— А чаму такі чарвяк валасаты паўзе?— спытаўся хлопчык.
— Гэта — вусень.
— А яго птушкі ядуць?
— Яшчэ як!
— А валасы не колюцца ім у язычок?
— Колюцца.
— I яны ўсё роўна ядуць?
— А куды, сынок, дзенешся, калі есці хочацца?
— А як рыбы ў вадзе спяць?
— А як, па-твойму? Думаеш, на ноч кладуцца на дно, накрываюцца хвастамі ды заплюшчваюць вочы? Не-е. Спяць яны так, як коні — стоячы. Стане такі шчупак на глыбокім месцы і дрэмле.
— А шчупакі валасатыя?
— Не.
— Ы-ы-х, зусім-зусім голыя? I не памерзнуць?
— Чаму «голыя»? На іх бліскучая лусачка ў клетачку,— цярпліва растлумачыў тата і нават адставіў касу.
— Папка, у каровы два рогі, а ў авечкі — ніводнага, чаму?
— Затое па два іх мае кожны баран, няўжо не заўважыў?
— Ве-едаю... А... А з адным рогам каровы бываюць?
— А ты ўспомні злую Малку ў цёткі Агаты. Задзіралася-задзіралася ў статку, покуль каровы не абламалі ёй рог, і цяпер з адным ходзіць!
— Ага-а!.. Тата, а ў каровы тры рогі бывае?
— Ні тры, ні чатыры, ні пяць! Ну, Іван, мне трэба касіць траву на сепа нашай Ластаўцы. Хутчэй пытайся, што маеш яшчэ, ды бяжы да рэчачкі, палаві рыбак, добра?
Ваня азірнуўся навокал і аж жахнуўся: столькі было ўсюды цікавага.
— Татка,а неба мокрае?
— Не.
— А якое?
— Ніякае. На небе нічога няма.
— Чаму тады з яго дождж ідзе?
— Дык падае ж з хмараў.
— Та-ата, а хмары на небе?
— Неба вышэй.
— А-а!.. Татка, а чаму немец аўраг і каля нашай рэчкі ў зямлі дзірка таксама называецца аўраг?
— Не «аўраг», а — вораг. I не немец, а — гітлеравец, фашыст. Ды і каля рэчкі называецца па-нашаму — яр. Усё закумекай сабе. Будзеш памятаць?
— Буду. Папка, а на полюсе холадна?
— У-у, яшчэ як!
— Як у нас зімой?
— Халадней!
— Так, як бы мы зімой хадзілі раздзетымі?
— Во-во, малайчына, што і сам разумееш!.. Ну, цяпер пытанні ў цябе ўсе?
— Тады бяжы, давай!
I тут Ваню бытта прарвала.
Іхні сусед — дзед Кавалец — бараду меў белую-белую. Хлопчыку чамусьці менавіта цяпер захацелася даведацца: а зялёныя бароды ў людзей бываюць? А жоўтыя? А сінія!..
Праўда, што ваду ў рэчцы рыбы хвастамі тоўкаюць і таму рэчка цячэ?
Як у каровы малако робіцца? Чаму траву іхняя Ластаўка глытае зялёную, а малако потым цячэ з вымені белае?
Успомпіў хлопчык, чаго не дабіўся ад мамы і збіраўся спытацца на балоце...
Але ўжо было позна. Яго дужы і высокі татка плюнуў сабе на рукі, расставіў ногі ды махнуў касой.
— С-с-с-сіў! — злосна свіснула каса і зваліла сцяну зялёнай травы.
— Ссссіў! Ссссіў! Ссссіў! — махаў тата, адыходзячы далей і далей, а перад ім над высокай і густой шчоткай травы, суха стракочучы на розныя галасы, таксама ўсё далей і далей панічна ўцякалі перапалоханыя матылькі ды розныя кузачкі — малыя і вялікія, шэрыя і каляровыя, а было іх так многа, бытта нехта невідочны чэрпаў гэтых дзіўных істот з вялізнага мяшка ды шчодра рассыпаў прыгаршчамі.
Раптам Ваня глядзіць: ой, што гэта?!.
Да яго ног імкліва каціўся якісьці шэранькі жывы клубочак. Хлопчык шырэй адкрыў вочы. Клубочак шпарка імчаў проста на яго і ўжо быў зусім блізка.
Прыгледзеўшыся лепш, хлопчык толькі цяпер зразумеў — бяжыць самы сапраўдны зайчык! У звярка смешна тырчалі вусы, блішчалі вочкі...
Ваня, нават не думаючы, схапіў зайчыка за вушкі ды залямантаваў:
— Тата-а!.. Папка-а!..
Хлопчыку стала вельмі страшна. Ён са страху нават аж заплакаў. Але звярка не выпусціў.
Жывы шэры клубочак, смешна выкідваючы заднія ножкі, усё бег і бег. Ваню пякуча калола ў ногі зрэзаная трава, аднак ён цярпеў. Не выпускаючы халодныя вушкі, нагнёны хлопчык таксама імчаў па балоце ды скрозь слёзы не пераставаў крычаць:
— Тата-а!.. Папка-а!..
Нарэшце яго пачулі.
Тата кінуў касу, падляцеў ды ўзяў зайчыка на рукі. Маленькая істота адразу даверліва расселася ў таты на далоні ды прынялася здзіўлена глядзець на мужчын круглымі вільготнымі вочкамі. Тата звярка пашкадаваў:
— Эх, бе-едны!.. Выкасілі траву на балоце, і маці яго цяпер ужо не знойдзе!.. Ну, Іване, вось табе і заяц!
У хлопчыка ад нечаканасці адняло мову.
— Каб не задзяўблі яго тут сарокі ды вароны, панясём, сын, дахаты, напоім малачком. Толькі ж ён надта яшчэ маленькі!.. Хто ведае, мо і выжыве. А падрасце, занясём у лес.
I з гэтага дня ў Вані дома жыве зайчык.
САДЫСТ
Малая Ірачка маршчынкі на панчошках ды на дзедавым твары пачала называць «зацяжкамі». Што ж, праз новыя словы яна якраз стала адкрываць сабе свет — дзіўны і супярэчлівы, з-за чаго часта трапляла ў камічную сітуацыю. Быў цёплы май.