешта, што разумееца само сабою. Але чаму ж я тады не проста прыняў гэтую страшную, гэтую дзівосную думку, не проста паверыў у яе, а нават адгадаў яе наперад? Ці не таму ўсё-такі, што яна была маёй? І чаму я забіў Герміну як рыхтык у той самы момант, калі застаў яе голую ў абдымках іншага? Усёведання і здзеку быў поўны бязгучны Моцартаў смех.
- Гары, сказаў ён, - вы жартаўнік. Няўжо і насамрэч гэтая ладная дзяўчына не хацела ад вас нічога, акрамя ўдару нажом? Расказвайце гэта каму іншаму! Ну, хоць парнулі вы добранька, бедная малышка мёртвенькая. Пара вам, нябось, уразумець наступствы вашай галантнасці з гэтай дамай, альбо ж вы хочаце ўвільнуць ад наступстваў?
- Не, - крыкнуў я. - Няўжо вы нічога не разумееце? Увільнуць ад наступстваў! Ды калі я чаго хачу, дык толькі акупіць, акупіць сваю віну, пакласці галаву на плаху, прыняць кару, быць знішчаным!
Моцарт паглядзеў на мяне з нясцерпным сарказмам.
- Да чаго ж вы патэтычны! Але вы яшчэ навучыцеся гумару, Гары. Гумар заўсёды гумар, і пры патрэбе вы навучыцеся гумару менавіта на шыбеніцы. Вы гатовыя да гэтага? Так? Выдатна, тады ідзіце да пракурора і цярпліва перанясіце ўсю пазбаўленую гумару судзейскую каніцель аж да таго моманту, калі вам холадна адсякуць галаву рана раніцай у турме. Вы, значыцца, гатовыя да гэтага?
Перад мною раптам прабліснуў надпіс:
і я кіўнуў галавою, што гатовы. Голы двор у чатырох сценах з маленькімі закратаванымі вокнамі, дбайна прыбраная гільяціна, дзесятак чыноўнікаў у мантыях і камізэлях, а сярод іх я, празяблы на сырым ранішнім паветры, з даўкім і жаласным страхам у сэрцы, але гатовы і згодны. Загадалі, і я ступіў некалькі крокаў наперад, загадалі, і я стаў на калені. Пракурор зняў сваю шапачку і пракашляўся, усе астатнія таксама пракашляліся, Ён разгарнуў нейкую грамату і, трымаючы яе перад вачыма, пачаў чытаць:
- Спадарства, перад намі стаіць Гары Галер, абскаржаны і прызнаны вінаватым у загадзя абдуманым злоўжыванні нашым магічным тэатрам. Галер не толькі абразіў высокае мастацтва, пераблытаўшы нашу цудоўную карцінную галерэю з так званай рэчаіснасцю і закалоўшы адлюстраванне дзяўчыны адлюстраваннем нажа, ён, апрача таго, не гумарыстычным спосабам выявіў намер скарыстацца нашым тэатрам як механізмам для самазабойства. З гэтай прычыны мы выракаем Галера да пакарання вечным жыццём і да пазбаўлення на дванаццаць гадзін права ўваходзіць у наш тэатр. Абвінавачаны не можа быць вызвалены таксама і ад пакарання аднаразовым высмейваннем Госпада, прыступайце - раз - два - тры!
І на «тры» прысутныя сумленна заліліся смехам, смехам нябеснага хору, жахлівым, нясцерпным чалавечаму духу смехам таго іншага свету.
Калі я ачуняў, Моцарт, які сядзеў побач са мною, як раней, паляпаў мяне па плячы і сказаў:
- Вы чулі вынесены вам вырак. Давядзецца, значыцца, вам прывыкаць слухаць і далей радыёмузыку жыцця. Гэта пойдзе вам на карысць. Здольнасці ў вас, мілы мой дурыла, меншыя і не бываюць, але цяпер вы, мабыць, паступова ўсё-такі ўцямілі, што ад вас патрабуецца! Вы гатовыя калоць дзяўчат, гатовыя ўрачыста ісці на плаху, і вы былі б, мабыць, гатовыя таксама сто гадоў бічаваць сябе і зняможваць сваё цела? Хіба ж бо не?