Ты чытаў вершы, і я перастаў звяртаць увагу на Валянціну і кампанію, у мяне дух заняло ад гордасці за цябе.
Пасля таго вечара Валянціна не адыходзіла ад цябе на пляжы. Нават калі мы гулялі ў карты, яна ляжала непадалёк і праводзіла кожны твой рух доўгім позіркам.
Мяне быццам пранізвае тысячавольтавым разрадам. Як я мог? Твая просьба. Тэлефон, вось ён, тэлефон у блакноце, на самым відным месцы... Паездка ў ГДР, у якую ты так ірваўся, быццам адчуваў: нешта ў час той паездкі павінна адбыцца, такое важнае для цябе. Ты шмат расказваў мне пасля. Аб ёй, аб доме Гётэ, дзе табе было асабліва горка за пакінутыя назаўсёды вершы, аб жаданні працаваць.
Твае словы, твае апошнія словы:
«Мне здаецца, ён знайшоў тое самае галоўнае, чаго мне не хапала» — міжволі падвялі мяне да тэлефона, хоць на гадзінніку была ўжо палова дванаццатай. Я набраў нумар тэлефона. Уявіў сабе: невысокая жанчына гадоў трыццаці чатырох з вялікімі вачамі, русымі валасамі (так ты мне апісваў яе) неахвотна адрывае галаву ад падушкі, магчыма, перарваўшы прыемны сон аб спатканні з табой, накідвае халат, ідзе ў цемры да талефона. Вось зараз яна павінна... Ціхі, сла6ы гатас:
— Слухаю.
— Прабачце, што позна,— аказваецца, я зусім не гатовы да размовы з ёй.— Вы мяне не ведаеце, але, відаць, чулі ад Сяргея, не, я не самаўпэўнены, проста ён не мог не расказаць пра мяне. Мяне завуць Андрэй, прозвішча Барковіч... Ну, вось бачыце, я ж гаварыў...
Што я нясу, нейкую недарэчнасць. Як сказаць ёй, як перайсці да галоўнага ад гэтай балбатні?
— Ён даўно не звоніць мне, і я не ведаю, што і думаць.— гаворыць яна, паступова адыходзячы ад сну.— Ён прасіў вас што-небудзь перадаць?
— Ведаеце, ён прасіў, ды дзён пяць назад, дакладней, сёння ўжо шэсць дзён, пазваніць вам, перадаць...
Я пакрываюся халодным потам. А што ты сам мог бы сказаць у такім выпадку, хоць ты быў танчэйшы, больш гібкі, больш інтэлігентны...
— Вось што, Святлана,— кажу я, трохі адкашляўшыся,— па тэлефоне неяк не клеіцца размова. Мяркуючы па нумары тэлефона, вы недалёка жывяце? У нейкіх двух кварталах ад мяне. Спусціцеся мінут праз пятнаццаць на вуліцу. Я абяцаю не спазніцца.
— Добра,— гаворыць яна спакойна. Называе дом, пад’езд.
Я выбягаю на вуліцу, забываюся нават узяць парасон, ускокваю ў трамвай і роўна праз трынаццаць мінут стаю ля яе пад’езда.
Яна выходзіць у плашчы з цыгарэтай у руках. Я б адразу пазнаў яе па тваім апісанні.
— Што ён прасіў перадаць мне?
— Так, ён прасіў, пяць, дакладней, ужо шэсць дзён назад, прасіў сказаць, што ён хворы, сардэчны прыступ, што ў яго ўсё ў парадку, каб вы не хваляваліся. Гэга было шэсць дзён назад,— я стараюся выгаварыць усё адразу, не спыняючыся, бо ведаю, што інакш не змагу,— а сёння раніцой, дакладней ужо ўчора...
Я сціхаю, мне здаецца, яна ўсё разумее, ідзе да бліжэйшай лаўкі і садзіцца.
— Учора яму стала кепска ў санаторыі, абшырны інфаркт, да бальніцы не давезлі...
— Ён памёр? — спытала яна ціха.
— Так, Святлапа, Сяргея больш пяма,— гаварыў я не сваім голасам, як дрэнны акцёр у дрэннай п’есе.
Яна сядзіць моўчкі, схаваўшы ад мяне вочы, цыгарата ў яе руках дагарае.
— Што ён прасіў яшчэ перадаць? Тады, шэсць дзён нааад...
— Ён сказаў, што гэта для яго вельмі важна, што ён нарэшце знайшоў тое, чаго яму так не хапала. Можа, вы не зрааумееце гэтага, але справа ў тым, што Сяргей... Як вам гэта сказаць. Ну, не ўдалося жыццё ў агульнапрынятым сэнсе, нічога ў ім не выйшла, але не гэта дзіўна, ці мала ў каго жыццё не атрымліваецца, але ў яго ўсё павінна было быць інакш, літаральна ўсё!
Я пачаў амаль крычаць, пераходзячы ад шэпту да хрыпа.
— Я ўсё ведаю,— сказала яна.— Усё ведаю. Ён раскааваў, шмат расказваў. Пра сябе, пра вас.
Як яна трымаецца... У мяне пачалі дрыжэць рукі, і ў горла быццам сыпанулі жменю пяску, а яна нічога, толькі курыць і глядзіць у другі бок.
— Калі пахаванне? — пытаецца яна.
- Паслязаўтра. Заўтра труна будзе ў клубе журналістаў.
Я хачу сказаць, каб яна прыходзіла, папросту, каб без усякіх... Яна павінна зразумець... Але язык мой не паварочваецца сказаць ёй пра гэта.
— Можа, мне пабыць з вамі?
— Не хвалюйцеся, усё ў парадку. Я шмат пахавала — бацькоў, сына... Я прывыкла. Не хвалюйцеся, усё ў парадку...
Яна павольна ўстае і знікае.
Я гляджу і гляджу за акно. Змрок стаіць шчыльнай, непрагляднай сцяной. Практычна тое самае бачыш заплюшчыўшы вочы. Я ўяўляю (хлапечыя штучкі) — я памёр. Змрок не толькі існуе ў маім ўяўленні, ён наступіў навечна, і я ўжо не ўсведамляю гэтага, таму што маёй свядомасці не існуе. Мяне не існуе... Самае страшнае зразумець, адчуць гэта ў апошняе імгненне. Ты гэта перажыў.