Эх, знайсці б такі спосаб, каб ён змог назаўсёды паздымаць людзям з вачэй шоры!
НЕЗВЫЧАЙНАЯ НЯВЕСТА
Рэпартаж з вяселля
1.
У высокага азызлага Здзіслава і ў яго худзёрную Вэру бытта пярун смальнуў.
Іхні адзіны сын прыехаў з Поўначы не сам. Маці вышукала яму ў горадзе жонку, суседчыну Ліду — з дыпломам, машынай, дачай, а Станіслаў, такі ж, як яго бацька, рослы і, здавалася б, не дурны ўрач, нават ужо з трохгадовым стажам, выбраў недзе на краі свету ды прывалок дробненькую і палахлівую якуюсьці чукчу з сінявата-чорнымі валасамі ды белым, бы ў цяплічнай калы, тварыкам.
Як бацькам такое сцярпець?
Яшчэ за «польскім часам» Здзіслаў Рачынскі трапіў з вёскі Гібулічы ў горад вучыцца на краўца, затым стаў шыць самастойна. У часы нямецкага нашэсця на Польшчу (19З9) шалёная куля пашкодзіла яму нагу, і Здзіслава ніхто не браў да войска. Шыў ён усю вайну. Шыў і пасля...
На працягу дваццаці пяці гадоў фінагенты інваліда не надта прыціскалі. Кліентаў абслугоўваць дапамагала жонка. Рачынскія мелі выдатныя даходы, з чаго і пабудавалі на ўскраіне вялізную даміну. Калі ж мужчын кранула рэвалюцыя ў вопратцы, і тыя перайшлі на фабрычнае адзенне, Рачынскія адгарадзіліся глухім плотам ды наладзілі сабе новую крыніцу прыбытку. Былы кравец з жонкай, закінуўшы іголку, выседжвалі на рынку з плёнамі. У выніку дом іх напоўніўся каляровым тэлевізарам, дыванамі, халадзільнікамі і сервантамі з крышталём...
Раніцой Станіслаў з нявестай яшчэ адсыпаліся пасля дарогі, а старыя, нічога не разумеючы ў тым, што здарылася, стараліся ў прыхожай разглядзець сынавы рэчы. Абаіх аж разрывала ад недаўмення.
Са Станіславам паводзілі сябе яны строга. Бо бацькоўская любоў у іх выяўлялася праз рэчы. Калісьці з малым сынам не мелі часу пагуляць, пагаварыць, затое знаходзілі час, каб рабіць для дзіцяці нешта эфектыўнае, прыкметнае — будавалі дом на шэсць пакояў, разводзілі садок, агарод. Каб яно мела. Калі будзе мець, адчуе, як яго любілі, і ацэніць.
Ніякіх джынсаў, матацыклаў і магнітафонаў, ні лішняга рубля хлапец ад бацькоў не бачыў, бо гэта яго псавала б.
Вытрымаў ён конкурс і паступіў у інстытут. Даведаўшыся пра памер стыпендыі, Вэра кожны месяц патрабавала ад сына грошы да капейкі. На трэцім семестры студэнт па анатоміі адхапіў тройку, і бацькі, каб правучыць сына, прымусілі яго пайсці на паўстаўкі санітарам.
Здаецца, рабілі ўсё, каб наследнік не рос беларучкай, каб цаніў вынік сваёй працы.
Нарэшце хлапец скончыў вучобу. Бацькі падлічвалі ўжо, які ўпясе наследнік уклад у агульную гаспадарку. А той нечакана папрасіў накіравання чортведама куды.
Рачынскія былі набожныя, і вера ў бога ў іх вельмі добра ўжывалася з прагай нажывы. Пагараваўшы з мужам, маці спахапілася: на Поўначы двайныя аклады!
Абое адразу павесялелі.
I во, сын адтуль вярнуўся — не з тысячамі, а — з касавокім падаруначкам. За вокнамі — агарод, цяпліцы, а гэтая казурка, напэўна, і цыбулі ад капусты не адрозніць!
Куды гэтай ляльцы да пышнацелай Ліды!
Хіба яна баба? Як з такой жыць? Як з такой выйсці на вуліцу, паказацца суседзям?
Прыбітыя бацькі з сумам глядзелі на абыякава кінуты ў прыхожай чамаданчык, сіненькі рукзачок ды якіясьці два рогі, абматаныя бінтам. Чамаданчык пазналі — сын трымаў у ім урачэбныя прылады. На вешалцы віселі балоніевыя куртачкі — пяцідзесяцірублёвыя, у магазінах іх навалам!..
2.
Звычайна мы шмат бяром ад сваіх дзяцей і пад іх уплывам нават мяняем характары. У паводзінах Станіслава даўно адчувалася здаровая і цвёрдая лінія. Але старых Рачынскіх лёс бытта пакараў за нешта, яны так і не змаглі падняцца да сынавай праўды. Таксама і цяпер падыходзілі да яго паводзін з прымітыўным разлікам.
Бацька з падлогі падняў адзін рог, рассунуў бінты, паспрабаваў косць ногцем, нават яе панюхаў.
— Вэ-эра, а я ўжо ведаю, што гэта! — спахапіўся.— Нядаўна па тэлевізары паказвалі, як адпілоўваюць у аленяў ды робяць лякарствы! Яно на вагу золата цэніцца — бы жэньшэнь!
Жонка без пераканання падтакнула:
— Мой сын паві-інен прывезці штокольвек!.. У гэты момант і падышоў заспаны Станіслаў. Павітаўшыся, сын растлумачыў:
— Думаеце, панты маралаў? Рогі ад паўночных аленяў! На Таймыры месцамі іх — як дроў. Такім дабром мосцяць там грэблі на балотах. Хлопцам сувеніры прывёз. А вашыя падарункі ляцяць з Тамарынымі бацькамі. Такое няхай лепш дораць самі, заадно і пазнаёмяцца.
Убачыўшы, што маці ўсё расчараваная, пацешыў: