Вера пачынае маляваць займальную гісторыю.
Ой, гэтыя плёткі! Як вы сабе хочаце, але я ў іх знаходжу і нешта карыснае! Слухаючы плёткі, мы перажываем сітуацыю, ад якой нас шчасліва ўсцярог лёс. На хвіліну і мы адчуваем сябе героямі незвычайнага здарэння ці скандалу, пра які толькі што даведаліся. Адразу ў нас паляпшаецца і настрой, бо можам самі сабе зрабіць камплімент: «Не-е, каб са мной так здарылася, я не гэтак зрабіла б, няма дурных, ого!»
Позна ўжо. Збіраюся дамоў.
— Ірка, начакай! — просіць, спахапіўшыся. — Я ж зусім забылася!.. Сёння атрымала пасылку з Кубані ад мамы! Занясеш дзецям гасцінец!..
Пакуль Вера робіць з газеты кулёчкі і, не шкадуючы, шчодра насыпае мне сушаных абрыкосаў і семак, уяўляю сабе, як мае малыя стануць вішчаць ад радасці. Расчулена кажу:
— Ведаеш, а мой Віця ўчора кажа: «Вазьмі мяне з сабой спаць, у цябе новы халат, як у царыцы». «Ну, хадзі» — дазваляю. За ім — дачка. I пачалося: «А чаму, калі мы цябе казычам, ты зусім не баішся, а так ты козыткі вельмі баішся?», «Хто такі рымскі папа?», «Чаму ён называецца папай?», «А рымская мамка дзе жыве?..»
— Ну-у, твае ж вельмі развітыя! — прытворна прыбядняецца Вера.— А мой Ігар — рабацяга. Учора выпільваў палічку на мыла і прыбіў. Унь вісіць!..
Я зайздрошчу.
— А мая Марынка ўжо іграе на піяніна пару п'есак! — хвалюся, хоць кожную ноту ўганяю ў яе сілком.
— А мой...
Нарэшце сяброўку пакідаю. Яшчэ трэба накарміць сям'ю, пакласці дзяцей спаць, праверыць сшыткі, падрыхтаваць на заўтра ўсім вопратку...
Так і праходзіць мой рабочы дзень.
9.
Сёння ў школе здарылася ў мяне такая непрыемнасць, пасля якой не хочацца жыць на свеце.
Прыходжу раніцой на работу, а мне заяўляюць, што мая вучаніца пасварылася з бацькам ды спрабавала атруціць сябе.
Я расхвалявалася да таго, што аслабела. Пад канец дня ўжо не валодала сабой і на ўроку літаратуры ў восьмым класе... ударыла вучня!
Паплаўскі ля дошкі характарызаваў вобраз Любы Шаўцовай з «Маладой гвардыі». Раптам адчыніліся дзверы, уваліўся высокі аболтус з сёмага класа Данько ды пачаў даваць Паплаўскаму нейкія сігналы.
— Загадай свайму сябру выйсці з класа! — кажу свайму вучню.
Паплаўскі толькі ўсміхнуўся.
Я, аднак, вытрывала, спакойна вывела нахабніка за дзверы.
На перапынку падыходзіць Данько.
— Пусціце мяне ў свой клас на заняткі?
— Ты гэтага не варты.
— Тады я сарву вам іх!
— Паспрабуй!
— I паспрабую!
Па ўзросту яму быць у дзесятым.
Пачаўся ўрок. Раптам адчыняюцца дзверы зноў, урываецца гэты самы Данько ды садзіцца побач з Паплаўскім. Той спакойна дае яму месца.
— Паплаўскі, выведзі яго за дзверы!—узрывае мяне.
— А што, хіба я наняты?!
Са злосцю выштурхваю сямікласніка ў калідор, тады нападаю на свайго вучня:
— Марш туды сама і ты!
Паплаўскі неахвотна ідзе. Іду да дзвярэй за ім і я. На парозе ён паварочваецца да класа і з дурнаватай усмешкай гаворыць:
— За што-о выганяеце, хіба я ў швейцары да вас запісваўся?! Я швейцарам да вас не запісваўся!..
Яму падхіхікнула некалькі галаскоў з партаў, і гэта мяне даканала. З нейкай роспаччу і абурэннем я — плясь нахабніка па твары...
Клас ад жаху абмёр. Паміж намі нібы вырасла сцяна.
Выпадак разбіралі на педсавеце. Адны мяне асуджалі, іншыя спачувалі, падтрымлівалі, але я была занадта ўсхваляваная, каб што-небудзь запомніць з таго, што гаварылі настаўнікі.
Вярнулася дамоў позна, расказала пра ўсё Косцю і з плачам прыстала да яго, бытта ён быў ва ўсім вінаваты:
— Ну, і што цяпср будзе, скажы?
Косця на гэты раз не толькі адклаў свае рукапісы, але стаў грэць мне вячэру. Я не адставала.
— Чаму так атрымалася? Я ж хацела — як найлепш, ды атрымалася — жах!
— Мне ўсё ясна...
— Табе заўсёды ясна, бо ніколі не бярэш нічога глыбока да сэрца!..
— Супакойся, паслухай! Ты ўклала ў вучняў сваю душу. Аднімала ад сябе, ад дзяцей час і аддавала ім дні і ночы. Ты вучыла іх быць сумленнымі, такімі, якія б гатовы былі ў любы час заступіцца за пакрыўджаных, за жанчыну, за старых і бездапаможных, гатовых на барацьбу за ідэю, за праўду, як Карчагін ці Алег Кашавы, ці не так?
— Ну...
— I ты ўжо бачыла іх такімі. А вось жыццё дало магчымасць праверыць вынік тваёй працы. Нахабнік стаў крыўдзіць цябе — настаўніцу, маці, а твой выхаванец не толькі не кінуўся цябе абараняць, не заступіўся, а нават цябе подла прадаў, так? Дзеля шчанячай рысоўкі перад дзяўчатамі і сябрукамі яшчэ і падыграў нахабніку. У класе знайшлося такіх больш, яны пазайздросцілі «герою», падхіхікнулі, астатнія — раўнадушна ці баязліва прамаўчалі. Табе стала крыўдна, што твая праца пайшла па марна. У парыве злосці ты пайшла на крайнасць — ударыла аднаго па мордзе. Малайчына, Іра!