Tiom la pastro lacigis mian onklinon, ke ŝi tuj post lia foriro ankaŭ fordankis Eŭlalian.
— „Por vi, kara Eŭlalia” ŝi per malvigla voĉo diris, elprenante el monujeto, kiun ŝi tenis manproksime, moneron „ĉi tion, por ke vi ne forgesu min en viaj preĝoj.”
— „Ho, sinjorino Oktavino, ĉu mi dece povas? Vi scias, ke mi ne venas por tio!” diris Eŭlalia kun sama hezito kaj embaraso ĉiufoje, kvazaŭ estus la unua fojo, kaj kun malkontenta mieno, kiu gajigis mian onklinon sed al ŝi ne malplaĉis, ĉar se iun fojon, Eŭlalia, ricevante la moneron, hazarde vizaĝis malpli ĝenite ol kutime, mia onklino diris:
— „Mi ne scias, kio al Eŭlalia okazis; mi al ŝi donis samon, kiel kutime, kaj ŝi ne ŝajnis kontenta”.
— „Por malkontento ŝi laŭ mia sento ne havas kaŭzon” vespiris Franciska, kiu ĝenerale rigardis kiel malaltajn gratifikojn ĉion, kion por ŝi aŭ por ŝiaj infanoj mia onklino al ŝi donis, kaj male kiel trezoron senpripense malŝparitan favore al sendankulo la moneretojn, kiuj ĉiudimanĉe transiĝis en la manon de Eŭlalia tiom diskrete, ke al Franciska neniam prosperis ilin vidi. La monon, per kiu mia onklino gratifikis Eŭlalian, Franciska tamen ne deziris por si. Ŝi sufiĉe ĝuis la havaĵojn de mia onklino, konsciante, ke la riĉaĵoj de mastro konsekvence grandigas kaj eminentigas antaŭ ĉies vizaĝo ties serviston, kaj ke ŝi, Franciska, estas fama kaj glora en Kombreo, Ĵui-vicgrafo kaj aliaj lokoj pro la multaj farmejoj de mia onklino, pro la oftaj kaj longaj vizitoj de la pastro kaj pro la rimarkinda nombro de eltrinkitaj Viŝi-akvaj boteloj. Avara ŝi estis nur profite al mia onklino; se ŝi estus intendanto de ŝia havaĵo – tio estis ŝia plej alta revo – ŝi defendus ĝin kontraŭ aliulaj manovroj kun patrina senkompateco. Ŝi bone sciis, ke mia onklino estis nekuraceble regalema, kaj ŝi ne malfavore rigardus al tio, ke ŝi prodigis, se nur tio okazus por riĉuloj. Ŝi eble pensis, ke ĉi tiuj homoj la donacojn de mia onklino ne bezonas, kaj sekve ke oni ne povas suspekti, ke ili ĝuste pro ŝia donemo amas ŝin. Efektive kiam mia onklino favoris homojn kun granda riĉaĵo, sinjorinon Sazera, sinjoron Svan, sinjoron Legranden, sinjorinon Gupil, personojn samrangajn kun mia onklino kaj kiuj povas kunesti, tion Franciska akceptis kiel elementon de la stranga kaj brila vivmaniero de riĉuloj, kiuj ĉasas, aranĝas balojn, sin intervizitas – kaj iliajn morojn ŝi admiris kun rideto. Sed tute alie okazis, se la profitantoj de la onklina donacemo estis el tiuj, kiujn Franciska nomis homoj kiel mi, homoj kiuj ne estas pli ol mi, kaj al kiuj ŝi direktis sian malestimon, krom se ili nomis ŝin sinjorino Franciska kaj rigardis sin malpli ol ŝi. Kiam ŝi do konstatis, ke spit' al ŝiaj konsiloj mia onklino agis laŭ sia fantazio kaj monon malŝparis – almenaŭ tiel Franciska vidis la aferon – por homoj, kiuj ĝin ne meritis, ŝi komencis senti, ke malgrandas la donacoj kiujn ŝi ricevas kompare kun la supoze altaj monsumoj fordonitaj al Eŭlalia. Ne estis en la ĉirkaŭaĵo de Kombreo farmejo tiom granda, ke en la imago de Franciska Eŭlalia ne povus ĝin facile aĉeti per la mono, kiun ŝiaj vizitoj baldaŭ sume provizos. Reciproke Eŭlalia supozis, ke Franciska havas grandegan kaŝitan trezoron. Post la foriro de Eŭlalia Franciska kutime pri ŝi profetis malfavore. Ŝin ŝi malamis sed ankaŭ timis kaj pro tio dum ŝia ĉeesto ŝi tenis singarde bonan vizaĝon rilate al ŝi. Ŝi kompensis tion post ŝia foriro, verdire neniam nomante ŝin, sed eldirante misterajn orakolojn, ĝeneralajn sentencojn, kiajn oni legas en la ‚Predikanto’114, sed kies objekton mia onklino ne povis miskompreni. Levinte angulon de la fenestra kurteno kaj kontrolinte, ĉu Eŭlalia jam refermis la pordon:
— „Flatemuloj scias, kiel sin bonvenigi kaj kiel groŝetojn kolekti, sed estu pacienca, ĉar Dio ilin ĉiujn punos en iu tago” ŝi diris kun same oblikvaj rigardo kaj dirmaniero kiel Jehoaŝ celanta specife Atalian per la verso:
„feliĉo de misuloj forflue eltorentas”115
Sed kiam ankaŭ la pastro faris viziton kaj mian onklinon elĉerpis lia longa restado, Franciska post Eŭlalia eliris el la ĉambro kaj diris:
— „Ripozu nun, sinjorino Oktavino, vi ŝajnas tre multe laca.”
