I тут аднекуль, адтуль, з густых ужо прыцемак, невыразным ценем вынікла ваўчыная зграя. Яна абступіла кальцом ваўкоў і сабак, села на худыя зады. Два ваўкі, што прывялі сабак, таксама далучыліся да іх. Цяпер у крузе засталіся толькі сабакі.
Ваўкі сядзелі ўрачыста і маўкліва, нібы на нейкай страшнай малітве. Але ў іхняй гэтай нерухомасці адчувалася грозная небяспека. Пэўна, сабакі зразумелі, што настаў іхні канец, яны абодва спачатку ціха, а потым усё мацней заскуголілі, завылі, нібы маліліся ў апошні раз свайму сабачаму богу, каб дараваў ім зямныя грахі. Хоць якія там маглі быць грахі ў двух вясковых сабак?
Ваўкі нерухома сядзелі, пазіраючы перад сабой. Чаго яны чакалі? Калі сабакі перастануць выць? Можа, і так. Хіба нельга даць ахвяры магчымасць аблегчыць душу перад смерцю плачам? Хіба не так водзіцца і ў людзей?..
Нарэшце сабакі перасталі выць. Тады двое маладых ваўкоў падняліся на моцныя ногі, падышлі ўпрытык да сабак. Богша не бачыў, што адбываецца там. Але ён раптам пачуў роспачлівае яўканне — гэткі амаль чалавечы перадсмяротны крык, — і тады зразумеў, што ваўкі загрызлі сабак.
Лазар Богша кінуўся на ўцёкі. Ён бег, не разбіраючы куды, абы падалей ад той жуды, што ўсё яшчэ стаяла перад ягонымі вачамі.
Спыніўся ён ад таго, што пачуў, як гулка, са свістам вырываецца з грудзей паветра. Колькі ён прабег, у які бок, дзе зараз знаходзіцца? Ён, мала таго што не ведаў, — нічога не памятаў. Яго гнаў страх, і толькі інстынкт кіраваў ім у гэты час.
Цяпер страху не было. Богша растрос яго па лесе. Яго аж распірала ад радасці, што ён застаўся жывы, што ваўкі не зачапілі яго. Ён задраў галаву ў неба і закрычаў што моцы: "А-а-а-а!"
Ягоны голас прагучаў выразна і зусім рэальна, як бывае пасля кашмарнага сну — чамусьці крычыш, ужо прачнуўшыся. Лазар Богша спалохаўся свайго, гэтага звярынага крыку. Ён паспешліва закрыў далоняй рот, хоць і без таго перастаў ужо крычаць, і раптам зарагатаў, як блазнюк. Рагатаў доўга, пакуль не паявілася разважлівая думка: чаго я радуюся?.. Ноч. Цемра. Лес. Ніякай надзеі выбрацца да жытла. Нічога сабе перспектыўка! А я радуюся...
Наперадзе нешта блішчала. Цьмяна, невыразна, але блішчала, як вада. Няўжо ён выбіўся на тое возера, ля якога раслі дубы? Во дзіва!.. Хоць, можа, і не дзіва. Інстынкт, звярынае чуццё прывялі яго да мэты.
Крокаў праз сто ён выйшаў да стромы. Унізе сапраўды цьмяна блішчаў лёд, а над галавой нізка вісеў чорны калматы полаг неба. Між небам і зямлёй уладарыў сыры, пранозлівы і злы вецер, аж наскрозь прабіваў сінтэтычную Богшаву апранаху.
"I ніводнай зоркі на небе", — падумаў Богша і тут жа ўбачыў кволенькую зорачку на самым даляглядзе, якая нібы падміргвала яму.
(Неяк у фашысцкім канцэнтрацыйным лагеры іх выгналі на пляц гадзіны праз дзве пасля адбою. Святла чамусьці не было. Яны стаялі, цесна прыціснуўшыся адзін да аднаго. Чакалі: пад прыкрыццём цемры іх стануць расстрэльваць. Чакаць было жахліва. Чужына. Ноч. Цемра. На небе ні зоркі. Хоць бы адна, як сведка іхняй смерці.
I раптам нехта ўгледзеў у вышыні зорку. Адну-аднюсенькую.
— Забыты вартавы, — сказаў Лазараў сусед злева.
У лагерным бараку, куды іх загналі перад самым світаннем, калі на вышках запаліліся ліхтары і пражэктары, Лазар спытаўся ў яго:
— А пра якога вартавога ты казаў, калі на небе выбліснула зорка?..
— Пра таго, якога забыліся на пасту, — адказаў той. Абодва яны не маглі ўжо заснуць. — Бачыш, хлопча, якая здарылася некалі аказія. Можа, быль, а можа, і байка, запэўніваць не стану. Тое, што чуў, табе раскажу. А ты яшчэ каму. Дык вось... Даўно гэта было ці нядаўна, а толькі паставілі салдата на варту. Стаіць сабе салдат на пасту — служба, нідзе не дзенешся. Чакае, калі змена прыйдзе. А пра яго забыліся. Забыліся, і ўсё. Не было каму пра яго ўспомніць. Камандуючаму фронтам не да салдата. Камандзіру дывізіі таксама. Камандзір палка адводзіў полк на новыя пазіцыі. А гэта, сам ведаеш, клопатна. Маглі б, вядома, баталь'ённыя ці там ротныя ўспомніць пра салдата на варце. Але ў іх свая задача, як найхутчэй тыя новыя пазіцыі абсталяваць. Як зброю ў наступленні зберагчы. Чалавека згубіш — не бяда. Чалавека спісаць можна, а згу6і кулямёт або гармату! Ого, навек запомніш, чым яно пахне. Канечне, аддзялённы, які ставіў салдата на варту, павінен быў не забыць яго. Ды аддзялённага ўжо і на свеце не было, ён ужо святому Пятру дакладваў, што прыбыў на вечнае служэнне...
Во так і здарылася, што забылі вартавога. А ён стаіць сабе на пасту. Не можа яго пакінуць. Загаду няма.
Праціўнік наперад прасунуўся, а салдат стаіць... Потым праціўніка назад пагналі, а пра салдата зноў не ўспомнілі.