Mia onklino eĉ ne penis respondi, aŭ nur per ĝemspiro, kiu ŝajnis ŝia lasta, kun fermitaj okuloj kaj kvazaŭ-morta mieno. Sed apenaŭ Franciska atingis la teretaĝon, jam kvar fortegaj frapoj sonis tra la domo kaj mia onklino, rektiĝinte en sia lito, kriis:
— „Ĉu Eŭlalia jam foriris? Vidu, mi forgesis al ŝi demandi, ĉu sinjorino Gupil alvenis al la diservo post la altoteno! Rapidu, postkuru ŝin!”
Sed Franciska revenis, Eŭlalian ne trovinte.
— „Ĉagrene!” diris mia onklino kun bedaŭra kapneo „Tio estis la sola grava demando, kiun mi havis al ŝi!”
Tiel iris la vivo de mia onklino Leona ĉiam egalpaŝe en la dolĉa unutoneco de tio, kion ŝi kun afektita malestimo kaj kora plezuro nomis sia rutineto. Ĉiuj respektis ĝin ne nur hejme, kie ĉiu, konstatinte la vanecon de admonoj al pli higiena vivmaniero, iom post iom rezigneme akceptis la situacion, sed eĉ envilaĝe, kie en la tria sekva strato pakisto, antaŭ ol li eknajlos kestojn, demandigis al Franciska, ĉu mia onklino ripozas – ĉi tiun rutinon tiujare ŝancelis tamen unu evento. Kiel sekreta frukto, kiu maturiĝus nerimarkite kaj per si mem defalus de branĉo, iun nokton okazis la akuŝo de la kuirknabino. Ŝi tre suferis kaj tial ke akuŝisto en Kombreo ne estis, Franciska devis ekiri en ankoraŭa nokto por venigi iun de Tiberzio. Mia onklino pro la krioj de la kuirknabino ne povis ripozi, kaj ŝi tre sentis la mankon de Franciska, kiu malgraŭ la mallonga distanco revenis malfrue. Tial mia patrino matene diris al mi:
— „Supreniru al via onklino kaj demandu, ĉu ŝi bezonas ion”.
Mi supreniris, eniris la unuan ĉambron kaj tra la malfermita pordo mi vidis mian onklinon, surflanke kuŝantan kaj dormantan; mi aŭdis ŝian mallaŭtan ronkadon. Mi volis reiri, sed iel bruinte mi probable ĝenis ŝian dormadon kaj ŝanĝis ĝian rapidumon, kiel oni diras pri aŭtomobiloj, ĉar la muziko de la ronkado dum sekundo ĉesis kaj unu tonon pli malalte rekomenciĝis; ŝi tuj poste vekiĝis kaj duone turnis la vizaĝon, kiun mi tiam ekvidis; ĝi esprimis ian teruron; ŝi evidente ĵus havis premsonĝon; ŝi en sia pozicio ne povis vidi min, kaj mi restis senmova, ne sciante ĉu mi aliru aŭ foriru; sed ŝi jam iĝis konscia pri la realo kaj ekkonis la iluziecon de la vizio, kiu ĵus timigis ŝin; rideto pro ĝojo aŭ pro pia danko al Dio, kiu permesas ke la vivo estu malpli senkompata ol la sonĝoj, malforte heligis ŝian vizaĝon, kaj konforme al sia kutimo de duonvoĉa solparolado en la momentoj, kiam ŝi kredis ke ŝi solas, ŝi murmuris: